DA

TỔNG QUÁT

Da là gì?

Da là cơ quan lớn nhất của cơ thể, được tạo thành từ nước, protein, chất béo và khoáng chất. Da của bạn bảo vệ bạn khỏi vi trùng và điều chỉnh nhiệt độ cơ thể. Các dây thần kinh trên da giúp bạn cảm nhận được các cảm giác như nóng và lạnh.

Da của bạn, cùng với tóc, móng tay, tuyến dầu và tuyến mồ hôi, là một phần của hệ bì.

GIẢI PHẪU HỌC

Các lớp của da là gì?

Ba lớp mô tạo nên da:

• Biểu bì, lớp trên cùng.

• Trung bì, lớp giữa.

• Hạ bì, lớp dưới cùng hoặc lớp mỡ.

Lớp biểu bì (lớp trên cùng của da) có chức năng gì?

Biểu bì là lớp trên cùng của da mà bạn có thể nhìn thấy và chạm vào. Keratin, một loại protein bên trong, tạo nên các tế bào da và cùng với các protein khác, kết dính với nhau để tạo thành lớp này. Lớp biểu bì:

• Hoạt động như một hàng rào bảo vệ: Lớp biểu bì ngăn vi khuẩn và vi trùng xâm nhập vào cơ thể hay dòng máu của bạn, từ đó gây nhiễm trùng. Nó cũng bảo vệ khỏi mưa, nắng và các yếu tố khác.

• Tạo tế bào da mới: Lớp biểu bì liên tục tạo ra các tế bào da mới. Những tế bào mới này thay thế khoảng 40.000 tế bào da cũ mà cơ thể bạn rụng đi mỗi ngày. Bạn sẽ có làn da mới sau mỗi 30 ngày.

• Bảo vệ cơ thể của bạn: Tế bào Langerhans ở lớp biểu bì là một phần của hệ thống miễn dịch của cơ thể. Chúng giúp chống lại vi trùng và nhiễm trùng.

• Tạo nên màu da: Lớp biểu bì chứa melanin, sắc tố mang lại màu sắc cho da. Lượng melanin bạn có sẽ quyết định màu da, tóc và mắt của bạn. Những người tạo ra nhiều melanin có làn da sẫm màu hơn và có thể bị rám nắng nhanh chóng.

Lớp trung bì (lớp giữa của da) có chức năng gì?

Lớp trung bì chiếm 90% độ dày của da. Lớp da ở giữa này:

• Chứa collagen và elastin: Collagen là một loại protein giúp tế bào da mạnh mẽ và đàn hồi. Một loại protein khác được tìm thấy trong lớp trung bì, elastin, giúp cho da linh hoạt. Nó cũng giúp vùng da bị rạn có thể lấy lại hình dạng.

• Mọc lông: Gốc của nang lông gắn vào lớp trung bì.

• Giữ liên lạc: Các dây thần kinh ở lớp trung bì cho bạn biết khi chạm vào vật gì quá nóng, gây ngứa hoặc có cảm giác siêu mềm. Các thụ thể thần kinh này cũng giúp bạn cảm thấy đau.

• Tạo dầu: Các tuyến dầu ở lớp trung bì giúp giữ cho da mềm mại và mịn màng. Dầu cũng ngăn da hấp thụ quá nhiều nước khi bạn bơi hoặc gặp mưa bão.

• Tiết ra mồ hôi: Các tuyến mồ hôi ở lớp trung bì tiết ra mồ hôi qua các lỗ chân lông trên da. Mồ hôi giúp điều chỉnh nhiệt độ cơ thể của bạn.

• Cung cấp máu: Các mạch máu ở lớp trung bì cung cấp chất dinh dưỡng cho lớp biểu bì, giữ cho các lớp da khỏe mạnh.

Hạ bì (lớp dưới cùng của da) có chức năng gì?

Lớp dưới cùng của da là hạ bì:

• Lớp đệm cơ và xương: Chất béo trong lớp đệm giúp bảo vệ cơ và xương khỏi chấn thương khi bạn bị ngã hoặc bị tai nạn.

• Có mô liên kết: Mô này kết nối các lớp da với cơ và xương.

• Hỗ trợ các dây thần kinh và mạch máu: Các dây thần kinh và mạch máu ở lớp trung bì (lớp giữa) sẽ lớn hơn trong lớp hạ bì. Các dây thần kinh và mạch máu này phân nhánh để kết nối lớp hạ bì với phần còn lại của cơ thể.

• Điều chỉnh nhiệt độ cơ thể: Chất béo trong lớp hạ bì giúp bạn không bị quá lạnh hoặc quá nóng.

Những thành phần nào khác tạo nên làn da?

Một inch da của bạn có khoảng 19 triệu tế bào da và 60.000 tế bào biểu bì tạo hắc tố (tế bào tạo ra sắc tố da hoặc melanin). Nó cũng chứa 1.000 đầu dây thần kinh và 20 mạch máu.

TÌNH TRẠNG VÀ RỐI LOẠN

Những tình trạng và rối loạn nào ảnh hưởng đến da?

Là hệ thống bảo vệ bên ngoài của cơ thể, da của bạn có nguy cơ mắc các vấn đề khác nhau. Bao gồm:

• Dị ứng như viêm da tiếp xúc và phát ban do cây thường xuân độc.

• Rộp.

• Vết cắn của côn trùng, chẳng hạn như vết nhện cắn, vết cắn của bọ ve và vết muỗi đốt.

• Ung thư da, bao gồm cả khối u ác tính.

• Nhiễm trùng da như viêm mô tế bào.

• Phát ban và khô da.

• Rối loạn da như mụn trứng cá, bệnh chàm, bệnh vẩy nến và bệnh bạch biến.

• Tổn thương da, chẳng hạn như nốt ruồi, tàn nhang.

• Vết thương, vết bỏng (kể cả bỏng nắng) và sẹo.

CHĂM SÓC

Tôi có thể bảo vệ làn da của mình như thế nào?

Cơ thể chúng ta mất collagen và elastin khi bạn già đi. Điều này làm cho lớp giữa của da (lớp trung bì) mỏng hơn. Kết quả là da có thể chảy xệ và hình thành nếp nhăn.

Mặc dù bạn không thể ngăn quá trình lão hóa, nhưng những hành động này có thể giúp duy trì làn da khỏe mạnh hơn:

• Bôi kem chống nắng mỗi ngày (ngay cả khi bạn chỉ chủ yếu ở trong nhà). Chọn kem chống nắng có chỉ số chống nắng phổ rộng (SPF) ít nhất là 30.

• Không tắm nắng trong nhà hoặc ngoài trời. Tắm nắng có thể khiến da bị tổn thương. Nó làm lão hóa da và có thể gây ung thư da.

• Tìm các phương pháp lành mạnh để quản lý căng thẳng. Căng thẳng có thể làm cho một số tình trạng trên da tồi tệ hơn.

• Thực hiện kiểm tra da và nốt ruồi thường xuyên để tìm những thay đổi có thể là dấu hiệu của ung thư da.

• Bỏ thuốc lá và các sản phẩm từ thuốc lá. Nicotine và các hóa chất khác trong thuốc lá hay thuốc lá điện tử làm lão hóa da nhanh hơn.

• Sử dụng các loại sữa rửa mặt dịu nhẹ để rửa mặt vào buổi sáng và buổi tối.

• Tắm thường xuyên và thoa kem dưỡng ẩm để tránh khô da.

CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

Khi nào tôi nên nói chuyện với bác sĩ?

Bạn nên gọi cho bác sĩ của mình nếu gặp phải:

• Thay đổi kích thước, màu sắc, hình dạng hoặc tính đối xứng của nốt ruồi.

• Thay đổi trên da chẳng hạn như một nốt ruồi mới xuất hiện.

• Vết cắt mà băng gạc không thể giúp ích (có thể cần khâu).

• Bỏng nặng, phồng rộp.

• Dấu hiệu nhiễm trùng da như vệt đỏ hoặc tiết dịch vàng.

• Phát ban da không rõ nguyên nhân hoặc các tình trạng khác trên da.

LƯU Ý

Là cơ quan lớn nhất của cơ thể, da của bạn đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi vi trùng và các yếu tố ngoài môi trường. Nó giữ cho cơ thể bạn ở nhiệt độ phù hợp và các dây thần kinh bên dưới da cung cấp cảm giác xúc giác. Lớp bao phủ bên ngoài cơ thể này có thể gặp phải các vấn đề nghiêm trọng như ung thư da, cũng như các vấn đề phổ biến hơn như mụn trứng cá và phát ban. Bác sĩ của bạn có thể đưa ra các mẹo giúp giữ cho làn da khỏe mạnh.