VÔ KINH

Tổng quan

Vô kinh là tình trạng không có kinh nguyệt, thường được định nghĩa là mất một hoặc nhiều kỳ kinh nguyệt.

Vô kinh nguyên phát đề cập đến tình trạng không có kinh ở một người tuổi 15. Nguyên nhân phổ biến nhất của vô kinh nguyên phát liên quan đến nồng độ hormone, mặc dù các vấn đề về giải phẫu cũng có thể gây ra vô kinh.

Vô kinh thứ phát đề cập đến việc một người đã có kinh trong quá khứ nhưng mất kinh từ ba kỳ liên tiếp trở lên. Mang thai là nguyên nhân phổ biến nhất của vô kinh thứ phát, mặc dù các vấn đề về nội tiết tố cũng có thể gây ra vô kinh thứ phát.

Điều trị vô kinh phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra.

Triệu chứng

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra vô kinh, bạn có thể gặp các dấu hiệu hoặc triệu chứng khác cùng với việc không có kinh, chẳng hạn như:

• Tiết dịch núm vú

• Rụng tóc

• Đau đầu

• Ảnh hưởng thị giác

• Râu trên khuôn mặt

• Đau vùng xương chậu

• Mụn

Vô kinh do nguyên phát hoặc thứ phát

Nguyên nhân

Vô kinh có thể xảy ra vì nhiều lý do. Một số có thể do tác dụng phụ của thuốc hoặc các tình trạng y tế khác.

Vô kinh nguyên phát

Trong cuộc sống bình thường, bạn có thể bị vô kinh vì những lý do tự nhiên, chẳng hạn như:

• Mang thai

• Cho con bú

• Thời kỳ mãn kinh

Sử dụng thuốc tránh thai

Một số người uống thuốc tránh thai có thể không có kinh. Ngay cả sau khi ngừng thuốc tránh thai, có thể mất một thời gian trước khi trứng rụng và kinh nguyệt đều đặn trở lại. Thuốc tránh thai được tiêm hoặc cấy cũng có thể gây vô kinh, cũng như một số loại đặt tử cung.

Sử dụng thuốc

Một số loại thuốc có thể khiến kinh nguyệt ngừng lại, bao:

• Thuốc chống loạn thần

• Hóa trị ung thư

• Thuốc chống trầm cảm

• Thuốc huyết áp

• Thuốc dị ứng

Yếu tố lối sống

Đôi khi các yếu tố lối sống góp phần gây ra tình trạng vô kinh, ví dụ:

• Trọng lượng cơ thể thấp - khoảng 10% so với trọng lượng bình thường - làm gián đoạn nhiều chức năng nội tiết tố trong cơ thể, có khả năng ngăn cản quá trình rụng trứng. 

• Tập thể dục quá sức. Những phụ nữ tham gia các hoạt động đòi hỏi sự tập luyện nghiêm ngặt, chẳng hạn như múa ba lê, có thể thấy chu kỳ kinh nguyệt của họ bị gián đoạn. Một số yếu tố kết hợp lại góp phần vào việc mất kinh ở các vận động viên, bao gồm cơ thể ít mỡ, căng thẳng và tiêu hao nhiều năng lượng.

• Căng thẳng tinh thần có thể tạm thời làm thay đổi hoạt động của vùng dưới đồi - một khu vực não kiểm soát các hormone điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt của bạn. Kinh nguyệt đều đặn thường trở lại sau khi bạn giảm căng thẳng.

Mất cân bằng hormone

Nhiều tình trạng y tế có thể gây ra sự mất cân bằng nội tiết tố, bao gồm:

• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). PCOS làm nồng độ hormone duy trì ở mức tương đối cao, thay vì dao động trong chu kỳ kinh nguyệt bình thường.

• Sự cố tuyến giáp. Tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp) hoặc tuyến giáp hoạt động kém (suy giáp) có thể gây ra kinh nguyệt không đều, bao gồm cả vô kinh.

• Khối u tuyến yên. Một khối u không phải ung thư (lành tính) trong tuyến yên của bạn có thể cản trở việc điều hòa nội tiết tố của kinh nguyệt.

• Thời kỳ mãn kinh sớm. Thời kỳ mãn kinh thường bắt đầu vào khoảng tuổi 50. Tuy nhiên, đối với một số phụ nữ, bạn có thể gặp trước tuổi 40 khiến kinh nguyệt ngừng lại.

Các vấn đề về cấu trúc

Bản thân các vấn đề với cơ quan sinh dục cũng có thể gây ra tình trạng vô kinh. Bao gồm:

• Sẹo tử cung. Hội chứng Asherman, một tình trạng trong đó mô sẹo tích tụ trong niêm mạc tử cung, đôi khi có thể xảy ra sau khi nong và nạo (D&C), mổ lấy thai hoặc điều trị u xơ tử cung. Sẹo tử cung ngăn cản sự tích tụ và bong tróc bình thường của niêm mạc tử cung.

• Thiếu cơ quan sinh sản. Đôi khi các vấn đề phát sinh trong quá trình phát triển của thai nhi dẫn đến thiếu các bộ phận của hệ thống sinh sản, chẳng hạn như tử cung, cổ tử cung hoặc âm đạo. Bởi vì hệ thống sinh sản không phát triển đầy đủ, chu kỳ kinh nguyệt sẽ không thể xuất hiện.

• Bất thường về cấu trúc của âm đạo. Sự tắc nghẽn của âm đạo có thể ngăn cản máu kinh chảy ra.

Mất cân bằng hormone có thể gây ra vô kinh

Chẩn đoán

Trong cuộc hẹn, bác sĩ sẽ khám phụ khoa để kiểm tra xem có vấn đề gì với cơ quan sinh sản của bạn hay không. Nếu bạn chưa từng có kinh, bác sĩ có thể khám vú và bộ phận sinh dục để xem bạn có đang trải qua những thay đổi của tuổi dậy thì hay không.

Vô kinh có thể là dấu hiệu của một loạt các vấn đề nội tiết tố phức tạp. Việc tìm ra nguyên nhân có thể mất thời gian và có thể yêu cầu nhiều loại xét nghiệm.

Xét nghiệm

Có thể cần nhiều loại xét nghiệm máu, bao gồm:

• Thử thai. Đây có thể là xét nghiệm đầu tiên mà bác sĩ đề xuất để loại trừ hoặc xác nhận tình trạng mang thai.

• Kiểm tra chức năng tuyến giáp. Đo lượng hormone tuyến giáp (TSH) trong máu có thể xác định xem tuyến giáp của bạn có hoạt động bình thường hay không.

• Kiểm tra chức năng buồng trứng. Đo lượng hormone kích thích nang trứng (FSH) trong máu có thể xác định xem buồng trứng của bạn có hoạt động bình thường hay không.

• Nồng độ prolactin. Nồng độ hormone prolactin thấp có thể là dấu hiệu của khối u tuyến yên.

• Kiểm tra nội tiết tố nam. Nếu bạn bị rậm lông trên khuôn mặt và giọng nói trầm, bác sĩ có thể muốn kiểm tra nồng độ nội tiết tố nam trong máu của bạn.

Kích thích hormone

Đối với xét nghiệm này, bạn được dùng thuốc nội tiết từ 7 đến 10 ngày để kích hoạt kinh nguyệt. Kết quả từ xét nghiệm này có thể cho bác sĩ biết liệu kỳ kinh nguyệt của bạn có bị dừng do thiếu estrogen hay không.

Xét nghiệm hình ảnh

Tùy thuộc vào các dấu hiệu và triệu chứng của bạn - và kết quả của bất kỳ xét nghiệm máu - bác sĩ có thể đề nghị một hoặc nhiều xét nghiệm hình ảnh, bao gồm:

• Siêu âm. Thử nghiệm này sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của các cơ quan nội tạng. Nếu bạn chưa từng có kinh, bác sĩ có thể đề nghị bạn siêu âm để kiểm tra xem có bất thường nào trong cơ quan sinh sản của bạn hay không.

• Chụp cộng hưởng từ (MRI). Chụp MRI sử dụng sóng vô tuyến với từ trường mạnh để tạo ra hình ảnh chi tiết của các mô mềm bên trong cơ thể. Bác sĩ có thể yêu cầu chụp MRI để kiểm tra khối u tuyến yên.

Nội soi

Nếu các xét nghiệm khác không cho thấy nguyên nhân cụ thể, bác sĩ có thể đề nghị nội soi tử cung – sử dụng camera nhỏ, sáng được đưa qua âm đạo và cổ tử cung để quan sát bên trong tử cung của bạn.

Nội soi giúp kiểm tra tình trạng vô kinh

Điều trị

Việc điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng vô kinh của bạn. Trong một số trường hợp, thuốc tránh thai hoặc các liệu pháp hormone khác có thể làm xuất hiện lại chu kỳ kinh nguyệt của bạn. Vô kinh do rối loạn tuyến giáp hoặc tuyến yên có thể được điều trị bằng thuốc. Nếu một khối u hoặc tắc nghẽn cấu trúc đang gây ra vấn đề, bạn có thể cần được phẫu thuật.