BẠI LIỆT

History of Polio – GPEI

Hình ảnh trẻ em bị bệnh bại liệt

Bệnh bại liệt là gì?

Bệnh bại liệt là một bệnh rất dễ lây lan do vi rút tấn công hệ thần kinh gây ra. Trẻ em dưới 5 tuổi có nhiều khả năng bị nhiễm vi-rút hơn bất kỳ nhóm nào khác.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cứ 200 ca nhiễm bệnh bại liệt sẽ có 1 ca thường xuyên bị tê liệt. Tuy nhiên, nhờ vào chiến dịch xóa sổ bệnh bại liệt toàn cầu năm 1988, các khu vực sau đây hiện đã được chứng nhận không còn bệnh bại liệt:

Châu Mỹ
Châu Âu
Phía tây Thái Bình Dương
Đông Nam Á

Thuốc chủng ngừa bại liệt được phát triển vào năm 1953 và có mặt trên thị trường vào năm 1957. Kể từ đó các trường hợp mắc bệnh bại liệt đã giảm ở Hoa Kỳ.

Các triệu chứng của bệnh bại liệt là gì?

Người ta ước tính rằng 95 đến 99 phần trăm những người nhiễm virus bại liệt không có triệu chứng. Đây được gọi là bệnh bại liệt cận lâm sàng. Ngay cả khi không có triệu chứng, những người bị nhiễm vi rút bại liệt vẫn có thể lây lan vi rút và gây nhiễm trùng cho những người khác.

Bại liệt thể không liệt

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh bại liệt không liệt có thể kéo dài từ 1 đến 10 ngày. Những dấu hiệu và triệu chứng này có thể giống như bệnh cúm và có thể bao gồm:

Sốt
Viêm họng
Đau đầu
Nôn mửa
Mệt mỏi
Viêm màng não

Bại liệt thể liệt

Khoảng 1 phần trăm các trường hợp bại liệt có thể phát triển thành bại liệt thể liệt. Bệnh bại liệt thể liệt dẫn đến tê liệt ở tủy sống (bệnh bại liệt tủy sống), thân não (bệnh bại liệt thể não), hoặc cả hai.

Các triệu chứng ban đầu tương tự như bệnh bại liệt thể không liệt. Nhưng sau một tuần, các triệu chứng nghiêm trọng hơn sẽ xuất hiện. Các triệu chứng này bao gồm:

Mất phản xạ
Co thắt nghiêm trọng và đau cơ
Chân tay lỏng lẻo và mềm, đôi khi chỉ ở một bên của cơ thể
Tê liệt đột ngột, tạm thời hoặc vĩnh viễn
Biến dạng chân tay, đặc biệt là hông, mắt cá chân và bàn chân

Hiếm khi bệnh nhân bị liệt hoàn toàn. Dưới 1 phần trăm của tất cả các trường hợp bại liệt sẽ dẫn đến bại liệt vĩnh viễn. Trong 5–10 phần trăm các trường hợp bại liệt, vi-rút sẽ tấn công các cơ giúp bạn thở và gây tử vong.

Hội chứng sau bại liệt

Bệnh bại liệt có thể tái phát ngay cả khi bạn đã khỏi bệnh. Điều này có thể xảy ra sau 15 đến 40 năm. Các triệu chứng phổ biến của hội chứng sau bại liệt (PPS) là:

Tiếp tục yếu cơ và khớp
Đau cơ trở nên tồi tệ hơn
Dễ dàng kiệt sức hoặc mệt mỏi
Teo cơ
Khó thở và nuốt
Ngưng thở khi ngủ hoặc các vấn đề về hô hấp liên quan đến giấc ngủ
Không chịu được nhiệt độ thấp
Yếu các nhóm cơ chưa có triệu chứng trước đó
Mất khả năng tập trung và giảm trí nhớ

Nói chuyện với bác sĩ của bạn nếu bạn đã bị bại liệt và bắt đầu thấy những triệu chứng này. Người ta ước tính rằng 25 đến 50 phần trăm những người sống sót sau bệnh bại liệt sẽ bị hội chứng sau bại liệt. Điều trị tình trạng này liên quan đến các biện pháp để cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn và giảm đau hoặc mệt mỏi.

Làm thế nào để virus bại liệt lây nhiễm sang người khác?

Do rất dễ lây lan, chúng ta thường dễ bị nhiễm vi rút bại liệt khi tiếp xúc với chúng, thông thường qua phân có chứa vi rút. Các đồ vật như đồ chơi, khi để gần phân bị nhiễm bệnh cũng có thể truyền vi-rút. Đôi khi nó có thể lây truyền qua hắt hơi hoặc ho vì vi rút sống trong cổ họng và ruột. Điều này ít phổ biến hơn.

Những người sống trong các khu vực không có nước máy hoặc không có hệ thống xử lý chất thải thường mắc bệnh bại liệt do uống nước bị ô nhiễm bởi chất thải của con người bị nhiễm bệnh. Theo Mayo Clinic, vi rút này rất dễ lây lan nên bất kỳ ai sống chung với người có vi rút cũng có thể bị nhiễm.

Phụ nữ mang thai, những người có hệ thống miễn dịch suy yếu - chẳng hạn như những người dương tính với HIV - và trẻ nhỏ là những đối tượng dễ bị nhiễm virus bại liệt nhất.

Nếu bạn chưa được chủng ngừa, bạn có thể tăng nguy cơ mắc bệnh bại liệt khi:

Đi du lịch đến một khu vực đã có một đợt bùng phát bệnh bại liệt gần đây
Chăm sóc hoặc sống với người bị nhiễm bệnh bại liệt
Xử lý một mẫu vi rút trong phòng thí nghiệm
Đã cắt bỏ amidan
Căng thẳng tột độ hoặc hoạt động gắng sức sau khi tiếp xúc với vi rút

Làm thế nào để bác sĩ chẩn đoán bệnh bại liệt?

Bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh bại liệt bằng cách xem xét các triệu chứng của bạn. Họ sẽ thực hiện một cuộc kiểm tra thể chất để tìm kiếm các triệu chứng như giảm phản xạ, cứng lưng và cổ hoặc khó nâng đầu khi nằm thẳng.

Phòng thí nghiệm cũng sẽ xét nghiệm mẫu cổ họng, phân hoặc dịch não tủy của bạn để tìm virus bại liệt.

Bác sĩ điều trị bệnh bại liệt như thế nào?

Các bác sĩ chỉ có thể điều trị các triệu chứng trong khi nhiễm bệnh. Vì không có cách chữa trị, biện pháp tốt nhất để điều trị bệnh bại liệt là ngăn ngừa nó bằng tiêm chủng.

Các phương pháp điều trị hỗ trợ phổ biến nhất bao gồm:

Nghỉ ngơi tại giường
Thuốc giảm đau
Thuốc chống co thắt để thư giãn cơ bắp
Thuốc kháng sinh cho nhiễm trùng đường tiết niệu
Máy thở di động
Vật lý trị liệu
Đệm sưởi hoặc khăn ấm để giảm đau nhức và co thắt cơ
Vật lý trị liệu để điều trị đau ở các cơ bị ảnh hưởng
Vật lý trị liệu để giải quyết các vấn đề về hô hấp và phổi
Phục hồi chức năng phổi để tăng sức bền của phổi

Trong những trường nặng hơn, chân bạn có thể bị yếu và phải cần xe lăn hoặc thiết bị di chuyển khác để hỗ trợ.

Cách ngăn ngừa bệnh bại liệt

Cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh bại liệt là tiêm phòng. Trẻ em nên tiêm phòng bại liệt theo lịch tiêm chủng do Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC).