VIÊM TỤY CẤP

Viêm tụy là gì?

Viêm tụy là tình trạng tuyến tụy bị viêm. Có hai loại:

• Viêm tụy cấp - tình trạng viêm xuất hiện nhanh chóng, trong vài ngày hoặc lâu hơn. Bệnh thường khỏi hoàn toàn và không để lại các tổn thương vĩnh viễn. Đôi khi viêm tụy cấp là tình trạng nghiêm trọng.

• Viêm tụy mãn tính - tình trạng viêm dai dẳng. Tình trạng viêm có xu hướng ít dữ dội hơn viêm tụy cấp tính nhưng vì nó đang diễn ra, nó có thể gây ra sẹo và tổn thương. Viêm tụy mãn tính không được đề cập thêm trong tờ rơi này. Xem tờ rơi riêng có tên Viêm tụy mãn tính để biết thêm chi tiết.

Viêm tụy cấp đã trở nên phổ biến hơn trong những năm gần đây. Một trong những lý do cho điều này là đã có sự gia tăng tỷ lệ mắc bệnh béo phì. Ngoài ra, sự phát triển của các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm đã làm cho tình trạng bệnh dễ chẩn đoán hơn.

Viêm tụy cấp gây nhiều triệu chứng khó chịu

Nguyên nhân gây viêm tụy cấp

Sỏi mật hoặc rượu gây ra hơn 8 trong 10 trường hợp. Các nguyên nhân khác rất hiếm.

• Sỏi mật - nguyên nhân phổ biến nhất ở Anh. Sỏi mật có thể đi qua ống mật và đi ra một phần sau của dạ dày (tá tràng). Điều này thường không gây ra vấn đề gì. Tuy nhiên, ở một số người, sỏi mật bị kẹt trong ống mật chủ hoặc nơi ống mật chủ và ống tụy đổ vào tá tràng. Điều này có thể ảnh hưởng đến các enzym trong ống tụy (hoặc thậm gây tắc nghẽn hoàn toàn) và gây ra viêm tụy.

• Rượu - khoảng 1/3 trường hợp viêm tụy cấp có liên quan đến rượu, mặc dù mối liên quan không rõ ràng. Một số người lạm dụng rượu sẽ gặp phải bệnh viêm tụy do rượu. Tuy nhiên, có vẻ như bản thân rượu không gây hại cho các tế bào của tuyến tụy, nhưng nó lại khiến chúng nhạy cảm hơn với các tổn thương do các nguyên nhân khác như hút thuốc, hàm lượng chất béo cao trong máu hoặc nhiễm trùng. Nhiều bệnh nhân bị viêm tụy mãn tính do rượu có tiền sử bị viêm tụy cấp tái phát do lạm dụng rượu.

• Mức độ mỡ trong máu cao - tăng triglyceride máu. Tình trạng này được báo cáo là gây ra 1-4% tổng số các trường hợp viêm tụy cấp và lên đến 56% các trường hợp viêm tụy trong thai kỳ.

Các nguyên nhân không phổ biến bao gồm:

• Nhiễm vi rút (ví dụ như vi rút quai bị, HIV).

• Tác dụng phụ hiếm của thuốc.

• Chấn thương hoặc phẫu thuật quanh tuyến tụy.

• Nhiễm ký sinh trùng 

• Nồng độ canxi trong máu cao.

• Bất thường cấu trúc tuyến tụy.

• Ngoài ra còn có một dạng viêm tụy hiếm gặp có thể được di truyền từ cha mẹ (di truyền).

Nguyên nhân khác:

• Bệnh lý tự miễn - hệ thống miễn dịch của chính bạn tấn công tuyến tụy. Điều này có thể liên quan đến các bệnh tự miễn khác - ví dụ, hội chứng Sjögren và xơ gan mật nguyên phát.

• Khoảng 1/10 trường hợp không tìm thấy nguyên nhân. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể là do sỏi mật nhỏ hoặc 'bùn sỏi mật' đi qua ống mật nhưng quá nhỏ để có thể nhìn thấy trên phim chụp cắt lớp hoặc các xét nghiệm khác.

Triệu chứng của viêm tụy cấp

• Đau bụng ở ngay dưới xương sườn, là triệu chứng thông thường. Nó thường xuất hiện đột ngột (trong vài giờ) và có thể kéo dài trong vài ngày. Cơn đau có thể trở nên trầm trọng và thường có cảm giác lan ra sau lưng. Cơn đau có thể đột ngột và dữ dội, hoặc nó có thể bắt đầu như một cơn đau nhẹ, trầm trọng hơn khi ăn uống và từ từ trở nên tồi tệ hơn. Tuy nhiên, một số trường hợp vẫn có thể bị viêm tụy cấp mà không thấy đau. Tình trạng này phổ biến hơn nếu bạn bị tiểu đường hoặc có vấn đề về thận.

• Bị ốm (nôn mửa), sốt cao và cảm thấy rất khó chịu.

• Bụng của bạn có thể bị sưng lên.

• Nếu tình trạng viêm tụy trở nên nghiêm trọng và các cơ quan khác bị ảnh hưởng (ví dụ như tim, phổi hoặc thận) thì các triệu chứng khác có thể xuất hiện. Bạn có thể bị mất nước và hạ huyết áp.

Viêm tụy cấp có thể khiến bạn mệt mỏi và thậm chí có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Viêm tụy cấp có thể gây đau bụng

Chẩn đoán

Bạn sẽ phải nhập viện nếu nghi ngờ rằng mình bị viêm tụy cấp. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra đau bụng và mệt mỏi (nôn mửa), vì vậy các xét nghiệm được thực hiện để loại trừ các vấn đề khác và xác định chẩn đoán. Xét nghiệm máu kiểm tra nồng độ amylase và / hoặc lipase trong máu (là những enzym được tạo ra bởi tuyến tụy). Mặc dù không đáng tin cậy 100%, nhưng mức độ cao trong máu của các enzym này cho thấy rõ ràng rằng viêm tụy là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bạn.

Điều trị

Việc điều trị phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của cơn viêm tụy cấp. Không có phương pháp điều trị cụ thể nào giúp loại bỏ tình trạng viêm nhiễm. Tuy nhiên trong hầu hết các trường hợp, viêm tụy sẽ lắng xuống trong vài ngày, mặc dù các triệu chứng có thể trở nên tồi tệ hơn trước khi chúng thuyên giảm.

• Thuốc giảm đau mạnh bằng đường tiêm có thể giảm nhanh cơn đau.

• Đôi khi, bác sĩ sử dụng một chiếc ống, thông qua mũi vào dạ dày của bạn (ống thông mũi dạ dày) để hút chất lỏng từ dạ dày của bạn ra ngoài. Điều này có thể hữu ích nếu bạn bị ốm (nôn mửa) nhiều.

• Ống thông mũi dạ dày cũng có thể được đưa vào dạ dày để cung cấp chất dinh dưỡng, vì bạn có thể không thể ăn uống được.

• Bạn có thể cần truyền chất lỏng vào cơ thể cho đến khi các triệu chứng ổn định.

• Một ống thông - một ống mỏng đi vào bàng quang để thoát nước tiểu - có thể được đưa vào để các bác sĩ có thể theo dõi chính xác lượng nước tiểu mà bạn thải ra.

Các biến chứng có thể xuất hiện và tình hình có thể trở nên rất nghiêm trọng. Các phương pháp điều trị khác sau đó có thể cần thiết bao gồm:

• Điều trị chăm sóc đặc biệt. Nếu bạn bị một đợt viêm tụy cấp nặng thì bạn sẽ được theo dõi rất chặt chẽ trong phòng chăm sóc đặc biệt.

• Thủ thuật để loại bỏ một viên sỏi mật bị tắc nếu đây là nguyên nhân.

• Thuốc kháng sinh nếu tuyến tụy hoặc mô xung quanh bị nhiễm trùng.

• Đôi khi cần phải phẫu thuật để loại bỏ các mô bị nhiễm trùng hoặc bị tổn thương.