HỘI CHỨNG NGHIỆN GIẬT TÓC

Hội chứng nghiện giật tóc. Nguồn hình ảnh: Farjo Hair Institute

Tổng quan

Hội chứng nghiện giật tóc (tên khoa học là trichotillomania), là một chứng rối loạn tâm thần khiến cơ thể không thể cưỡng lại việc nhổ tóc khỏi da đầu, lông mày hoặc các vùng khác trên cơ thể, dù đã cố gắng kiềm chế. 

Việc nhổ tóc khỏi da đầu thường để lại những vùng bị hói, gây ra tình trạng đau đớn đáng kể và có thể cản trở các hoạt động xã hội hoặc công việc. 

Đối với một số người, Hội chứng nghiện giật tóc có thể nhẹ và thường có thể kiểm soát được. Đối với những người khác, sự thôi thúc giật tóc mạnh mẽ đến mức không thể kiềm chế được. Một số lựa chọn điều trị đã giúp nhiều người giảm bớt hoặc ngừng hẳn việc nhổ tóc.

Triệu chứng 

Các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng nghiện giật tóc thường bao gồm: 

• Liên tục giật và nhổ tóc, thường là từ da đầu, lông mày hoặc lông mi của bạn, nhưng đôi khi hội chứng này khiến bạn nhổ lông ở các vùng cơ thể khác và các vị trí có thể thay đổi theo thời gian.

• Cơ thể cảm thấy căng thẳng trước khi kéo tóc hoặc khi bạn cố gắng chống lại sự thôi thúc. 

• Cảm giác sảng khoái hoặc nhẹ nhõm sau khi nhổ tóc 

• Rụng tóc đáng kể, chẳng hạn như tóc ngắn hoặc các vùng mỏng hoặc hói trên da đầu hoặc các vùng khác trên cơ thể của bạn, bao gồm cả lông mi hoặc lông mày thưa 

• Cắn, nhai hoặc ăn tóc nhổ 

• Chơi với tóc vừa nhổ ra hoặc xoa tóc lên môi hoặc mặt của bạn 

• Liên tục cố gắng ngừng nhổ tóc hoặc cố gắng nhổ tóc ít hơn mà không thành công 

• Lo lắng, căng thẳng ở nơi làm việc, trường học, xã hội liên quan đến việc nhổ tóc 

Nhiều người mắc hội chứng nghiện giật tóc cũng thường cắn móng tay hoặc bóc da môi. Đôi khi nhổ lông từ vật nuôi hoặc búp bê hoặc từ các vật liệu, chẳng hạn như quần áo hoặc chăn, có thể là một dấu hiệu. Hầu hết những người mắc hội chứng nghiện giật tóc đều nhổ tóc ở vùng kín và thường cố gắng che giấu chứng rối loạn này với người khác. 

Đối với những người mắc hội chứng nghiện giật tóc, có hai trường hợp phổ biến: 

• Nhổ tóc có chủ ý. Một số người cố tình kéo tóc để giảm bớt căng thẳng hoặc khó chịu - ví dụ như kéo tóc ra để giảm bớt cảm giác muốn kéo tóc. Một số người có thể thực hiện các hành động phức tạp khi nhổ tóc, chẳng hạn như tìm cọng tóc phù hợp để nhổ hoặc cắn những sợi tóc đã nhổ. 

• Nhổ tóc trong vô thức. Một số người kéo tóc mà không hề nhận ra rằng họ đang làm điều đó, chẳng hạn như khi họ buồn chán, đang đọc sách hoặc xem TV. 

Hội chứng nghiện giật tóc có thể liên quan đến cảm xúc: 

• Cảm xúc tiêu cực. Đối với nhiều người mắc hội chứng nghiện giật tóc, nhổ tóc là một cách đối phó với những cảm giác tiêu cực hoặc không thoải mái, chẳng hạn như căng thẳng, lo lắng, căng thẳng, buồn chán, cô đơn, mệt mỏi hoặc thất vọng. 

• Cảm xúc tích cực. Những người mắc hội chứng nghiện giật tóc thường thấy rằng việc nhổ tóc mang lại cảm giác hài lòng và giúp giảm bớt cảm giác mệt mỏi. Kết quả là, họ tiếp tục nhổ tóc để duy trì những cảm giác tích cực này. 

Hội chứng nghiện giật tóc là một rối loạn lâu dài (mãn tính). Nếu không điều trị, các triệu chứng có thể khác nhau về mức độ nghiêm trọng theo thời gian. Ví dụ, sự thay đổi nội tiết tố của kinh nguyệt có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng ở phụ nữ. Đối với một số người, nếu không được điều trị, các triệu chứng có thể đến và đi trong nhiều tuần, vài tháng hoặc nhiều năm. 

Nguyên nhân 

Nguyên nhân của hội chứng nghiện giật tóc là không rõ ràng. Nhưng cũng giống như nhiều chứng rối loạn phức tạp khác, hội chứng nghiện giật tóc có thể là kết quả của sự kết hợp của các yếu tố di truyền và môi trường. 

Các yếu tố nguy cơ

Những yếu tố này có xu hướng làm tăng nguy cơ mắc hội chứng nghiện giật tóc: 

• Lịch sử gia đình. Di truyền có thể đóng một vai trò nào đó trong sự phát triển của hội chứng nghiện giật tóc và tình trạng này có nguy cơ xảy ra cao hơn ở những người có họ hàng mắc chúng. 

• Tuổi. Hội chứng nghiện giật tóc thường phát triển ngay trước hoặc trong giai đoạn đầu của tuổi thiếu niên - thường xảy ra nhất trong độ tuổi từ 10 đến 13 tuổi - và nó thường kéo dài suốt đời. Trẻ sơ sinh cũng có thể dễ bị hội chứng này, nhưng tình trạng của chúng thường nhẹ và tự khỏi mà không cần điều trị. 

• Các rối loạn khác. Những người bị rối loạn hội chứng nghiện giật tóc cũng có thể mắc các rối loạn khác, chẳng hạn như trầm cảm, lo âu hoặc rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD). 

• Căng thẳng. Các tình huống hoặc sự kiện căng thẳng nghiêm trọng có thể gây ra hội chứng nghiện giật tóc ở một số người. 

Các biến chứng 

Mặc dù nó có vẻ không đặc biệt nghiêm trọng, nhưng hội chứng nghiện giật tóc có thể có tác động tiêu cực lớn đến cuộc sống của bạn. Các biến chứng có thể bao gồm: 

• Tự ti. Nhiều người mắc hội chứng nghiện giật tóc cho biết họ cảm thấy xấu hổ. Họ có thể tự ti, trầm cảm, lo lắng và sử dụng rượu hoặc ma túy vì tình trạng của họ. 

• Các vấn đề với hoạt động xã hội và công việc. Xấu hổ vì rụng tóc có thể khiến bạn trốn tránh các hoạt động xã hội và cơ hội việc làm. Những người mắc hội chứng nghiện giật tóc có thể đội tóc giả, tạo kiểu tóc để che đi những mảng hói hoặc gắn lông mi giả. Một số người có thể tránh thân mật vì sợ rằng tình trạng của họ sẽ bị phát hiện. 

• Da và tóc bị tổn thương. Việc nhổ tóc liên tục có thể gây ra sẹo và các tổn thương khác, bao gồm nhiễm trùng da đầu hoặc khu vực nơi bạn nhổ tóc và có thể ảnh hưởng vĩnh viễn đến sự phát triển của tóc. 

• Quả cầu tóc. Ăn tóc quá nhiều khiến một khối tóc lớn (trichobezoar) xuất hiện trong đường tiêu hóa của bạn. Trong một khoảng thời gian dài, khối tóc có thể gây sụt cân, nôn mửa, tắc ruột và thậm chí tử vong.

Chẩn đoán 

Để xác định xem bạn có mắc hội chứng nghiện giật tóc hay không, bác sĩ có thể thực hiện các bài kiểm tra sau: 

• Kiểm tra mức độ rụng tóc của bạn 

• Đặt câu hỏi và thảo luận về tình trạng rụng tóc của bạn 

• Loại bỏ các nguyên nhân có thể khác của việc nhổ tóc hoặc rụng tóc thông qua xét nghiệm do bác sĩ xác định 

• Xác định bất kỳ vấn đề sức khỏe thể chất hoặc tinh thần nào có thể liên quan đến việc nhổ tóc 

• Sử dụng các tiêu chí chẩn đoán trong Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê về Rối loạn Tâm thần (DSM-5), được xuất bản bởi Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ

Điều trị

Nghiên cứu về điều trị hội chứng nghiện giật tóc còn hạn chế. Tuy nhiên, một số lựa chọn điều trị đã giúp nhiều người giảm thiểu tình trạng nhổ tóc hoặc ngừng hẳn. 

Phương pháp trị liệu 

Các loại liệu pháp có thể hữu ích đối với hội chứng nghiện giật tóc bao gồm: 

• Liệu pháp đảo ngược thói quen (Habit reversal training). Liệu pháp hành vi này là phương pháp điều trị chính cho hội chứng nghiện giật tóc. Bạn học cách nhận biết các tình huống mà bạn có thể sẽ giật tóc và thay thế chúng bằng những thói quen khác. Ví dụ, bạn có thể nắm chặt tay để ngăn cảm giác thôi thúc hoặc chuyển hướng của tay từ tóc sang tai. 

• Liệu pháp nhận thức (Cognitive therapy). Liệu pháp này có thể giúp bạn xác định và kiểm tra những suy nghĩ sai lệch mà bạn có thể có liên quan đến việc nhổ tóc. 

• Liệu pháp chấp nhận và cam kết (Acceptance and commitment therapy). Liệu pháp này có thể giúp bạn học cách chấp nhận sự thôi thúc của việc nhổ tóc mà không tác động lên chúng. 

Các liệu pháp khác giúp điều trị các rối loạn tâm thần khác chẳng hạn như trầm cảm, lo lắng hoặc lạm dụng chất kích thích, có thể hiệu quả trong việc điều trị.

Thuốc men 

Mặc dù không có loại thuốc nào được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) phê duyệt để điều trị hội chứng nghiện giật tóc, nhưng một số loại thuốc có thể giúp kiểm soát những triệu chứng nhất định. 

Ví dụ, bác sĩ có thể đề nghị một loại thuốc chống trầm cảm, chẳng hạn như clomipramine (Anafranil). Các loại thuốc khác mà nghiên cứu cho thấy có thể có một số lợi ích bao gồm N-acetylcysteine, một axit amin ảnh hưởng đến chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến tâm trạng và olanzapine (Zyprexa), một loại thuốc chống loạn thần không điển hình.