BỆNH NÃO GAN

Tổng quan

Bệnh não gan là gì?

Bệnh não gan là một tình trạng rối loạn hệ thần kinh thường là tạm thời do bệnh gan mãn tính, nặng. Gan bị tổn thương phải lọc các chất độc (được tạo ra từ quá trình phân hủy thức ăn, rượu, thuốc kể cả cơ bắp) ra khỏi máu. Những chất độc này không được lọc hết có thể tích tụ và di chuyển đến não. Độc tính này ảnh hưởng tới chức năng của não và gây suy giảm nhận thức.

Những người mắc bệnh não gan thường bối rối hay khó khăn khi suy nghĩ. Phương pháp điều trị bao gồm loại bỏ độc tố và cải thiện các vấn đề. Khi bệnh gan tiến triển, tình trạng có thể tiến triển xấu đi và khó điều trị hơn.

Ai có thể mắc bệnh não gan?

Có đến 50% bệnh nhân xơ gan xuất hiện các triệu chứng của bệnh não gan.

Xơ gan là tình trạng các mô sẹo xuất hiện ở gan. Các mô sẹo này ngăn chặn dòng chảy của máu và ảnh hưởng tới khả năng lọc các chất độc, hormone hay các chất dinh dưỡng.

Các loại bệnh não gan

Có ba loại bệnh não gan:

• Loại A do suy gan cấp tính (không kèm bệnh gan mãn tính).

• Loại B xuất hiện ở những người có đường ống (shunt) nối giữa 2 tĩnh mạch của gan mà không mắc các bệnh lý gan.

• Loại C do tình trạng bệnh lý gan mãn tính hay xơ gan.

Suy giảm chức năng gan có thể tác động tới não

Nguyên nhân và triệu chứng

Nguyên nhân gây ra bệnh não gan

Khi mắc bệnh lý gan, nó sẽ khó khăn hơn trong việc lọc các chất độc ra khỏi cơ thể. Các độc tố, chẳng hạn như amoniac, sẽ tích tụ trong máu. Độc tố trong máu có thể di chuyển đến não và ảnh hưởng tới chức năng não tạm thời hay vĩnh viễn.

Những người mắc bệnh gan mãn tính có nguy cơ cao mắc bệnh lý não gan. Một số nguyên nhân gây ra tình trạng này, chẳng hạn như:

• Uống rượu

• Sử dụng thuốc ảnh hưởng tới hệ thần kinh, chẳng hạn như thuốc ngủ hay thuốc chống trầm cảm

• Táo bón

• Mất nước hay mất cân bằng các chất điện giải

• Chảy máu đường tiêu hóa

• Nhiễm trùng

• Bệnh thận

• Đặt shunt gan

Các triệu chứng của bệnh não gan

Người mắc bệnh não gan sẽ bị suy giảm chức năng não. Các triệu chứng bao gồm:

• Cảm giác lo lắng hay khó chịu

• Suy giảm nhận thức (suy nghĩ hay phán đoán nhầm)

• Các vấn đề về phối hợp hay cân bằng

• Khó tập trung hay chú ý

• Suy tư thế vận động (asterixis)

• Thay đổi tâm trạng hay tính cách

• Co giật cơ (myoclonus)

• Giảm tính táo

• Các vấn đề về giấc ngủ

• Nói lắp

Chẩn đoán và xét nghiệm

Không có một xét nghiệm tiêu chuẩn nào để xác định bệnh não gan. Tuy nhiên, xét nghiệm máu có thể xác định tình trạng nhiễm trùng hay chảy máu liên quan tới bệnh gan. Bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm khác để loại trừ các tình trạng gây ra triệu chứng tương tự, chẳng hạn như đột quỵ hay khối u não. Các xét nghiệm này bao gồm chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp CT hay điện não đồ (ECG).

Bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán dựa trên:

• Tiền sử bệnh

• Triệu chứng

• Các bài kiểm tra

Quản lý và điều trị

Điều trị bệnh não gan tùy thuộc triệu chứng, sức khỏe của bạn cũng như mức độ nghiêm trọng của tình trạng này. Điều quan trọng là bạn cần sử dụng thuốc đúng với chỉ định. Với việc điều trị, bệnh có thể tiến triển chậm hơn hoặc dừng lại, không trở nặng hơn. Bác sĩ có thể chỉ định 1 hay cả 2 phương pháp điều trị sau:

• Kháng sinh. Vi khuẩn có thể tạo ra các độc tố tự nhiên từ thức ăn trong hệ tiêu hóa. Thuốc kháng sinh, chẳng hạn như rifampicin, có thể ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn. Do đó có thể ít tạo ra các độc tố hơn.

• Thuốc nhuận tràng. Dung dịch uống lactulose, là một thuốc nhuận tràng từ đường lactose, giúp hút các chất độc vào ruột kết. Thuốc nhuận tràng giúp kích thích đi tiêu vào hỗ trợ loại bỏ các độc tố ra khỏi cơ thể.

Điều trị bệnh lý gan giúp giảm nguy cơ mắc bệnh não gan

Biến chứng

Bệnh gan cần được điều trị, chẳng hạn như dùng thuốc, thay đổi lối sống bao gồm việc không uống rượu. Nếu nguyên nhân cơ bản của bệnh gan không được điều trị, chức năng gan sẽ bị suy giảm và tích tụ thêm các độc tố. Một số người bị bệnh não gan tiến triển có thể bị mất ý thức và hôn mê.

Phòng ngừa

Quản lý và điều trị bệnh lý gan đúng cách là chìa khóa để giảm nguy cơ tiến triển bệnh não gan. Các bước sau có thể giảm rủi ro ở bạn:

• Tránh sử dụng rượu, bia – các chất gây hại cho tế bào gan

• Tránh sử dụng các thuốc tác động lên hệ thần kinh, chẳng hạn như thuốc ngủ, thuốc chống trầm cảm

• Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng, tập luyện thể dục thể thao và duy trì cân nặng hợp lý (đặc biệt quan trọng khi bạn mắc bệnh gan nhiễm mỡ)

• Uống thuốc theo đúng chỉ định để điều trị bệnh gan

• Xét nghiệm chức năng gan thường xuyên