DỊ ỨNG THỰC PHẨM

Tổng quan

Ở những người bị dị ứng thực phẩm, hệ thống miễn dịch phản ứng với một số protein trong thực phẩm như thể chúng là mầm bệnh có hại, chẳng hạn như vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc vi rút.

Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia ước tính rằng dị ứng thực phẩm ảnh hưởng đến 4% người lớn và 5% trẻ em ở Hoa Kỳ. Số lượng các trường hợp dị ứng thực phẩm được báo cáo đã tăng lên trong những năm gần đây. 

Hầu hết các trường hợp dị ứng thực phẩm phát triển trong thời thơ ấu. Dị ứng thực phẩm cũng có thể phát triển ở tuổi trưởng thành, nhưng trường hợp này hiếm hơn.

Các loại thực phẩm có thể gây dị ứng

Triệu chứng

Các triệu chứng của dị ứng thực phẩm có thể từ nhẹ đến nặng và ảnh hưởng đến mỗi người khác nhau. Không phải tất cả mọi người đều trải qua những triệu chứng này và phản ứng của mỗi người có thể khác nhau. Tuy nhiên, các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Ngứa ran trong miệng

• Có cảm giác nóng bỏng ở môi và miệng

• Sưng mặt

• Phát ban da 

• Thở khò khè

• Buồn nôn hoặc nôn mửa

• Tiêu chảy

• Sổ mũi

• Chảy nước mắt

Các triệu chứng của sốc phản vệ

Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Sốc phản vệ thường xảy ra ngay sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng cụ thể nhưng đôi khi có thể xảy ra sau đó vài giờ. Các dấu hiệu và triệu chứng thường đến rất nhanh chóng và diễn biến xấu đi nhanh chóng. Các biểu hiện của sốc phản vệ bao gồm:

• Huyết áp giảm nhanh

• Sợ hãi hoặc có cảm giác e ngại

• Cổ họng ngứa ngáy, nhột nhột.

• Buồn nôn, nôn mửa

• Các vấn đề về hô hấp, ví dụ như thở khò khè hoặc khó thở, thường trở nên tồi tệ hơn

• Ngứa da hoặc phát ban có thể lan nhanh và bao phủ phần lớn cơ thể

• Hắt xì

• Chảy máu mũi và mắt

• Nhịp tim nhanh 

• Sưng họng, môi, mặt và miệng nhanh chóng

• Mất ý thức

Phát ban là một trong những triệu chứng của dị ứng thực phẩm

Nguyên nhân

Ở những người bị dị ứng thực phẩm, hệ thống miễn dịch coi một loại protein cụ thể trong thực phẩm như một chất độc hại có thể gây bệnh. Nó phản ứng bằng cách tạo ra các kháng thể IgE sẽ đóng vai trò tấn công protein này.

Khi một người ăn lại cùng một loại thực phẩm, các kháng thể đã sẵn sàng, do đó hệ thống miễn dịch phản ứng ngay lập tức giải phóng histamine và các chất hóa học khác vào máu. Những hóa chất này gây ra các triệu chứng của dị ứng thực phẩm.

Histamine làm cho các mạch máu giãn nở và da bị viêm hoặc sưng tấy. Nó cũng ảnh hưởng đến thần kinh, khiến da có cảm giác ngứa ngáy. Mũi có thể tiết nhiều chất nhờn hơn, dẫn đến ngứa, rát và chảy nước mũi.

Chẩn đoán

Để chẩn đoán dị ứng, bác sĩ sẽ hỏi người bệnh về phản ứng của họ với thực phẩm. Họ sẽ muốn biết:

• Những triệu chứng xảy ra

• Mất bao lâu để phản ứng bắt đầu

• Thực phẩm nào gây ra nó

• Thức ăn đã chín chưa

• Ăn thực phẩm đó ở đâu

Bác sĩ cũng sẽ quan tâm đến bất kỳ bệnh dị ứng nào khác hiện có, chẳng hạn như dị ứng theo mùa hoặc hen suyễn, và tiền sử dị ứng trong gia đình của người đó.

Các xét nghiệm sau đây có thể giúp bác sĩ chẩn đoán dị ứng thực phẩm:

• Kiểm tra vết chích trên da: Chuyên gia chăm sóc sức khỏe đặt thức ăn loãng lên cánh tay của người đó và đâm nhẹ vào da. Bất kỳ phản ứng nào, chẳng hạn như ngứa, sưng hoặc đỏ, cho thấy người đó có thể bị dị ứng. Mọi người có thể cần lặp lại thử nghiệm này nhiều lần.

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm này tìm kiếm sự hiện diện của các kháng thể đặc trưng cho một số loại protein thực phẩm và có thể chỉ ra dị ứng.

• Nhật ký thực phẩm: Người đó viết ra mọi thứ họ ăn và mô tả các triệu chứng nếu chúng xảy ra.

• Thử nghiệm ăn thử thực phẩm do bác sĩ giám sát: Đây là phương pháp khoa học nhất để chẩn đoán chính xác tình trạng dị ứng thực phẩm. Bác sĩ cung cấp cho người đó một chất bị nghi ngờ là chất gây dị ứng thực phẩm với số lượng ngày càng tăng, theo dõi các triệu chứng dưới sự giám sát chặt chẽ. Phương pháp này loại bỏ cơ hội của các phản ứng tâm lý.

Điều trị

Tránh xa dị nguyên

Cách truyền thống để kiểm soát dị ứng thực phẩm là tránh thực phẩm gây ra phản ứng. Mọi người cũng có thể điều trị các triệu chứng của phản ứng khi chúng phát sinh.

Việc loại bỏ có thể không chỉ bao gồm việc không ăn thực phẩm cụ thể mà còn không bao giờ hít phải, chạm vào hoặc ăn các thực phẩm có dấu vết bên trong. Dao kéo, bề mặt nấu nướng, thớt,… cũng có thể không có chất gây dị ứng.

Mọi người sẽ cần phải đọc nhãn thực phẩm và đồ uống một cách cẩn thận. Thậm chí một số loại xà phòng, thức ăn cho thú cưng, keo dán và chất kết dính cũng có thể có dấu vết của chất gây dị ứng thực phẩm.

Tránh xa các loại thực phẩm gây dị ứng là cách để kiểm soát dị ứng

Liệu pháp miễn dịch đường uống

Liệu pháp miễn dịch đường uống là một cách tương đối mới và mang tính nghiên cứu để kiểm soát dị ứng thực phẩm. Nó liên quan đến việc cung cấp cho người bệnh một lượng ngày càng tăng chất gây dị ứng để tăng ngưỡng gây ra phản ứng. Liệu pháp miễn dịch đường uống không có sẵn cho tất cả các loại thực phẩm, nhưng Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA)  đã phê duyệt một phương pháp điều trị dị ứng đậu phộng, được gọi là Palforzia.

Thuốc cho trường hợp khẩn cấp

Các loại thuốc sau đây rất hữu ích trong trường hợp xảy ra phản ứng dị ứng:

Thuốc kháng histamine: Thuốc kháng histamin thường có hiệu quả đối với những người có các triệu chứng dị ứng thực phẩm nhẹ hoặc trung bình. Histamine là hóa chất gây ra hầu hết các triệu chứng dị ứng và thuốc kháng histamine ngăn chặn tác dụng của chúng.

Epinephrine (adrenaline): Phương pháp điều trị này dành cho những người bị dị ứng thực phẩm có thể dẫn đến sốc phản vệ. Epinephrine giữ cho huyết áp tăng lên bằng cách co thắt các mạch máu. Nó cũng làm giãn đường thở.