HIV & AIDS

Tổng quan

HIV (virus gây suy giảm miễn dịch ở người) là một loại virus gây tổn thương lên các tế bào thuộc hệ miễn dịch mà làm suy yếu khả năng chống lại các bệnh và nhiễm khuẩn thông thường.

AIDS (hội chứng suy giảm miễn dịch) là tên được dùng để đặt cho nhiều loại bệnh và nhiễm trùng gây nguy hiểm đến tính mạng khi mà hệ miễn dịch của người đã bị tổn thương nghiêm trọng.

AIDS không thể truyển từ người sang người, nhưng HIV thì có thể.

Hiện không có thuốc chữa trị khỏi HIV, tuy nhiên có những loại thuốc điều trị hiệu quả và cho phép người mắc bệnh chung sống với virus lâu dài mà vẫn khỏe mạnh.

Bằng việc chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả, bệnh nhân mắc HIV sẽ không gặp phải những bệnh liên quan đến AIDS và sẽ sống thọ gần với mức bình thường.

Triệu chứng của việc nhiễm HIV

Hầu hết những người nhiễm HIV sẽ trải qua một giai đoạn ốm giống cảm cúm từ 2-6 tuần sau khi bị nhiễm. Sau giai đoạn này, HIV sẽ không gây ra triệu chứng nào trong vài năm.

Ước tính khoảng 80% người mắc HIV trải qua giai đoạn giống cúm này.

Những triệu chứng thông thường nhất là:

Sốt
Đau họng
Phát ban

Một số triệu chứng khác

Mệt mỏi
Đau nhức khớp
Đau nhức cơ
Nổi hạch ở cổ

Những triệu chứng này thường diễn ra trong 1-2 tuần, nhưng cũng có thể lâu hơn. Đó là dấu hiệu hệ miễn dịch đang chiến đấu chống lại sự xâm nhập của virus.

Tuy nhiên việc gặp các triệu chứng này không nhất thiết là bạn mắc HIV. Hãy nhớ rằng: đây là những triệu chứng thông thường của các bênh khác không phải HIV.

Nếu bạn gặp một vài trong các triệu chứng trên đây và nghi ngờ mình có khả năng nhiễm HIV trong vài tuần trở lại, bạn nên đi xét nghiệm HIV.

Sau khi những triệu chứng ban đầu biến mất, HIV sẽ không gây ra thêm triệu chứng nào trong vài năm.

Trong thời gian này, virus vẫn liên tục hoạt động và tàn phá dần dần hệ miễn dịch.

Quá trình này tùy vào từng người, có thể lên đến 10 năm, trong thời gian này, thể trạng và cảm giác bên trong cơ thể vẫn bình thường.

Một khi hệ miễn dịch đã bị tổn thương nghiêm trọng, một số triệu chứng mới sẽ xuất hiện, bao gồm:

Sụt cân
Thường xuyên bị tiêu chảy
Đổ mồ hôi đêm
Các vấn đề về da liễu
Thường xuyên bị nhiễm trùng
Bị bệnh nặng và gây nguy hiểm đến tính mạng

Chẩn đoán và chữa trị HIV sớm sẽ ngăn được những vấn đề trên.

Bạn vẫn nên xét nghiệm HIV nếu có nguy cơ mắc phải virus này, ngay cả khi bạn không cảm nhận được bất kì triệu chứng nào.

Nguyên nhân của việc nhiễm HIV

HIV xuất hiện ở trong dịch cơ thể của người bị nhiễm. Dịch này gồm tinh dịch, dịch âm đạo, dịch hậu môn, máu và sữa mẹ.

HIV là một loại virus mỏng manh và không thể tồn tại ngoài cơ thể người được lâu.

Ngoài ra, HIV không lây qua mồ hôi, nước tiểu hoặc nước bọt.

Ở Anh Quốc, HIV thường lây qua quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su.

Những rủi ro lây nhiễm HIV khác bao gồm:

Sử dụng chung kim tiêm, xylanh hoặc các dụng cụ bơm tiêm khác.
Lây từ mẹ sang con trong quá trình mang thai hoặc cho con bú.

Khả năng lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục bằng miệng là rất thấp và phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như là liệu bạn là người cho hay nhận khi quan hệ bằng miệng và vệ sinh răng miệng của người cho khi quan hệ.

Chẩn đoán HIV

Tìm kiếm sự trợ giúp y tế càng sớm càng tốt nếu bạn cho rằng mình đã tiếp xúc với HIV.

Bạn có thể được xét nghiệm ở nhiều nơi như bệnh viện công, tư nhân, các trung tâm xét nghiệm.

Cách duy nhất để xác định việc nhiễm HIV là xét nghiệm HIV. Xét nghiệm dựa trên mẫu máu hoặc nước bọt sẽ chỉ ra dấu hiệu nhiễm virus.

Cần chú ý những điều quan trọng sau:

Thuốc chống HIV khẩn cấp, hay còn có tên là là thuốc dự phòng sau phơi nhiễm (PEP) có thể giúp bạn tránh bị lây nhiễm HIV trong vòng 72 giờ đồng hồ kể từ khi bạn bị phơi nhiễm HIV – sử dụng thuốc càng sớm càng tốt, lí tưởng nhất là trong vòng 24 giờ đầu tiên.
Chẩn đoán HIV sớm có nghĩa bạn sẽ được điều trị sớm hơn, nhờ đó khả năng kiểm soát virus cũng sẽ cao hơn, giảm nguy cơ bệnh tiến triển nặng và khả năng lây nhiễm cho người khác.

Kết quả xét nghiệm HIV dù âm tính hay dương tính cũng cần được lặp lại trong 1 đến 3 tháng sau lần tiếp xúc tiềm tàng với HIV (đây được gọi là giai đoạn cửa sổ), tuy nhiên bạn không nên đợi lâu như vậy để tìm kiếm sự trợ giúp.

Các phòng khám cung cấp loại xét nghiệm máu chích từ da ngón tay, cho kết quả trong vài phút, tuy nhiên kết quả xét nghiệm HIV chi tiết có thể cần đến vài ngày.
Xét nghiệm tại nhà và các bộ kit xét nghiệm có bán rộng khắp ở các nhà thuốc và trực tuyến, tùy thuộc vào bộ test sử dụng, kết quả được cho ra mất từ vài phút đến vài ngày.

Nếu kết quả xét nghiệm đầu tiên dương tính với HIV, một xét nghiệm máu chi tiết hơn cần được thực hiện để xác nhận kết quả trên.

Nếu dương tính, bạn sẽ được chỉ định đến các phòng khám chuyên về HIV để làm thêm các xét nghiệm và bàn về các lựa chọn điều trị.

Điều trị HIV

Thuốc chống virus phiên mã ngược được sử dụng để chữa trị HIV. Chúng hoạt động bằng cách ngăn virus nhân lên trong cơ thể, cho phép hệ thống miễn dịch tự chữa lành và ngăn những tổn thương nghiêm trọng hơn.

Thuốc được sử dụng dưới dạng viên, cần được sử dụng hằng ngày.

HIV có thể kháng các loại thuốc chống HIV đơn lẻ một cách rất dễ dàng, tuy nhiên sử dụng kết hợp nhiều loại thuộc khác nhau khiến cho khả năng kháng thuốc trở nên khó xảy ra hơn nhiều.

Hầu hết những người nhiễm HIV sử dụng kết hợp nhiều loại thuốc. Điều tối quan trọng là sử dụng thuốc hằng ngày và theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Mục đích của việc điều trị HIV là để liều lượng HIV trong cơ thể không thể xác định được. Điều này có nghĩa rằng nồng độ HIV trong cơ thế quá thấp để xét nghiệm có thể xác định được chúng.

Chung sống với HIV

Nếu bạn đang sống chung với HIV, hãy sử dụng những biện pháp điều trị hiệu quả, việc HIV không thể bị xác định qua các xét nghiệm giảm thiểu đáng rủi ro lây truyền HIV qua người khác.

Ngoài ra bạn nên:

Tập thể dục thường xuyên
Ăn uống lành mạnh
Ngừng hẳn việc hút thuốc
Tiêm vaccine phòng cúm định kì hằng năm để hạn chế rủi ro bị ốm nặng

Nếu không được chữa trị, hệ miễn dịch sẽ bị tổn thương nghiêm trọng và những bệnh gây nguy hiểm đến tính mạng như ung thư và nhiễm trùng nghiêm trọng có thể xảy ra.

Nếu bạn dự định có thai, hay nói chuyện với bác sĩ của bạn. Mặc dù hiếm nhưng HIV hoàn toàn có thể lây truyền từ mẹ sang con.

Ngăn ngừa HIV

Bất kì ai quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su hoặc sử dụng chung kim tiêm đều có rủi ro lây nhiễm HIV.

Có nhiều cách hiệu quả để ngăn ngừa việc lây nhiễm HIV, bao gồm:

Sử dụng bao cao su khi quan hệ
Sử dụng thuốc phòng sau phơi nhiễm (PEP)
Sử dụng thuốc phòng trước phơi nhiễm (PrEP)
Điều trị HIV để giảm liều lượng đến mức không xác định được
Nếu sử dụng các chất kích thích, tuyệt đối không dùng chung kim tiêm và những vật phục vụ cho quá trình tiêm như xy lanh, thìa và tăm bông

Với những người nhiễm HIV, nếu bệnh nhân đã được điều trị hiệu quả và định lượng HIV đã không thể xác định được trong vòng 6 tháng hoặc hơn, điều đó có nghĩa rằng HIV không thể bị lây truyền khi quan hệ tình dục.