HÔN MÊ

Tổng quan

Hôn mê là tình trạng bất tỉnh kéo dài có thể do nhiều vấn đề gây ra - chấn thương đầu, đột quỵ, khối u não, say rượu, ma túy, hoặc thậm chí là một bệnh tiềm ẩn, chẳng hạn như tiểu đường hoặc nhiễm trùng.

Hôn mê là một tình trạng cấp cứu y tế. Hành động nhanh là cần thiết để bảo toàn mạng sống và chức năng não. Các bác sĩ thường yêu cầu một loạt các xét nghiệm máu và xét nghiệm não để cố gắng xác định nguyên nhân gây ra hôn mê để bắt đầu điều trị thích hợp.

Hôn mê hiếm khi kéo dài hơn vài tuần. Những người bất tỉnh lâu hơn có thể chuyển sang trạng thái thực vật dai dẳng hoặc chết não.

Hôn mê là tình trạng cấp cứu

Triệu chứng

Các dấu hiệu và triệu chứng của hôn mê thường bao gồm:

• Mắt nhắm

• Suy giảm phản xạ thân não, chẳng hạn như đồng tử không phản ứng với ánh sáng

• Không có phản ứng của các chi, ngoại trừ các cử động phản xạ

• Không phản ứng với các kích thích gây đau đớn, ngoại trừ các cử động phản xạ

• Thở không đều

Nguyên nhân

Nhiều vấn đề có thể gây ra hôn mê. Một số ví dụ:

• Chấn thương sọ não. Nguyên nhân này thường do tai nạn giao thông hoặc hành vi bạo lực.

• Đột quỵ. Nguồn cung cấp máu lên não bị giảm hoặc bị gián đoạn, có thể là do các động mạch bị tắc nghẽn hoặc mạch máu bị vỡ sẽ gây đột quỵ.

• Các khối u. Các khối u trong não hoặc thân não có thể gây hôn mê.

• Bệnh tiểu đường. Lượng đường trong máu tăng quá cao (tăng đường huyết) hoặc quá thấp (hạ đường huyết) có thể gây hôn mê.

• Thiếu oxy. Những người được cứu thoát khỏi chết đuối hoặc những người được hồi sức sau cơn đau tim có thể bị hôn mê do não thiếu oxy.

• Nhiễm trùng. Các bệnh nhiễm trùng như viêm não và viêm màng não gây sưng não, tủy sống hoặc các mô bao quanh não. Các trường hợp nhiễm trùng nặng có thể dẫn đến tổn thương não hoặc hôn mê.

• Co giật. Co giật liên tục có thể dẫn đến hôn mê.

• Độc tố. Tiếp xúc với chất độc, chẳng hạn như carbon monoxide hoặc chì, có thể gây tổn thương não và hôn mê.

• Ma túy và rượu. Dùng quá liều ma túy hoặc rượu có thể dẫn đến hôn mê.

Có rất nhiều nguyên nhân gây hôn mê

Biến chứng

Mặc dù nhiều người dần dần hồi phục sau cơn hôn mê, những người khác chuyển sang trạng thái thực vật hoặc chết. Một số người hồi phục sau cơn hôn mê sẽ có những khuyết tật nhẹ hoặc nặng.

Các biến chứng có thể xuất hiện khi hôn mê, bao gồm vết loét do tì đè, nhiễm trùng đường tiết niệu, cục máu đông ở chân và các vấn đề khác.

Chẩn đoán

Vì những người hôn mê không thể tự bộc lộ bản thân, các bác sĩ phải dựa vào các manh mối về thể chất và thông tin do gia đình và bạn bè cung cấp. Hãy chuẩn bị cung cấp thông tin về người bị hôn mê, bao gồm:

• Các nguyên nhân dẫn đến hôn mê, chẳng hạn như nôn mửa hoặc đau đầu

• Thông tin chi tiết về cách người bị hôn mê mất ý thức, bao gồm cả việc nó xảy ra đột ngột hay theo thời gian

• Các dấu hiệu hoặc triệu chứng đáng chú ý trước khi mất ý thức

• Tiền sử y tế của người bị ảnh hưởng, bao gồm các tình trạng khác mà họ có thể đã từng mắc phải trong quá khứ, chẳng hạn như đột quỵ hoặc các cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua

• Những thay đổi gần đây về sức khỏe hoặc hành vi của người bị ảnh hưởng

• Việc sử dụng thuốc của người bị hôn mê, bao gồm thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn cũng như thuốc không được phê duyệt và chất kích thích bất hợp pháp

Khám sức khỏe

Khám sức khỏe có thể bao gồm:

• Kiểm tra chuyển động và phản xạ của người bị ảnh hưởng, phản ứng với các kích thích đau và kích thước đồng tử

• Quan sát kiểu thở để giúp chẩn đoán nguyên nhân hôn mê

• Kiểm tra da để tìm các dấu hiệu bầm tím do chấn thương

• Nói to hoặc ấn vào góc hàm, móng tay trong khi quan sát các dấu hiệu kích thích, chẳng hạn như âm thanh, mở mắt hoặc cử động

• Kiểm tra chuyển động mắt theo phản xạ để giúp xác định nguyên nhân hôn mê và vị trí tổn thương não

• Dùng nhiệt độ lạnh hoặc ấm áp vào ống tai của người bị hôn mê và quan sát phản ứng của mắt

Xét nghiệm 

Mẫu máu sẽ được lấy để kiểm tra:

• Công thức máu 

• Chất điện giải, glucose, chức năng tuyến giáp, thận và gan

• Ngộ độc carbon monoxide

• Quá liều ma túy hoặc rượu

Chọc ống sống thắt lưng có thể kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng trong hệ thần kinh. 

Xét nghiệm não

Các xét nghiệm hình ảnh giúp bác sĩ xác định chính xác các khu vực bị chấn thương sọ não. Các xét nghiệm có thể bao gồm:

• Chụp cắt lớp. Phương pháp này sử dụng một loạt tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết của não. Chụp CT có thể cho thấy xuất huyết não, khối u, đột quỵ và các tình trạng khác. Xét nghiệm này thường được sử dụng để chẩn đoán và xác định nguyên nhân gây tình trạng hôn mê.

• Chụp cộng hưởng từ. Chụp MRI có thể phát hiện mô não bị tổn thương do đột quỵ vì thiếu máu cục bộ, xuất huyết não và các bệnh lý khác. Chụp MRI đặc biệt hữu ích để kiểm tra cấu trúc thân não và não sâu.

• Điện não đồ (EEG). Phương pháp này đo hoạt động điện bên trong não thông qua các điện cực nhỏ gắn trên đầu. Các bác sĩ gửi một dòng điện thấp qua các điện cực, ghi lại các xung điện của não. Thử nghiệm này có thể xác định xem co giật có thể là nguyên nhân gây hôn mê hay không.

Đo điện não đồ

Điều trị

Hôn mê là một tình trạng cấp cứu y tế. Đầu tiên, các bác sĩ sẽ kiểm tra đường thở của người bị ảnh hưởng, giúp duy trì hô hấp và tuần hoàn. Các bác sĩ có thể hỗ trợ việc thở, sử dụng thuốc tiêm tĩnh mạch và biện pháp chăm sóc hỗ trợ khác.

Các phương pháp điều trị là khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân của hôn mê. Có thể cần một thủ thuật hoặc thuốc để giảm áp lực lên não do sưng não. Bạn có thể được glucose hoặc kháng sinh vào tĩnh mạch, ngay cả trước khi kết quả xét nghiệm máu trả về, trong trường hợp sốc do tiểu đường hoặc nhiễm trùng ảnh hưởng đến não.

Nếu tình trạng hôn mê là do sử dụng quá liều thuốc, các bác sĩ sẽ cho thuốc để điều trị tình trạng này. Nếu hôn mê do co giật, các bác sĩ sẽ sử dụng thuốc để kiểm soát cơn co giật. Các phương pháp điều trị khác có thể tập trung vào thuốc hoặc phương pháp để giải quyết một bệnh lý tiềm ẩn, chẳng hạn như bệnh tiểu đường hoặc bệnh gan.

Đôi khi nguyên nhân của hôn mê có thể được đảo ngược, và người bị ảnh hưởng sẽ lấy lại chức năng bình thường. Sự phục hồi thường xảy ra từ từ. Một người bị tổn thương não nghiêm trọng có thể bị tàn tật vĩnh viễn hoặc không bao giờ tỉnh lại.