MAO MẠCH CÓ LỖ THỦNG

TỔNG QUÁT

Mao mạch có lỗ thủng là gì?

Mao mạch có lỗ thủng là những mao mạch có các lỗ nhỏ. Trong tiếng Latinh, từ “fenestrae” có nghĩa là cửa sổ. Các “cửa sổ” trong các mao mạch này lên cho phép các phân tử và protein lớn hơn di chuyển từ máu của bạn vào các cơ quan và tuyến.

Mao mạch có lỗ thủng xuất hiện trong thận, ruột, tuyến tụy và các tuyến nội tiết. Các cơ quan này cần sự trao đổi liên tục các chất dinh dưỡng, chất thải và các chất giữa các mao mạch và mô. Các lỗ bên trong mao mạch giúp quá trình trao đổi chất này diễn ra dễ dàng hơn.

CHỨC NĂNG

Chức năng của mao mạch có lỗ thủng là gì?

Các mao mạch này vận chuyển máu, chất lỏng và chất thải đi khắp cơ thể của bạn. Các cửa sổ, hoặc lỗ hở, trong các mao mạch này cho phép các phân tử lớn hơn đi qua.

Các mao mạch này đặc biệt quan trọng trong thận của bạn. Chúng tồn tại trong và gần các nephron (đơn vị lọc). Cơ thể chúng ta có khoảng một triệu nephron trong mỗi quả thận. Bên trong mỗi đơn vị là một bó mao mạch có lỗ thủng gọi là cầu thận. Việc này đóng vai trò như một bộ lọc.

Các mao mạch có lỗ thủng khác bao quanh các ống bên trong nephron. Cùng với nhau, các mao mạch này đóng một vai trò thiết yếu trong việc giúp thận của bạn lọc chất thải từ máu, tạo nước tiểu và tái hấp thu các chất dinh dưỡng mà cơ thể cần.

GIẢI PHẪU HỌC

Các mao mạch có lỗ thủng nằm ở đâu?

Cơ thể có các mao mạch có lỗ ở các cơ quan và tuyến cần sự trao đổi máu liên tục. Các cơ quan và tuyến này bao gồm:

• Thận lọc chất thải từ máu và chuyển chất thải thành nước tiểu. Thận là một phần của hệ tiết niệu.

• Ruột non, nơi hấp thụ chất dinh dưỡng từ thực phẩm bạn ăn vào. Ruột là một phần của hệ thống tiêu hóa trong cơ thể.

• Tuyến tụy, giúp cơ thể bạn tiêu hóa thức ăn bằng cách phá vỡ đường và chất béo.

• Các tuyến nội tiết, là một phần của hệ thống nội tiết. Chúng gửi các hormone đi khắp cơ thể để điều chỉnh tâm trạng, sự phát triển và tăng trưởng của cơ thể.

Các mao mạch có lỗ trông như thế nào?

Hầu hết các mao mạch có kích thước khoảng 3 hoặc 4 micromet (kích thước bằng sợi chỉ trong mạng nhện). Chúng có hai lớp tế bào. Các tế bào ở lớp bên trong của mao mạch là các tế bào nội mô. Lớp ngoài có tế bào biểu mô. Các chuyên gia còn gọi lớp này là màng đáy.

Các mao mạch này có các lỗ nhỏ ở lớp bên trong của chúng. Mỗi lỗ (hay “cửa sổ”) có một màng hoạt động giống như một màng ngăn (một vách ngăn mỏng đóng mở). Màng ngăn cho phép các phân tử lớn hơn (chẳng hạn như khoáng chất) đi qua dễ dàng.

TÌNH TRẠNG VÀ RỐI LOẠN

Những tình trạng và rối loạn nào ảnh hưởng đến các mao mạch có lỗ thủng?

Những người bị bệnh thận mãn tính (CKD) thường gặp vấn đề với một loại mao mạch có lỗ được gọi là mao mạch quanh ống. Các mao mạch này lọc chất thải từ thận. Thiếu vitamin D, viêm nhiễm và bệnh lý có thể làm hỏng các mao mạch quanh ống và khiến chúng giảm mật độ (khối lượng so với thể tích). Các bác sĩ gọi đây là tình trạng mao mạch hiếm gặp. Khi điều này xảy ra, các mao mạch của bạn không hoạt động như bình thường. Điều này dẫn đến tăng huyết áp (huyết áp cao) và các vấn đề sức khỏe khác.

Các loại bệnh thận khác, chẳng hạn như viêm cầu thận, cũng ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình lọc của thận. Bệnh thận rất phổ biến. Khoảng 15% người dân ở Hoa Kỳ mắc bệnh thận mãn tính. Nếu không được điều trị, nó có thể dẫn đến suy thận.

Một tình trạng rất hiếm gặp, đe dọa đến tính mạng được gọi là hội chứng rò rỉ mao mạch hệ thống (SCLS) làm tổn thương thành mao mạch. Nó có thể dẫn đến huyết áp thấp đột ngột.

CHĂM SÓC

Làm thế nào để giữ cho các mao mạch có lỗ khỏe mạnh?

Bạn có thể giữ cho các mao mạch của mình hoạt động bình thường bằng cách tập trung vào việc giữ gìn sức khỏe tổng thể. Các mao mạch giúp nhiều hệ thống trong cơ thể của bạn hoạt động tốt. Chúng là một phần của hệ thống tuần hoàn của bạn, cũng bao gồm các mạch máu, động mạch và tĩnh mạch khác.

Nhiều loại bệnh mạch máu khác nhau có thể ảnh hưởng đến cách hoạt động của tất cả các loại mao mạch. Bạn có thể ngăn ngừa bệnh mạch máu và các vấn đề sức khỏe khác bằng cách:

• Tập thể dục nhiều và có lối sống năng động.

• Có một chế độ ăn uống cân bằng, hạn chế rượu và lựa chọn thực phẩm tốt cho tim mạch.

• Duy trì cân nặng hợp lý và giảm cân nếu bạn bị thừa cân hoặc béo phì.

• Quản lý bệnh tiểu đường, huyết áp cao và các tình trạng sức khỏe mãn tính khác.

• Bỏ hút thuốc.

CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

Khi nào tôi nên gọi cho bác sĩ về bệnh mao mạch của mình?

Gọi cho bác sĩ của bạn nếu bạn có các dấu hiệu của bệnh thận, bao gồm:

• Những thay đổi trong nước tiểu, bao gồm xuất hiện máu (tiểu máu) hoặc protein (protein niệu) trong nước tiểu của bạn, hoặc tăng nhu cầu đi ngoài.

• Mệt mỏi, khó tập trung hoặc khó ngủ.

• Ăn mất ngon.

• Sưng hoặc bọng xung quanh mắt kéo dài hơn một vài ngày.

• Chuột rút cơ bắp.

Huyết áp giảm đột ngột có thể là dấu hiệu của một tình trạng cực kỳ hiếm gặp được gọi là hội chứng rò rỉ mao mạch hệ thống. Tình trạng này cần sự  giúp y tế ngay lập tức. Gọi cho bác sĩ của bạn ngay lập tức nếu huyết áp của bạn giảm đột ngột, đặc biệt nếu bạn cũng có:

• Đau bụng và buồn nôn.

• Ho và khó thở.

• Phù (sưng), đặc biệt là ở chân và tay của bạn.

• Mệt mỏi.

• Nhức đầu.

• Hoa mắt, chóng mặt và ngất xỉu.

LƯU Ý

Các mao mạch có lỗ thủng hoạt động cùng với phần còn lại của hệ tuần hoàn để vận chuyển các chất dinh dưỡng, chất thải và oxy đi khắp cơ thể. Những mạch máu nhỏ này đóng một vai trò thiết yếu trong việc giúp thận lọc chất thải và tạo nước tiểu. Chúng cho phép ruột non của bạn hấp thụ vitamin và khoáng chất từ ​​thực phẩm bạn ăn vào. Chúng cũng giúp các hormone điều chỉnh tâm trạng, sự phát triển và tăng trưởng của bạn. Để giữ cho các mao mạch của bạn hoạt động bình thường, bạn nên tập trung vào việc giữ gìn sức khỏe tổng thể. Có một chế độ ăn uống cân bằng, duy trì cân nặng hợp lý, luôn vận động và đến gặp bác sĩ để kiểm tra sức khỏe thường xuyên.