RỐI LOẠN NỘI TIẾT TỐ

Sự mất cân bằng nội tiết tố xảy ra khi có quá nhiều hoặc quá ít một loại hormone trong máu. Do vai trò thiết yếu của chúng đối với cơ thể, nên sự mất cân bằng nội tiết tố dù là nhỏ cũng có thể gây ra các phản ứng phụ trên toàn cơ thể.

Hormone là các chất hóa học được sản xuất bởi các tuyến trong hệ thống nội tiết. Hormone di chuyển theo đường máu đến các mô và cơ quan, truyền tín hiệu đến cho các cơ quan biết phải làm gì, khi nào.

Nội tiết tố rất quan trọng để điều chỉnh hầu hết các quá trình chính của cơ thể, do đó, sự mất cân bằng nội tiết tố có thể ảnh hưởng đến một loạt các chức năng của cơ thể. Nội tiết tố giúp điều chỉnh:

• Sự trao đổi chất và sự thèm ăn

• Nhịp tim

• Chu kỳ ngủ

• Chu kỳ sinh sản và chức năng tình dục

• Sự tăng trưởng và phát triển chung

• Tâm trạng và mức độ căng thẳng

• Thân nhiệt

Đàn ông và phụ nữ đều có thể bị ảnh hưởng bởi sự mất cân bằng trong insulin, steroid, hormone tăng trưởng và adrenaline.

Phụ nữ cũng có thể bị mất cân bằng nồng độ estrogen và progesterone, trong khi nam giới có nhiều khả năng bị mất cân bằng nồng độ testosterone.

Triệu chứng

Các triệu chứng của sự mất cân bằng nội tiết tố phụ thuộc vào tuyến và nội tiết tố nào bị ảnh hưởng.

Các triệu chứng liên quan đến các nguyên nhân phổ biến của sự mất cân bằng nội tiết tố bao gồm:

• Tăng cân hoặc giảm cân không có lí do

• Đổ mồ hôi không rõ nguyên nhân hoặc quá nhiều

• Khó ngủ

• Nhạy cảm với nóng, lạnh

• Da rất khô hoặc phát ban trên da

• Thay đổi huyết áp

• Thay đổi nhịp tim

• Xương giòn hoặc yếu

• Thay đổi nồng độ đường trong máu

• Cáu gắt và lo lắng

• Mệt mỏi kéo dài

• Thường xuyên khát nước

• Phiền muộn

• Đau đầu

• Cần đi vệ sinh nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường

• Đầy hơi

• Thay đổi cảm giác thèm ăn

• Giảm ham muốn tình dục

• Tóc mỏng, dễ gãy

• Khô khan

• Sưng mặt

• Mờ mắt

• Xuất hiện khối phồng ở cổ

• Căng ngực

• Giọng nói trầm hơn (phụ nữ)

Nguyên nhân

Mọi người đều sẽ trải qua những giai đoạn tự nhiên của sự mất cân bằng hoặc dao động nội tiết tố tại những thời điểm cụ thể trong cuộc đời của họ.

Nhưng sự mất cân bằng nội tiết tố cũng có thể xảy ra khi các tuyến nội tiết hoạt động không bình thường.

Các tuyến nội tiết là các tế bào chuyên biệt sản xuất, lưu trữ và giải phóng các hormone vào máu. Có một số tuyến nội tiết nằm khắp cơ thể kiểm soát các cơ quan khác nhau, bao gồm:

• Tuyến thượng thận

• Tuyến sinh dục (tinh hoàn và buồng trứng)

• Tuyến tùng

• Tuyến yên

• Tuyến dưới đồi

• Tuyến giáp và tuyến cận giáp

• Đảo tụy

Một số vấn đề sức khỏe khác được biết là ảnh hưởng đến một số tuyến nội tiết. Thói quen hằng ngày và các yếu tố môi trường cũng có thể đóng một vai trò trong sự mất cân bằng nội tiết tố.

Nguyên nhân của sự mất cân bằng nội tiết tố bao gồm:

• Căng thẳng mãn tính hoặc cực độ

• Bệnh tiểu đường loại 1 và loại 2

• Tăng đường huyết (sản xuất quá nhiều glucagon)

• Hạ đường huyết (insulin được sản xuất nhiều hơn lượng glucose trong máu)

• Tuyến giáp kém hoạt động (suy giáp)

• Tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp)

• Sản xuất quá mức hoặc thiếu hormone tuyến cận giáp

• Chế độ ăn uống và dinh dưỡng kém

• Thừa cân

• Thuốc thay thế nội tiết tố hoặc thuốc ngừa thai

• Lạm dụng thuốc steroid

• Bướu giáp đơn nhân

• Khối u tuyến yên

• Hội chứng Cushing (nồng độ hormone cortisol cao)

• Bệnh Addison (nồng độ cortisol và aldosterone thấp)

• Khối u lành tính và u nang (bao chứa chất lỏng) ảnh hưởng đến các tuyến nội tiết

• Thượng thận bẩm sinh (nồng độ cortisol thấp)

• Tổn thương tuyến nội tiết

• Phản ứng dị ứng nghiêm trọng hoặc nhiễm trùng

• Ung thư liên quan đến các tuyến nội tiết

• Hóa trị và xạ trị

• Thiếu iốt (goiters)

• Viêm tụy di truyền

• Hội chứng Turner (phụ nữ chỉ có một nhiễm sắc thể X hoạt động)

• Hội chứng Prader-Willi

• Chán ăn

• Ảnh hưởng của phytoestrogen, estrogen thực vật tự nhiên

• Tiếp xúc với chất độc, chất ô nhiễm và hóa chất gây rối loạn nội tiết, bao gồm thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ

Mất cân bằng nội tiết tố ở phụ nữ

Phụ nữ tự nhiên trải qua một số giai đoạn mất cân bằng nội tiết tố trong suốt cuộc đời của họ, bao gồm:

• Dậy thì

• Hành kinh

• Mang thai, sinh con và cho con bú

• Tiền mãn kinh, mãn kinh và sau mãn kinh

Phụ nữ cũng có nguy cơ phát triển các loại rối loạn mất cân bằng nội tiết tố khác với nam giới vì họ có các cơ quan nội tiết và chu kỳ khác nhau.

Các tình trạng bệnh lý gây ra sự mất cân bằng nội tiết tố bất thường ở phụ nữ bao gồm:

• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)

• Thuốc thay thế hoóc-môn hoặc thuốc ngừa thai

• Mãn kinh sớm

• Suy buồng trứng nguyên phát (POI)

• Ung thư buồng trứng

Các triệu chứng của sự mất cân bằng nội tiết tố ở phụ nữ bao gồm:

• Kinh nguyệt ra nhiều, không đều hoặc đau

• Loãng xương (xương yếu, giòn)

• Nóng nực và đổ mồ hôi ban đêm

• Khô âm đạo

• Căng ngực

• Khó tiêu

• Táo bón và tiêu chảy

• Mụn trứng cá trong hoặc ngay trước kỳ kinh nguyệt

• Chảy máu tử cung không liên quan đến kinh nguyệt

• Tăng mọc lông trên mặt, cổ, ngực hoặc lưng

• Khô khan

• Tăng cân

• Tóc mỏng hoặc rụng tóc

• U mềm treo hoặc phát triển bất thường

• Giọng nói trầm

• Âm vật mở rộng

Phụ nữ thường trải qua một số giai đoạn thay đổi nội tiết tố, chủ yếu ở tuổi dậy thì, kinh nguyệt, mang thai và mãn kinh.

Mất cân bằng nội tiết tố ở nam giới

Nam giới cũng trải qua thời kỳ mất cân bằng nội tiết tố tự nhiên

Nguyên nhân tự nhiên của sự mất cân bằng nội tiết tố ở nam giới bao gồm:

• Dậy thì

• Sự lão hóa

Nam giới cũng có nguy cơ phát triển sự mất cân bằng nội tiết tố khác với phụ nữ vì họ có các cơ quan nội tiết và chu kỳ khác nhau.

Các tình trạng bệnh lý gây mất cân bằng nội tiết tố ở nam giới bao gồm:

• Ung thư tuyến tiền liệt

• Testosterone thấp

Các triệu chứng của sự mất cân bằng nội tiết tố ở nam giới bao gồm:

• Giảm ham muốn tình dục

• Rối loạn cương dương (ED)

• Số lượng tinh trùng thấp

• Giảm khối lượng cơ

• Giảm sự phát triển của lông trên cơ thể

• Sự phát triển quá mức của mô vú

• Căng ngực

• Loãng xương