TRẦM CẢM TRƯỚC SINH VÀ TRẦM CẢM SAU SINH

Những điểm chính

• Dấu hiệu trầm cảm trước hoặc sau khi sinh bao gồm những thay đổi cảm xúc tiêu cực kéo dài hơn 2 tuần trong khi mang thai hoặc sau khi sinh.

• Nếu bạn nghĩ rằng mình có thể bị trầm cảm trước khi sinh hoặc sau khi sinh, hãy bắt đầu bằng cách nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia để được tư vấn.

• Chuyên gia y tế của bạn có thể giúp bạn tìm ra phương pháp điều trị thích hợp cho chứng trầm cảm trước và sau khi sinh.

• Sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè có thể giúp bạn kiểm soát các triệu chứng trầm cảm.

Trầm cảm trước sinh và trầm cảm sau sinh là gì?

Trầm cảm trước sinh và trầm cảm sau sinh là những thay đổi cảm xúc tiêu cực, nghiêm trọng kéo dài hơn 2 tuần. Tình trạng này ngăn bạn làm những việc bạn cần hoặc muốn làm trong cuộc sống hàng ngày.

Trầm cảm trước và sau sinh không chỉ là những thay đổi cảm xúc mà bạn có thể gặp phải trong khi mang thai và sau khi sinh. Ví dụ, nếu bạn đang mang thai, bạn có thể sẽ cảm thấy khá xúc động khi trải qua những thay đổi về thể chất và thực tế của thai kỳ. Và nếu bạn vừa mới sinh con, bạn có thể gặp phải tình trạng 'baby blues' (tâm trạng suy sụp) vài ngày sau khi sinh con. Nhưng những thay đổi cảm xúc này không kéo dài lâu.

Trầm cảm trước và sau sinh có các triệu chứng giống nhau và chúng được điều trị theo cùng một cách. Sự khác biệt duy nhất giữa chúng là thời điểm gặp phải. Trầm cảm trước sinh là trầm cảm xảy ra trong thai kỳ. Trầm cảm sau sinh là trầm cảm xảy ra trong năm đầu tiên sau khi sinh.

Nếu bạn hoặc bạn đời đang trải qua các triệu chứng trầm cảm, bạn cần sự giúp đỡ chuyên nghiệp cũng như hỗ trợ của gia đình. Khi bạn biết các dấu hiệu và triệu chứng của trầm cảm trước và sau khi sinh, bạn có thể được giúp đỡ càng sớm càng tốt.

Triệu chứng trầm cảm trước sinh và trầm cảm sau sinh

Nếu bạn gặp phải bất kỳ thay đổi nào dưới đây trong hơn 2 tuần, điều quan trọng là phải tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp. Điều quan trọng nữa là cho chuyên gia y tế của bạn biết nếu bạn đã từng bị bệnh tâm thần trong quá khứ. Các bệnh tâm thần trong quá khứ có thể tái phát khi mang thai.

Thay đổi cảm xúc

Bạn có thể:

• có tâm trạng suy sụp trong hầu hết thời gian

• thường xuyên muốn khóc hoặc buồn bã

• mất tự tin

• thường cảm thấy lo lắng về em bé hoặc chính bạn

• cảm thấy sợ hãi và hoảng loạn

• cảm thấy tức giận hoặc cáu kỉnh

• cảm thấy choáng ngợp

• sợ ở một mình hoặc đi ra ngoài

• sợ ở một mình với em bé của bạn.

Thay đổi suy nghĩ

Bạn có thể:

• nghĩ rằng mọi thứ không ổn đều là lỗi của bạn, bạn vô dụng hoặc thất bại

• nghĩ rằng con bạn sẽ tốt hơn với người khác

• nghĩ rằng 'Tôi không thể làm điều này' hoặc 'Tôi không thể đối phó'

• gặp khó khăn khi suy nghĩ rõ ràng, tập trung hoặc đưa ra quyết định

• nghĩ rằng con bạn không yêu mình

• nghĩ về việc làm tổn thương bản thân hoặc em bé của bạn.

Hành vi và thay đổi xã hội

Bạn có thể:

• mất hứng thú với các hoạt động mà bạn thường thích

• cảm thấy khó khăn khi đi lại

• đấu tranh với các công việc hàng ngày như nấu ăn hoặc mua sắm

• xa lánh dần khỏi gia đình và bạn bè thân thiết

• không chăm sóc bản thân đúng cách.

Thay đổi vật lý

Bạn có thể có:

• vấn đề về giấc ngủ – ví dụ, bạn không thể ngủ hoặc bạn ngủ nhiều hơn bình thường

• thay đổi khẩu vị – ví dụ: bạn không muốn ăn hoặc ăn quá nhiều

• mức năng lượng thấp.

Một số ít bà mẹ sinh con bị rối loạn tâm thần sau sinh trong vài tuần đầu sau khi sinh. Nếu bạn lo lắng rằng mình đang hành động hoặc suy nghĩ khác với cách bạn thường làm, hãy nói chuyện với bác sĩ ngay khi có thể.

Những người bị trầm cảm trước khi sinh hoặc sau khi sinh thường cũng bị lo lắng trước khi sinh hoặc sau khi sinh. Các dấu hiệu của sự lo lắng có thể bao gồm tim đập nhanh, lo lắng liên tục và bồn chồn.

Nhận trợ giúp cho chứng trầm cảm trước khi sinh và trầm cảm sau khi sinh

Nếu bạn nghĩ rằng mình có thể bị trầm cảm trước hoặc sau khi sinh, thì sự trợ giúp sớm của chuyên gia là rất quan trọng.

Nếu bạn không chắc chắn, bác sĩ có thể hướng dẫn bạn đến các dịch vụ thích hợp nhất. Với sự giúp đỡ và hỗ trợ, bạn có thể kiểm soát các triệu chứng, cảm thấy khỏe hơn sớm hơn và cung cấp cho con bạn những gì chúng cần để lớn lên và phát triển.

Nếu bạn đang có suy nghĩ về việc làm tổn thương bản thân hoặc gia đình mình, bạn nên khẩn trương nói chuyện với bác sĩ của mình để được tư vấn. 

Điều trị trầm cảm trước sinh và trầm cảm sau sinh

Có nhiều lựa chọn điều trị có thể giúp ích cho bạn nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng trầm cảm trước hoặc sau khi sinh. Bác sĩ sẽ nói chuyện với bạn về một kế hoạch điều trị phù hợp với hoàn cảnh cá nhân và độ tuổi, cũng như loại và mức độ trầm cảm của bạn.

Dưới đây là một số lựa chọn điều trị trầm cảm trước và sau khi sinh.

Liệu pháp tâm lý

Các phương pháp điều trị tâm lý cho chứng trầm cảm trước và sau sinh bao gồm liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) và liệu pháp giao tiếp giữa các cá nhân (IPT). Những liệu pháp này nhằm mục đích giúp bạn kiểm soát cảm giác trầm cảm và lo lắng.

Một chuyên gia có thể giúp bạn trực tiếp hoặc trong một nhóm với những người khác đang trải qua các triệu chứng tương tự.

Dược phẩm

Các bác sĩ đôi khi khuyên dùng thuốc chống trầm cảm cho chứng trầm cảm trước và sau khi sinh. Có nhiều loại thuốc chống trầm cảm khác nhau, trong đó có một số loại bạn có thể sử dụng an toàn trong thời kỳ mang thai và cho con bú.

Đối với nhiều người, thuốc được sử dụng cùng với liệu pháp tâm lý có thể mang lại hiệu quả rất tốt.

Nhập viện

Nhập viện hiếm khi cần thiết cho trầm cảm trước hoặc sau khi sinh. Các chuyên gia y tế có thể cân nhắc việc nhập viện cho phụ nữ mang thai hoặc bà mẹ mới sinh nếu họ cảm thấy muốn tự tử hoặc có ý nghĩ làm hại bản thân hoặc con của họ. Bạn nên khẩn trương liên hệ với bác sĩ gia đình hoặc đến khoa cấp cứu của bệnh viện nếu bạn cảm thấy như vậy. Các bác sĩ đa khoa và nhân viên bệnh viện có thể giúp đỡ và hỗ trợ bạn khi cần.

Các chiến lược đối phó với trầm cảm trước sinh và trầm cảm sau sinh

Nếu bạn bị trầm cảm trước hoặc sau khi sinh, đây là một số chiến lược thiết thực để giúp đỡ.

Sự hỗ trợ tinh thần

Nhận được sự hỗ trợ về mặt tinh thần từ bạn đời, gia đình và bạn bè là một cách quan trọng để đối phó với chứng trầm cảm trước và sau khi sinh. Trò chuyện với người có thể hiểu cảm giác của bạn có thể giúp bạn kiểm soát một số triệu chứng.

Lớp học, nhóm phụ huynh, nhóm bạn bè hoặc nhóm trị liệu có thể là một nguồn hỗ trợ tinh thần khác. Tại các nhóm này, bạn có thể gặp gỡ những người khác để chia sẻ kinh nghiệm của mình.

Hỗ trợ công việc tại nhà

Nếu bạn đang ở nhà khi đang mang thai hoặc với đứa con mới chào đời, bạn nên nhờ một người mà bạn tin tưởng thường xuyên ở bên cạnh và giúp chăm sóc em bé hoặc bất kỳ công việc nhà nào. Hỗ trợ các công việc tại nhà giúp bạn có cơ hội nghỉ ngơi, ngủ hoặc làm điều gì đó thư giãn. Điều này rất quan trọng đối với sự phục hồi của bạn.

Không cần phải cảm thấy tội lỗi khi yêu cầu sự giúp đỡ của mọt nguoiwf. Nhiều người thích giúp đỡ và sẽ rất vui nếu bạn yêu cầu họ làm điều gì đó cụ thể.

Chăm sóc bản thân

Sức khỏe cảm xúc và sức khỏe thể chất của bạn có liên quan trực tiếp với nhau. Bạn có thể chăm sóc cả hai bằng cách:

• tập thể dục thường xuyên – bất kỳ cách nào bạn có thể vận động trong ngày đều là tốt cho sức khỏe

• ăn uống lành mạnh – để sẵn một số thức ăn đơn giản, chẳng hạn như trái cây, sữa chua, bánh mì nguyên hạt và rau tươi cắt sẵn

• cố gắng quản lý căng thẳng

• cố gắng nghỉ ngơi – ngủ khi con bạn đang ngủ, đi ngủ sớm và chợp mắt bất cứ khi nào bạn có thể.

Tất cả các bậc cha mẹ đều có thể bị trầm cảm trước và sau khi sinh. Bạn có thể tìm hiểu thêm về chứng trầm cảm trước và sau khi sinh ở những người cha và tất cả những người không phải là cha mẹ ruột.