BÃ NHỜN LÀ GÌ VÀ TẠI SAO NÓ TÍCH TỤ TRÊN DA VÀ TÓC?

BÃ NHỜN LÀ GÌ?

Bã nhờn là một chất nhờn, sáp được sản xuất bởi các tuyến bã nhờn của cơ thể bạn. Nó bao phủ, giữ ẩm và bảo vệ làn da của bạn.

Bã nhờn cũng là thành phần chính trong thứ mà bạn có thể coi là dầu tự nhiên của cơ thể.

Vì vậy, chính xác thì bã nhờn được tạo thành từ gì? Như một bài báo từ Trường Y Harvard giải thích, “bã nhờn là một hỗn hợp phức tạp của axit béo, đường, sáp và các hóa chất tự nhiên khác tạo thành một hàng rào bảo vệ chống lại sự bốc hơi nước”.

Cụ thể hơn, bã nhờn chứa chất béo trung tính và axit béo (57%), este sáp (26%), squalene (12%) và cholesterol (4,5%).

Nếu bạn có làn da rất nhờn, cơ thể bạn có thể đang sản xuất dư thừa hỗn hợp lipid (các phân tử giống như chất béo) tạo nên bã nhờn.

Tất nhiên, thứ mà chúng ta gọi là “dầu” trên da không chỉ được tạo thành từ bã nhờn. Nó cũng chứa hỗn hợp mồ hôi, tế bào da chết và các hạt nhỏ của khá nhiều thứ khác có trong bụi bay xung quanh bạn.

CÁC TUYẾN BÃ NHỜN NẰM Ở ĐÂU?

Các tuyến bã nhờn bao phủ phần lớn cơ thể của bạn. Mặc dù chúng thường tập trung xung quanh các nang lông, nhưng vẫn có nhiều loại tồn tại độc lập.

Mặt và da đầu của bạn chứa mật độ cao nhất của các tuyến. Đặc biệt, khuôn mặt của bạn có thể có tới 900 tuyến bã nhờn trên mỗi centimet vuông da.

Ống chân của bạn và các bề mặt nhẵn khác thường có ít tuyến hơn. Lòng bàn tay và lòng bàn chân là những vùng da duy nhất không có bất kỳ tuyến nào.

Mỗi tuyến đều tiết ra bã nhờn. Để giúp bạn hình dung quá trình này rõ ràng hơn, có thể hữu ích khi nghĩ đến các ống dẫn nước mắt của bạn và cách chúng tiết ra độ ẩm tự nhiên cho mắt bạn.

Mặc dù tuyến bã nhờn nhỏ hơn nhiều so với ống dẫn nước mắt, nhưng chúng hoạt động theo cách tương tự.

MỤC ĐÍCH CỦA BÃ NHỜN LÀ GÌ?

Sản xuất bã nhờn là một quá trình phức tạp mà khoa học không thể hiểu đầy đủ, các nhà nghiên cứu chỉ biết rằng chức năng chính của nó là bảo vệ da và tóc của bạn khỏi tình trạng bị mất độ ẩm.

Một số nhà khoa học suy đoán rằng bã nhờn cũng có thể có vai trò kháng khuẩn hoặc chống oxy hóa. Nó thậm chí có thể giúp giải phóng pheromone. Nghiên cứu về các chức năng tiềm năng này vẫn đang được tiến hành.

BÃ NHỜN VÀ NỘI TIẾT TỐ CỦA BẠN

Nội tiết tố androgen giúp điều chỉnh quá trình sản xuất bã nhờn tổng thể của bạn. Các nội tiết tố androgen rất tích cực, như testosterone, được sản xuất bởi tuyến thượng thận và buồng trứng hoặc tinh hoàn của bạn.

Đến lượt mình, các tuyến này được điều chỉnh bởi tuyến yên của não. Tuyến yên chịu trách nhiệm về toàn bộ hệ thống nội tiết tố của cơ thể bạn.

Androgen của bạn càng hoạt động mạnh thì cơ thể bạn càng sản xuất nhiều bã nhờn.

Mặc dù progesterone - một loại hormone giới tính dành riêng cho phụ nữ - không phải là androgen, nhưng nó dường như cũng có ảnh hưởng đến việc sản xuất bã nhờn. Progesterone làm suy yếu tác dụng của enzym 5 alpha-reductase. 5 alpha-reductase kích hoạt sản xuất bã nhờn.

Vì vậy, về lý thuyết, mức progesterone cao sẽ khiến quá trình sản xuất bã nhờn giảm xuống.

Tuy vậy, các nhà nghiên cứu cũng đã phát hiện ra rằng khi nồng độ progesterone tăng đột biến, quá trình sản xuất bã nhờn cũng thực sự tăng lên. Các chuyên gia trong ngành vẫn đang tiếp tục tìm hiểu để đưa ra câu trả lời rõ ràng và chính xác nhất.

BÃ NHỜN VÀ TUỔI TÁC

Có một sự thật đáng ngạc nhiên khi biết rằng chúng ta bắt đầu sử dụng tuyến bã nhờn của mình trước cả khi được sinh ra.

Khi còn trong bụng mẹ, tuyến bã nhờn của bạn sản xuất vernix caseosa. Lớp phủ màu trắng giống như hồ dán này bảo vệ và giữ ẩm cho làn da của bạn cho đến khi sinh ra. Sau đó, các tuyến bã nhờn của bạn sẽ bắt đầu sản xuất bã nhờn sau khi bạn ra đời.

Trong ba đến sáu tháng đầu đời, các tuyến của bạn sản xuất nhiều bã nhờn như của người lớn. Từ đó, quá trình sản xuất bã nhờn chậm lại cho đến khi bạn bước vào tuổi dậy thì.

Khi bạn đến tuổi dậy thì, quá trình sản xuất bã nhờn có thể tăng tới 500%. Thanh thiếu niên nam có xu hướng sản xuất nhiều bã nhờn hơn so với các bạn nữ. Điều này thường dẫn đến da nhờn, dễ nổi mụn.

Sản xuất bã nhờn của bạn có thể sẽ đạt đỉnh trước khi bạn đến tuổi trưởng thành.

Mặc dù nam giới trưởng thành sản xuất nhiều bã nhờn hơn một chút so với nữ giới trưởng thành, nhưng việc sản xuất bã nhờn của mọi người đều sẽ giảm dần theo tuổi tác. Và điều này thường dẫn đến da khô, nứt nẻ.

CÓ NHỮNG ĐIỀU NÀO ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT BÃ NHỜN?

Có một số loại thuốc, tình trạng cơ bản và các yếu tố bên ngoài khác có thể làm cho tuyến bã nhờn của bạn hoạt động nhiều hơn hoặc ít hơn.

Điều này ảnh hưởng đến lượng bã nhờn mà các tuyến của bạn sản xuất.

Quá trình sản xuất tăng

Thuốc nội tiết tố thường làm tăng sản xuất bã nhờn. Điều này bao gồm testosterone, một số progesterone và phenothiazin. Ngoài ra, bệnh Parkinson cũng có liên quan đến sự gia tăng sản xuất bã nhờn.

Trong nhiều trường hợp, các tình trạng tuyến yên, tuyến thượng thận, buồng trứng và tinh hoàn có thể gây ra sự tăng hoặc giảm quá trình sản xuất bã nhờn.

Quá trình sản xuất giảm

Một số loại thuốc tránh thai, thuốc kháng androgen và isotretinoin thường làm giảm sản xuất bã nhờn.

Không chỉ vậy, thường xuyên bị đói và suy dinh dưỡng trong thời gian dài cũng liên quan đến sự suy giảm sản xuất bã nhờn.

Như đã nói, các tình trạng tuyến yên, tuyến thượng thận, buồng trứng và tinh hoàn có thể gây ra sự tăng hoặc giảm sản xuất bã nhờn.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ CÂN BẰNG SẢN XUẤT BÃ NHỜN?

Thông thường, bạn có thể sử dụng kem, xà phòng và các loại thuốc bôi khác để giúp điều trị các triệu chứng liên quan đến tình trạng có quá nhiều hoặc quá ít bã nhờn.

Mặc dù cần nhiều nghiên cứu hơn, nhưng có một số bằng chứng cho thấy chế độ ăn uống của bạn có thể ảnh hưởng đến lượng bã nhờn mà cơ thể bạn tạo ra. Nếu bạn không thể dễ dàng xác định các tác nhân cụ thể, thử một chế độ ăn kiêng có thể là phương pháp bạn nên cân nhắc.

Trong những trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê toa thuốc nội tiết tố hoặc chất bổ sung để giúp cân bằng sản xuất bã nhờn của bạn từ bên trong.

Cách giảm sản xuất bã nhờn nếu bạn có da hoặc tóc dầu

Bạn có thể cân nhắc nói chuyện với bác sĩ về thuốc tránh thai kết hợp. Sự kết hợp của estrogen và progestin có thể giúp giảm sản xuất bã nhờn của bạn.

Nếu bạn đang dùng thuốc chỉ chứa progestin hoặc thuốc tránh thai kết hợp, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc chuyển đổi. Họ có thể giới thiệu một loại thuốc khác phù hợp với nhu cầu của bạn.

Nếu bạn đang bị mụn trứng cá nặng, bác sĩ cũng có thể kê toa isotretinoin. Thuốc uống này có thể làm giảm sản xuất bã nhờn lên đến 90%.

Một số loại thực phẩm cũng có liên quan đến việc sản xuất dầu thừa và mụn trứng cá. Tránh các loại thực phẩm làm gián đoạn lượng đường trong máu của bạn hoặc có nhiều chất béo bão hòa cũng có thể giúp hạn chế sản xuất dầu của bạn từ bên trong.

Làm thế nào để tăng cường sản xuất bã nhờn nếu bạn có làn da và mái tóc khô?

Nếu bạn đang đối phó với tình trạng khô da, hãy kiểm kê các sản phẩm bạn đang sử dụng trên da và tóc. Điều này bao gồm dầu gội đầu, chất tẩy rửa, đồ trang điểm, bột giặt… - bất cứ thứ gì tiếp xúc với cơ thể bạn.

Rượu, axit và nước hoa đều là những thành phần phổ biến được biết là dễ gây kích ứng. Nếu có thể, hãy chuyển sang các sản phẩm dành cho da nhạy cảm hoặc phiên bản không có mùi thơm.

Chuyển từ tắm nước nóng sang nước ấm cũng có thể hữu ích. Ngâm mình trong nước quá nóng sẽ làm mất đi lớp dầu trên tóc và da của bạn.

Và nếu bạn chưa sử dụng kem dưỡng ẩm cho mặt và kem dưỡng da cho cơ thể, thì bây giờ là lúc để bắt đầu.

Uống nhiều nước và ăn nhiều chất béo lành mạnh, như omega 3, cũng có thể là giải pháp hữu ích.

Nếu bạn nghi ngờ rằng việc thiếu bã nhờn của mình có liên quan đến sự mất cân bằng nội tiết tố, hãy nói chuyện với bác sĩ, họ có thể đề nghị liệu pháp testosterone để giúp tăng quá trình sản xuất bã nhờn.

NHẮN NHỦ

Bã nhờn là một thành phần cần thiết của làn da khỏe mạnh. Nó giúp dưỡng ẩm và bảo vệ bề mặt của gần như toàn bộ cơ thể bạn.

Cơ thể của mỗi người là khác nhau, vì vậy không thể biết chính xác số lượng bã nhờn mà chúng ta nên có, tuy vậy, việc có quá nhiều hoặc quá ít bã nhờn không phải là một điều nên bỏ qua.

Nếu bạn đang phải đối mặt với tình trạng da nứt nẻ và bong tróc, các mảng da nhờn hoặc mụn trứng cá nghiêm trọng, hãy nói chuyện với bác sĩ. Họ có thể đề xuất những cách điều trị khác nhau mà bạn có thể làm ở nhà để giúp khôi phục lại sự cân bằng. Trong một số trường hợp, bác sĩ cũng có thể kê cho bạn phương pháp điều trị lâm sàng.