BỆNH DO AMIP

Bệnh do amip là gì?

Bệnh do amip là một bệnh nhiễm ký sinh trùng ở đường ruột do Entamoeba histolytica, (hay hoặc  E. histolytica ) gây ra. Các triệu chứng của bệnh này bao gồm phân lỏng, đau bụng và đau dạ dày. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp mắc phải bệnh do amip có triệu chứng không rõ ràng.

Bệnh do amip gây ra bởi ký sinh trùng Entamoeba histolytica 

Ai có nguy cơ mắc bệnh do amip?

Bệnh do amip thường gặp ở các nước nhiệt đới với hệ thống vệ sinh kém phát triển, phổ biến nhất ở tiểu lục địa Ấn Độ, một phần của Trung và Nam Mỹ, và một số khu vực ở châu Phi. Bệnh tương đối hiếm gặp ở Hoa Kỳ.

Những người có nguy cơ cao mắc phải bệnh do amip bao gồm:

• Những người đã đi du lịch đến các quốc gia, vùng lãnh thổ nhiệt đới, nơi có điều kiện vệ sinh còn kém

• Người nhập cư từ các nước nhiệt đới có điều kiện vệ sinh kém

• Những người sống trong các tổ chức có điều kiện vệ sinh kém, chẳng hạn như nhà tù

• Đàn ông quan hệ tình dục dồng giới

• Những người có hệ thống miễn dịch bị suy giảm và một số vấn đề về tình trạng sức khỏe

Nguyên nhân 

E. histolytica là một động vật nguyên sinh đơn bào thường xâm nhập vào cơ thể con người thông qua đường ăn uống hoặc đường phân. Người bình thường có thể mắc phải bệnh này khi ăn phải thức ăn hoặc nước uống bị nhiễm khuẩn, hoặc vô tình tiếp xúc với phân của người bệnh.

Kén amip là một dạng thể nghỉ, có thể sống vài tháng trong đất hoặc trong phân người bệnh. Các kén amip siêu nhỏ có thể tồn tại trong đất, phân bón hoặc nước bị nhiễm phân của người bệnh. Người xử lý thực phẩm có thể làm lây lan kén amip trong quá trình chuẩn bị hoặc xử lý thức ăn. Bệnh còn có thể lây truyền khi quan hệ tình dục qua đường hậu môn, quan hệ tình dục bằng miệng-hậu môn và trong quá trình làm sạch đại tràng.

Khi kén amip xâm nhập vào cơ thể, chúng nằm trong đường tiêu hóa. Sau đó, chúng giải phóng thể hoạt động, được gọi là trophozite. Ký sinh trùng sinh sản trong đường tiêu hóa và di chuyển đến ruột già. Ở đó, chúng có thể chui vào thành ruột hoặc đại tràng. Điều này gây tiêu chảy ra máu,  viêm đại tràng và phá hủy các mô. Phân của người bị nhiễm bệnh chính là con đường lan truyền các kén amip mới ra môi trường.

Triệu chứng

Các triệu chứng thường xuất hiện từ 1-4 tuần kể từ khi người bệnh nhiễm phải kén amip. Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC), chỉ có khoảng 10-20% người nhiễm bệnh có xuất hiện triệu chứng. Các triệu chứng ở giai đoạn này thường ở mức độ nhẹ, bao gồm phân lỏng và đau bụng.

Một khi thể hoạt động đã phá vỡ thành ruột, chúng có thể xâm nhập vào máu và đi đến các cơ quan nội tạng khác như gan, tim, não phổi. Khi đó, các thể hoạt động này có thể gây ra:

• Áp xe

• Nhiễm trùng

• Bệnh lý nghiêm trọng

• Tử vong

Nếu ký sinh trùng xâm nhập vào niêm mạc ruột của bạn, nó có thể gây ra kiết lỵ. Kiết lỵ là một loại bệnh do amip nguy hiểm hơn với tình trạng tiêu chảy ra máu thường xuyên và chuột rút dạ dày nghiêm trọng.

Gan là một điểm đến “ưa thích” của ký sinh trùng này. Các triệu chứng của bệnh gan do amip bao gồm sốt và đau ở vùng phía trên bên phải của bụng.

Kén amip tồn tại trong phân của người bệnh

Chẩn đoán

Bác sĩ có thể nghi ngờ bạn mắc phải bệnh do amip sau khi hỏi về sức khỏe và lịch sử du lịch gần đây của bạn. Bạn có thể phải cung cấp mẫu phân trong vài ngày để sàng lọc sự hiện diện của kén amip. Bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm kiểm tra chức năng gan để giúp xác định xem ký sinh trùng có làm tổn thương gan của bạn hay không.

Khi ký sinh trùng lan ra ngoài ruột, chúng có thể không còn xuất hiện trong phân. Vì vậy, bác sĩ có thể yêu cầu siêu âm  hoặc chụp CT để kiểm tra các tổn thương trên gan của bạn. Nếu có xuất hiện thương tổn, bác sĩ có thể cần phải thực hiện chọc hút bằng kim nhỏ để xem gan có áp xe hay không. Áp xe trong gan là biến chứng nghiêm trọng của bệnh do amip.

Ngoài ra, bạn có thể sẽ được nội soi đại tràng để kiểm tra sự hiện diện của ký sinh trùng trong ruột già (đại tràng).

Điều trị

Điều trị cho các trường hợp bệnh do amip không biến chứng thường sẽ được bác sĩ chỉ định Metronidazol (Flagyl) dạng viên nang trong 10 ngày và thêm một thuốc kiểm soát buồn nôn nếu cần.

Nếu ký sinh trùng có mặt trong các mô ruột của bạn, mục tiêu điều trị lúc này không chỉ là tiêu diệt vi sinh vật mà còn là giải quyết các biến chứng ở cơ quan bị nhiễm bệnh của bạn. Phẫu thuật có thể cần thiết nếu đại tràng hoặc mô phúc mạc bị thủng.

Bệnh do amip thường có đáp ứng điều trị tốt trong khoảng 2 tuần. Nếu tình trạng bệnh của bạn nghiêm trọng hơn (ký sinh trùng xuất hiện trong các mô hoặc cơ quan nội tạng), diễn tiến bệnh của bạn vẫn tốt miễn là bạn được điều trị y tế thích hợp. Tuy nhiên, nếu bệnh không được điều trị, nó có thể dẫn đến tử vong.

Phòng ngừa

Vệ sinh thích hợp là chìa khóa để phòng tránh do amip. Nguyên tắc chung là rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước sau khi đi vệ sinh và trước khi xử lý thực phẩm.

Vệ sinh tay kém là nguyên nhân hàng đầu khiến bạn nhiễm bệnh do amip

Nếu bạn đang đi du lịch đến những nơi thường xảy ra bệnh này, bạn nên thực hiện những điều dưới đây:

• Rửa kỹ trái cây và rau củ trước khi ăn.

• Chỉ nên ăn những trái cây và rau củ bạn tự rửa và gọt vỏ.

• Dính vào nước đóng chai và nước ngọt.

• Đun sôi nước trước khi dùng

• Tránh sử dụng đá viên hoặc vòi uống nước công cộng

• Tránh sữa, phô mai hoặc các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng khác.

• Tránh ăn những thức ăn được bán bởi những người bán hàng rong.