BỆNH LAO KÊ

Tổng quát

Bệnh lao (TB) là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng thường chỉ ảnh hưởng đến phổi, đó là lý do tại sao nó thường được gọi là bệnh lao phổi. Tuy nhiên, đôi khi vi khuẩn xâm nhập vào máu, lây lan khắp cơ thể và phát triển ở một hoặc một số cơ quan. Đây được gọi là bệnh lao kê, một dạng bệnh lao lan tỏa.

Bệnh lao kê được đặt tên dựa trên cách nó xuất hiện về kết quả khám nghiệm tử thi, sau khi một bệnh nhân đã chết. Cơ thể sẽ có rất nhiều đốm rất nhỏ dài khoảng 2 mm nằm rải rác trong các mô khác nhau. Vì một hạt kê có kích thước tương đương với kích thước đó, nên tình trạng này được gọi là lao kê. Đây là một căn bệnh rất nghiêm trọng, đe dọa đến tính mạng.

Tình trạng này hiếm gặp ở những người có hệ thống miễn dịch bình thường. Nó phổ biến hơn ở những người có hệ thống miễn dịch hoạt động không bình thường hay còn được gọi là bị suy giảm miễn dịch.

Thông thường phổi, tủy xương và gan bị ảnh hưởng trong bệnh lao kê, nhưng nó cũng có thể lây lan đến màng tim, tủy sống và não cũng như các bộ phận khác của cơ thể. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh, có khoảng 25% số người mắc bệnh lao kê bị nhiễm trùng màng não.

Nguyên nhân của bệnh lao kê

Bệnh lao do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra. Nó rất dễ lây lan và được truyền khi một người nào đó bị nhiễm trùng lao giải phóng vi khuẩn vào không khí bằng cách ho hoặc hắt hơi và người khác hít phải nó. Nó có thể bay trong không khí trong vài giờ.

Khi bạn bị lây nhiễm vi khuẩn trong cơ thể nhưng hệ thống miễn dịch của bạn đủ mạnh để chống lại nó, thì đó được gọi là bệnh lao tiềm ẩn. Với bệnh lao tiềm ẩn, bạn không có triệu chứng và không thể lây bệnh. Nếu hệ thống miễn dịch của bạn không hoạt động bình thường hay hệ thống miễn dịch suy yếu, bệnh lao tiềm ẩn có thể chuyển thành bệnh lao hoạt động. Bạn sẽ có các triệu chứng và có thể dễ lây lan cho người khác.

Hình ảnh những người mắc bệnh lao kê sẽ có các đốm nhỏ như hạt kê phát triển khắp phổi

Các yếu tố nguy cơ của bệnh lao kê

Lao kê chủ yếu gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ em. Tuy nhiên, hiện nay nó được tìm thấy thường xuyên hơn ở người lớn. Điều này là do ngày nay tình trạng suy giảm miễn dịch trở nên phổ biến hơn nhiều.

Bất cứ điều gì làm suy yếu hệ thống miễn dịch đều làm tăng nguy cơ mắc bất kỳ loại bệnh lao nào. Lao kê thường chỉ xảy ra nếu hệ thống miễn dịch của bạn rất yếu. Các vấn đề và tình trạng sức khỏe có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch bao gồm:

HIV và AIDS
Nghiện rượu
Suy dinh dưỡng
Bệnh thận mãn tính
Bệnh tiểu đường
Ung thư phổi, cổ hoặc đầu
Đang mang thai hoặc mới sinh con
Lọc máu lâu dài

Những người đang sử dụng thuốc có tác dụng làm thay đổi hoặc suy giảm hệ thống miễn dịch cũng có nguy cơ mắc bệnh lao kê cao hơn. Phổ biến nhất là sử dụng corticosteroid lâu dài, các loại thuốc được sử dụng sau khi cấy ghép nội tạng hoặc để điều trị các bệnh miễn dịch và ung thư cũng có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch và tăng nguy cơ mắc bệnh lao kê.

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh lao kê

Các triệu chứng của bệnh lao kê rất chung chung. Chúng có thể bao gồm:

Sốt kéo dài vài tuần và có thể nặng hơn vào buổi tối
Ớn lạnh
Ho khan đôi khi có thể có máu
Mệt mỏi
Cơ thể yếu
Khó thở tăng dần theo thời gian
Kém ăn
Giảm cân
Đổ mồ hôi đêm

Nếu các cơ quan khác ngoài phổi bị nhiễm trùng, các cơ quan này có thể không hoạt động bình thường. Điều này có thể gây ra các triệu chứng khác, chẳng hạn như lượng tế bào hồng cầu thấp nếu tủy xương của bạn bị ảnh hưởng hoặc phát ban đặc trưng nếu có liên quan đến da.

Chẩn đoán lao kê

Các triệu chứng của bệnh lao kê giống như trong nhiều tình trạng sức khỏe khác và có thể khó tìm thấy vi khuẩn trong máu, chất lỏng khác hoặc mẫu mô khi được xem xét dưới kính hiển vi. Điều này khiến bác sĩ khó chẩn đoán và phân biệt với các loại bệnh lao khác. Bác sĩ có thể cần một số xét nghiệm khác nhau để chẩn đoán.

Xét nghiệm lao tố trên da được gọi là xét nghiệm PPD cho biết bạn đã từng tiếp xúc với vi khuẩn gây bệnh lao chưa. Xét nghiệm này không thể cho biết liệu bạn có đang bị nhiễm trùng hay không; nó chỉ hiển thị rằng bạn đã bị nhiễm vào một thời điểm nào đó.

Khi bạn bị suy giảm miễn dịch, xét nghiệm này có thể cho thấy bạn âm tính ngay cả khi bạn mắc bệnh.

Bác sĩ sẽ yêu cầu chụp X-quang phổi nếu phương pháp xét nghiệm da dương tính hoặc nếu bạn có các triệu chứng gợi ý bệnh lao. Không giống như bệnh lao điển hình, hình hạt kê trên phim chụp X-quang phổi rất đặc trưng của bệnh lao kê. Khi nhìn thấy phim chụp có các dấu hiệu của bệnh lao kê, việc chẩn đoán sẽ dễ dàng hơn, nhưng đôi khi nó không hiển thị cho đến khi bạn bị nhiễm trùng và có các triệu chứng trong một thời gian dài.

Các xét nghiệm khác mà bác sĩ có thể yêu cầu để xác định chẩn đoán bệnh lao kê là:

Chụp CT, cho hình ảnh phổi của bạn tốt hơn
Dịch đờm để tìm vi khuẩn dưới kính hiển vi
Xét nghiệm máu có thể phát hiện sự tiếp xúc với vi khuẩn
Nội soi phế quản, trong đó một thiết bị được chèn qua miệng hoặc mũi đi vào phổi để bác sĩ có thể tìm kiếm những điểm bất thường và lấy mẫu để xem dưới kính hiển vi

Vì bệnh lao kê có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác trong cơ thể ngoài phổi, nên bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm khác tùy thuộc vào vị trí họ cho rằng có nhiễm trùng xảy ra:

Chụp CT các bộ phận khác của cơ thể, đặc biệt là vùng bụng
Chụp MRI để tìm nhiễm trong não hoặc tủy sống
Siêu âm tim để phát hiện nhiễm trùng hoặc chất lỏng trong lót của trái tim
Xét nghiệm mẫu nước tiểu để tìm vi khuẩn
Sinh thiết tủy xương
Sinh thiết, trong đó một mảnh mô nhỏ được lấy từ một cơ quan được cho là bị nhiễm trùng và được xem xét bằng kính hiển vi để tìm vi khuẩn
Vòi cột sống nếu bác sĩ cho rằng chất lỏng xung quanh tủy sống và não bị nhiễm

Điều trị lao kê

Điều trị tương đối giống với bệnh lao thông thường và có thể bao gồm:

Thuốc kháng sinh

Bạn sẽ được điều trị bằng một số loại thuốc kháng sinh trong vòng 6 đến 9 tháng. Nếu màng não của bạn bị nhiễm trùng, bạn sẽ cần điều trị từ 9 đến 12 tháng.

Thuốc kháng sinh phổ biến trong việc điều trị bệnh lao kê là: