BỔ CỐT CHỈ

Đặc điểm tự nhiên

Bổ cốt chỉ là một cây thân thảo cứng, ít phân nhánh, có chiều cao khoảng 1m, phủ nhiều lông trắng.

Lá thuôn có hình trứng, đầu nhọn, đáy lá tròn, mép lá có nhiều răng cưa, dài khoảng 6 – 9cm, rộng 5 – 7cm. Cuống lá dài khoảng 2 – 4cm, có lá kèm. Chỉ có một chét hình trái xoan, hai mặt có nhiều tuyến hình mắt lông chim, màu đen.

Cụm hoa mọc ở kẽ lá và đầu ngọn cành thành bông dạng chùy, có cuống dài, hoa màu hồng hoặc vàng tím nhạt.

Quả đậu hình trứng, sần sùi và hơi bị ép đen. Trong quả có hạt đơn độc dính với phần vỏ quả.

Hạt hình thận dẹt phẳng hoặc hình tròn, trứng dài khoảng 3mm đến 4,5mm, rộng chưa đến 3mm. Vỏ ngoài màu nâu sậm hoặc màu nâu đen, có vết teo nhăn nhỏ, chính giữa lõm vào. Chất hơi cứng, nhân hạt màu vàng chứa nhiều chất dầu, mùi thơm nồng nặc.

Cây Bổ cốt chi có nguồn gốc ở Ấn Độ, hiện được trồng nhiều nơi ở Trung Quốc và Việt Nam nhưng ít khai thác tại Việt Nam.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Bộ phận được sử dụng làm dược liệu là phần hạt chín khô, hình tròn. trứng dài hoặc thân dẹt, độ dài khoảng 3-4,5mm, chiều rộng  nhỏ hơn 3mm.

Thu hái: Vào tháng 9 hàng năm, lấy hạt phơi khô.

Chế biến: Sau khi thu hái, mang về rửa sạch để ráo. Sau đó, sao qua với một ít múối rồi mang đi phơi nắng, bảo quản dùng dần.

Bảo quản ở nơi thoáng gió mát mẻ và tránh độ ẩm cao.

Thành phần hóa học

Trong bổ cốt chỉ có chứa 20% chất dầu và một lượng tinh dầu vừa đủ. Thành phần chủ yếu của tinh dầu bao gồm: 9,2% chất nhựa, Isopsoralen, Ancaloit, Psoralen, Glucozit.

Ngoài ra, trong bổ cốt chỉ còn chứa một lượng nhỏ các chất như: Raffinose, Isobavachalcone, Bakuchiol, Bavachin, Psoral, Isopsoralin,...

Tác dụng

+Tác dụng lên hệ thống tim mạch: Giãn động mạch vành một cách rõ rệt. Đối kháng với kích tố làm co động mạch vành diễn ra ngay tại thùy sau của tuyến yên. Tăng sức co bóp cơ tim mạnh hơn. Đồng thời thúc đẩy quá trình tăng lưu lượng máu của động mạch vành.

+Tác dụng chống lão suy, tăng khả năng điều tiết huyết dịch và thần kinh. Ngoài ra, dược liệu được cho là có thể kích thích tủy xương tạo máu, thúc đẩy quá trình tăng cường hệ thống miễn dịch và chức năng hormone.

+Tác dụng kích thích sinh trưởng, kích thích sự phát triển của tế bào bạch cầu.

+Tác dụng kháng khuẩn in vitro, ức chế hoạt động của tụ cầu vàng. tụ cầu trắng và trực khuẩn gây lao.

+Tác dụng đối với cơ trơn, làm hưng phấn cơ trơn và làm mềm giãn tử cung.

+Tác dụng tăng cường sắc tố da, cải thiện chất dinh dưỡng, tổ chức sắc tố da, bổ mạch máu.

+Tác dụng phòng chống ung thư, ức chế tế bào Hela và Sacroma-180.

Công dụng

Bổ cốt chỉ có vị cay đắng, tính ấm, không độc sẽ có các tác dụng sau đây: 

+Điều trị tiểu nhiều lần do hư hàn thận khí.

+Điều trị chứng tay chân nặng nề, mồ hôi ra nhiều, hư nhược ở hạ nguyên.

+Điều trị chứng đái dầm ở trẻ nhỏ.

+Điều trị chứng thận hư gây đau lưng.

+Điều trị suy nhược cơ thể.

+Điều trị xuất tinh sớm, liệt dương, hoạt tinh.

+Điều trị tiểu không tự chủ, tiểu són.

+ĐIều trị tiêu chảy, tiêu lỏng mãn tính.

+Điều trị sâu răng, đau buốt lên đỉnh đầu.

+Điều trị tử cung xuất huyết.

Liều dùng

Tùy thuộc vào mục đích sử dụng và từng bài thuốc mà có thể dùng dược liệu với nhiều cách khác nhau. Thảo dược có thể được dùng tươi hoặc mang phơi khô nấu thành cao, tán thành bột, làm hoàn hoặc sắc lấy nước uống. Liều dùng 4,5 – 9g/ngày.

Lưu ý khi sử dụng

Kiêng kỵ với những trường hợp: Đái ra máu, tiểu nhiệt, táo bón, ăn vào đói liền, yếu xương, người âm hư hỏa vượng,...