CHẤY RẬN

Tổng quan

Chấy là loại côn trùng nhỏ, không có cánh, sống ký sinh và ăn máu của người. Chấy rất dễ lây lan - đặc biệt đối với trẻ em, học sinh, thông qua việc tiếp xúc hay sử dụng chung đồ đạc, vật dụng.

Chấy rận trên tóc

Chấy rận được phân ra làm 3 loại bao gồm:

• Chấy ở đầu. Những con chấy rận được tìm thấy ở trên da đầu của bạn. Chúng rất dễ nhìn thấy đặc biệt là ở gáy hay trên tai.

• Chấy trên cơ thể. Những con chấy này sống trong quần áo, trên giường ngủ và thường di chuyển lên da của chúng ta để kiếm ăn. Chấy rận này thường xuất hiện ở những người ít tắm, không giặt quần áo thường xuyên, chẳng hạn như những người vô gia cư.

• Rận mu. Rận mu hay còn gọi là rận cua thường gặp ở trên da hay lông ở vùng mu. Đôi khi nó có thể xuất hiện ở vị trí khác như lông ngực, lông mày hoặc lông mi.

Giữ gìn vệ sinh cá nhân tốt đôi khi vẫn có thể gặp phải tình trạng chấy rận. Nếu không được điều trị đúng cách, tình trạng chấy rận có thể tái phát.

Triệu chứng

Trứng chấy rận trên tóc

Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của chấy rận bao gồm:

• Cảm giác ngứa dữ dội trên da dầu, cơ thể hay vùng sinh dục

• Cảm giác nhột do chuyển động của lông, tóc

• Thấy chấy rận trên da dầu, cơ thể, quần áo, lông mu hay các vùng lông khác. Chấy trưởng thành có thể có kích thước bằng một hạt vừng hoặc lớn hơn một chút.

• Thấy trứng chấy trên tóc. Đôi khi có thể khó nhận thấy do kích thước khá nhỏ. Thường gặp trứng chấy ở vị trí quanh tai, gáy. Nó có thể bị nhầm lẫn với gàu. Tuy nhiên, trứng chấy không dễ dàng để chải ra khỏi tóc bằng lược như gàu.

• Xuất hiện vết loét trên da đầu, cổ và vai. Khi bạn gãi nhiều có thể xuất hiện mụn nhỏ màu đỏ, thậm chí có thể bị nhiễm khuẩn.

• Xuất hiện vết cắn của chấy rận ở xung quanh thắt lưng, bẹn, đùi trên và vùng mu.

Nguyên nhân

Chấy rận ăn máu của người, có thể xâm nhập lên tóc, cơ thể và vùng mu của chúng ta. Rận cái có thể tiết ra một chất kết dính giúp gắn chặt trứng rận vào gốc của sợi tóc. Trứng có thể nở từ 6 – 9 ngày.

Bạn có thể mắc chấy rận sau khi tiếp xúc trực tiếp với chấy rận hoặc trứng chấy. Tuy nhiên, chấy không thể nhảy hay bay. Chúng có thể lây lan qua:

• Tiếp xúc trực tiếp với tóc, cơ thể. Điều này thường xuất hiện khi trẻ em và các thành viên trong gia đình tương tác với nhau.

• Lây nhiễm qua đồ đạc, vật dụng bị nhiễm chấy. Quần áo bị nhiễm chấy rận được cất chung trong tủ, treo trên móc cạnh nhau, cất vật dụng cá nhân như gối, chăn, lược, đồ chơi ở gần nhau cũng có thể làm lây chấy rận.

• Sử dụng chung đồ đạc, vật dụng bị nhiễm chấy. Việc sử dụng chung quần áo, tai nghe, bàn chải, lược, đồ buộc tóc, khăn tắm, chăn gối, đồ chơi có nguy cơ bị lây chấy rận.

• Nhiễm chấy rận do tiếp xúc với đồ có chấy rận. Nằm trên giường, ngồi trên ghế phòng khách mà đã có người nhiễm chấy rận sử dụng từ trước có thể bị lây chấy rận. Chấy có thể sống từ 1 – 2 ngày sau khi ra khỏi cơ thể chúng ta.

• Quan hệ tình dục. Rận mu thường lây thông qua quan hệ tình dục và hay gặp nhất ở những người lớn. Rận mu xuất hiện trên trẻ em có thể là dấu hiệu của việc lạm dụng tình dục.

Chẩn đoán

Tại phòng khám, bác sĩ có thể sử dụng kính lúp để chẩn đoán bệnh chấy rận. Bên cạnh đó, người ta có thể sử dụng một loại đèn đặc biệt gọi là đèn Wood để tìm trứng chấy. Khi đó, trứng chấy sẽ có màu xanh lam nhạt và rất dễ để nhận biết.

Chấy rận trên đầu

Chẩn đoán chấy rận bằng cách tìm thấy rận non hay trưởng thành sống trên tóc, da dầu của bạn. Hoặc bạn có thể tìm trứng chấy ở trong phạm vi ¼ inch (6,4 mm) trên da đầu.

Nếu bạn không tìm thấy bất kỳ con chấy rận nào hoặc trứng xa da đầu hơn 6,4mm, có thể bạn đã không còn bị nhiễm chấy rận. Loại bỏ các trứng chấy rận còn lại để tránh tái phát tình trạng này.

Chấy rận trên cơ thể

Chẩn đoán chấy rận trên cơ thể bằng cách tìm trứng hoặc chấy rận trên quần áo, giường ngủ. Đôi khi bạn cũng có thể thấy chấy rận trên da khi nó bò đến để kiếm ăn.

Rận mu

Rận mu được chẩn đoán khi tìm thấy trứng chấy hoặc chấy rận di chuyển ở vị trí lông mu. Đôi khi có thể xuất hiện ở lông ngực, lông mày.

Điều trị

Chỉ được sử dụng thuốc điều trị chấy rận theo chỉ dẫn của bác sĩ. Nếu sử dụng quá liều có thể gây ra tình trạng da bị mẩn đỏ, kích ứng.

Chấy rận trên đầu

Bạn có thể điều trị chấy rận bằng các phương pháp sau:

• Thuốc không kê đơn. Sử dụng dầu gội có chứa pyrethrin (Rid, A200) hoặc permethrin (Nix) là lựa chọn đầu tiên để điều trị chấy rận. Đọc kỹ hướng dẫn và sử dụng theo chỉ định để đạt được hiệu quả.

Ở một số khu vực, chấy rận đã phát triển khả năng chống lại phương pháp điều trị bằng thuốc không kê đơn. Khi phương pháp trên không còn tác dụng, bác sĩ có thể chỉ định một số loại dầu gội hay kem bôi khác.

• Thuốc kê đơn. Sử dụng ivermectin đường uống (Stromectol) điều trị chấy rận hiệu quả, uống 2 lần cách nhau 8 ngày. Nó được sử dụng khi tình trạng chấy rận không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.

Trẻ em trên 15kg mới được sử dụng ivermectin. Nó có thể gây tác dụng phụ như nôn, buồn nôn.

• Thuốc bôi ngoài da. Malathion là thuốc kê đơn bạn có thể bôi lên tóc, vùng da đầu. Nó có nồng độ cồn cao và dễ cháy nên cần để tránh xa nguồn nhiệt như máy sấy tóc, máy uốn tóc, thuốc lá.

Hỏi ý kiến bác sĩ nếu bạn đang mang thai hay cho con bú. Thuốc không được khuyến cáo cho trẻ em dưới 2 tuổi và chưa có bằng chứng ở trẻ em từ 2 – 6 tuổi.

Benzyl alcohol lotion là kem bôi kê đơn, sử dụng bôi lên da dầu trong 10 phút và gội sạch với nước. Lặp lại điều trị sau 7 ngày. Nó có thể gây tác dụng phụ như kích ứng mắt, da đầu, gây tê nơi bôi thuốc. Thuốc này không được sử dụng cho trẻ em dưới 6 tháng tuổi.

Chấy rận trên cơ thể

Nếu bạn gặp chấy rận trên cơ thể, bạn cần tắm sạch với nước và xà phòng. Thoa permethrin (Nix) lên vùng da trước khi đi ngủ và tắm lại vào buổi sáng. Lặp lại việc này 9 ngày liên tục.

Bên cạnh đó, bạn cũng cần giữ gìn vệ sinh cá nhân, giặt sạch quần áo hay vật dụng có thể nhiễm chấy.

Rận mu

Điều trị rận mu có thể áp dụng các phương pháp tương tự như chấy rận trên đầu. Đọc kỹ hướng dẫn trước khi sử dụng. Gặp bác sĩ để được tư vấn khi bạn gặp tình trạng chấy ở lông mày, lông mi. 

Lối sống và cách ngăn ngừa chấy rận tại nhà

Chấy rận hoàn toàn có thể điều trị bằng cách giữ gìn vệ sinh cá nhân cho bản thân, con cái, làm sạch đồ đạc và vật dụng cá nhân có thể bị nhiễm. Áp dụng các bước sau đây có thể giúp bạn ngăn ngừa tình trạng chấy rận:

• Kiểm tra tình trạng chấy rận ở các thành viên trong gia đình.

• Điều trị chấy rận bằng cách chọn các sản phẩm dầu gội, kem bôi phù hợp.

• Chải tóc khi đang ướt. Dùng lược răng thưa để loại bỏ trứng chấy ra khỏi tóc khi đang còn ướt. Áp dụng kèm với các biện pháp điều trị khác là ưu tiên hàng đầu trong điều trị ở trẻ em dưới 2 tuổi.

• Giặt sạch drap giường, đồ chơi, quần áo bằng nước nóng (khoảng 54oC) và xà phòng. Làm khô ở nhiệt độ cao ít nhất 20 phút.

• Sử dụng máy hút bụi để làm sạch sàn, đồ đạc.

• Rửa sạch lược, bàn chải bằng nước nóng và xà phòng.

• Chấy rận thích người hơn vật nuôi. Do đó, bạn không cần lo lắng về việc chấy rận nhiễm trên vật nuôi của chúng ta.