DÂY KÝ NINH

Đặc điểm tự nhiên

Dây ký ninh là một loại cây dây leo với phần thân rất xù xì có màu nâu nhạt. Cây mọc rất khỏe, có thể dài tới khoảng 6 – 7m hoặc hơn tùy thuộc vào thổ nhưỡng.

Lá có hình tim, mọc so le nhau, phần mép nguyên, hơi dày, chiều dài lá khoảng 8 – 12cm, rộng khoảng 5 – 6cm. Phần cuống lá gầy và ngắn như phiến lá.

Hoa mọc tập trung thành 1 – 2 chùm tại kẽ lá.

Quả khi chín sẽ có màu đỏ, dài khoảng 12mm và có 1 hạt dẹt. Cây thường phát triển mạnh vào mùa nắng nóng còn đến mùa rét sẽ ngừng phát triển.

Loại cây này mọc hoang dại ở rất nhiều tình miền Bắc nước ta. Điển hình như Hòa Bình, Tuyên Quang, Vĩnh Phúc, Hà Giang, Phú Thọ, Hà Tây… Việc trồng dây ký ninh cũng rất đơn giản, chỉ cần cắt phần thân cây thành từng đoạn dài khoảng 10 – 15cm rồi cắm nghiêng xuống đất.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Thân và rễ dây ký ninh là hai bộ phận thường được sử dụng để làm vị thuốc.

Thu hái: Dược liệu dây ký ninh có thể được thu hái vào bất cứ thời điểm nào trong năm.

Chế biến: Sau khi thu hái cần rửa sạch và cắt thành đoạn ngắn khoảng 0,5 – 1cm để phơi hoặc sấy khô dùng dần. Nếu dùng ở dạng tươi thì chỉ cần thái mỏng.

Dược liệu đã qua sơ chế thành dạng khô cần để trong túi kín và đem bảo quản ở những nơi khô ráo, tránh ẩm mốc, mối mọt.

Thành phần hóa học

Phân tích ghi nhận dược liệu dây ký ninh có chứa các thành phần bao gồm: alkaloid, glucozit, metyl pentoza, columbine, picroretin.

Tác dụng

+Tác dụng chống ký sinh trùng sốt rét: Sốt rét là bệnh truyền nhiễm phổ biến ở các nước nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Bệnh do ký sinh trùng sốt rét Plasmodium gây nên. Bệnh lây truyền qua trung gian muỗi đốt. Bệnh có thể gây biến chứng nặng nề nếu không chữa trị kịp thời.

+Tác dụng kháng khuẩn: Chất chiết xuất được đánh giá về hoạt tính kháng khuẩn của chúng đối với một số vi khuẩn gram dương như: Bacillus cereus, Staphylococcus aureus, Listeria monocytogenes, Streptococcus pneumonia và Clostridium diphtheria và vi khuẩn gram âm như Shigella flexneri, Salmonella typhi, Proteus vulgaris, Escherichia coli.

+Tác dụng chống oxy hóa của dây ký ninh: Hoạt động chống oxy hóa có tầm quan trọng điều trị trong việc ngăn ngừa stress oxy hóa liên quan đến sự tiến triển của một số bệnh mạn tính bao gồm rối loạn tim mạch và thần kinh.

+Tác dụng ức chế xơ vữa mạch máu: Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng chiết xuất từ dây ký ninh được sử dụng cho thỏ tăng cholesterol trong máu đã làm chậm sự phát triển của chứng xơ vữa động mạch bằng cách ngăn chặn mức cholesterol toàn phần, chất béo có hại.

Công dụng

Dây ký ninh có vị đắng, tính mát và sẽ có các công dụng sau đây:

+Điều trị sốt rét.

+Điều trị sốt có cơn, rét run, mình mẩy chân tay đau nhức.

+Điều trị mất ngủ, đau nhức xương khớp.

+Điều trị bệnh lở ngứa ngoài da.

Liều dùng

Thuốc sắc: Sắc dùng 4 – 5 gam khô.

Thuốc uống: Hãm với nước sôi rồi để nguội uống hoặc nấu thành cao, mỗi ngày dùng 0.5 – 1.5 gam,

Luyện thành viên, ngày 2 – 3 gam.

Dùng ngoài: Thuốc rửa vết thương ngoài da do mụn nhọt, lở loét…

Lưu ý khi sử dụng

Dây ký ninh mặc dù được ứng dụng khá phổ biến cho mục đích chữa bệnh nhưng bạn cần thận trọng. Trước khi áp dụng các bài thuốc có chứa dược liệu này cần trao đổi với thầy thuốc hoặc bác sĩ Y học cổ truyền.