DÂY THẦN KINH CỘT SỐNG

Các bệnh lý cột sống liên quan như gai cột sống có thể chèn ép lên các dây thần kinh gây ra mất kiểm soát ở một số bộ phận của cơ thể có liên quan

Dây thần kinh cột sống là gì?

Cột sống được tạo thành từ các đốt sống bảo vệ và bao quanh tủy sống, là một cột mô thần kinh.

Các dây thần kinh cột sống phân nhánh ra khỏi tủy sống. Đây là những dây thần kinh ngoại vi, những dây thần kinh chạy qua các bộ phận khác của cơ thể và truyền tín hiệu đến và đi từ não, tủy sống.

Các dây thần kinh này nằm ở cổ, ngực, thắt lưng, xương cùng và một phần của xương chậu và xương cụt.

Mỗi cặp dây thần kinh cột sống được dành riêng cho các vùng nhất định của cơ thể.

Cấu tạo

Dây thần kinh cột sống là những dây thần kinh tương đối lớn được hình thành do sự hợp nhất của hai rễ thần kinh: rễ thần kinh cảm giác và rễ thần kinh vận động.

Rễ thần kinh cảm giác đi ra từ phía sau của tủy sống còn các rễ thần kinh vận động đi từ phía trước của tủy sống. Khi chúng kết hợp với nhau, chúng tạo thành các dây thần kinh cột sống ở hai bên của tủy sống.

Các dây thần kinh cột sống nhận thông điệp cảm giác từ các dây thần kinh nhỏ nằm trong các khu vực như da, cơ quan nội tạng và xương. Các dây thần kinh cột sống gửi thông điệp cảm giác đến các rễ cảm giác, sau đó đến các sợi cảm giác ở phần sau của tủy sống.

Các rễ vận động nhận các thông điệp thần kinh từ phần trước của tủy sống và gửi các thông điệp thần kinh đến các dây thần kinh cột sống. Những thông điệp này cuối cùng sẽ đến được các nhánh thần kinh nhỏ kích hoạt các cơ ở cánh tay, chân và các vùng khác trên cơ thể.

Có 31 đôi dây thần kinh cột sống:

• Tám dây thần kinh cột sống cổ ở mỗi bên của cột sống được gọi là C1 đến C8

• Mười hai dây thần kinh cột sống ngực ở mỗi bên của cơ thể được gọi là T1 đến T12

• Năm dây thần kinh cột sống thắt lưng ở mỗi bên được gọi là L1 đến L5

• Năm dây thần kinh cột sống xương cùng ở mỗi bên được gọi là S1 đến S5

• Một dây thần kinh xương cụt ở mỗi bên được gọi là Co1

Chức năng của dây thần kinh cột sống

 Các dây thần kinh cột sống có các nhánh cảm giác và vận động nhỏ. Mỗi dây thần kinh cột sống thực hiện các chức năng tương ứng với một vùng nhất định trên cơ thể. Đây là các chức năng vận động, cảm giác và tự chủ của cơ (chức năng không tự nguyện).

Nhờ vào chức năng của chúng, khi một dây thần kinh cột sống cụ thể bị suy giảm, kết quả là sự thâm hụt thường xác định dây thần kinh hoặc dây thần kinh cột sống bị ảnh hưởng.

Vận động

Thông điệp vận động đến các dây thần kinh cột sống bắt nguồn từ não. Dải vận động ( homunculus) trong não khởi động một tín hiệu điều khiển cơ bắp. Tín hiệu này được gửi đến cột sống thông qua các xung thần kinh và đi qua rễ vận động đến dây thần kinh cột sống.

Nó có thể kích hoạt toàn bộ dây thần kinh cột sống hoặc chỉ một trong các nhánh của nó để kích thích một nhóm cơ rất nhỏ, tùy thuộc vào tín hiệu từ não.

Tự chủ

Chức năng tự chủ hoặc không tự nguyện của các dây thần kinh cột sống giúp kiểm soát các cơ quan nội tạng của cơ thể, chẳng hạn như bàng quang và ruột.

Có ít nhánh tự chủ của thần kinh cột sống hơn nhánh vận động và cảm giác.

Giác quan

Các dây thần kinh cột sống nhận các thông điệp bao gồm cảm ứng, nhiệt độ, vị trí, rung và đau từ các dây thần kinh nhỏ ở da, cơ, khớp và các cơ quan nội tạng của cơ thể.

Mỗi dây thần kinh cột sống tương ứng với một vùng da của cơ thể. Ví dụ, cảm giác gần rốn được gửi đến T10; cảm giác từ bàn tay được gửi đến C6, C7 và C8.

Các điều kiện sức khỏe liên quan đến dây thần kinh cột sống

Các dây thần kinh cột sống có thể bị ảnh hưởng bởi một số vấn đề. Những vấn đề này có thể gây đau, thay đổi cảm giác và yếu.

Thoát vị đĩa đệm

Đĩa đệm đóng vai trò như đệm hoặc giảm xóc cho các đốt sống. Thoát vị đĩa đệm, còn được gọi là đĩa đệm bị trượt, là khi một phần của vật chất giống như thạch ở trung tâm của đĩa đệm bị rò rỉ vào ống sống.

Thoát vị đĩa đệm xảy ra khi xương đốt sống, sụn, dây chằng, gân và cơ của chúng bị gián đoạn, cho phép các cấu trúc rơi ra khỏi vị trí. Điều này chèn ép tủy sống và dây thần kinh cột sống. Các triệu chứng đầu tiên có thể bao gồm đau cổ hoặc lưng (thường là thắt lưng) hoặc ngứa ran ở cánh tay hoặc chân.

Thoát vị đĩa đệm có thể cần cấp cứu vì nó gây ra tổn thương vĩnh viễn cho tủy sống.

Dây thần kinh bị chèn ép

Các khe hở mà các dây thần kinh cột sống đi qua không lớn hơn nhiều so với các dây thần kinh tự thân. Tình trạng viêm và thoái hóa xương có thể chèn ép dây thần kinh cột sống khi nó di chuyển qua gây đau và ngứa ran. Đây thường được mô tả là tình trạng dây thần kinh bị chèn ép .

Tăng cân và sưng phù có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm dây thần kinh bị chèn ép. Ví dụ, khi mang thai, nhiều phụ nữ gặp phải các triệu chứng của dây thần kinh bị chèn ép. Điều này có thể giải quyết sau khi giảm cân hoặc thậm chí khi phân bổ lại trọng lượng. Một số phụ nữ mang thai nhận thấy sự cải thiện của các triệu chứng ngay cả trước khi sinh con và hầu hết đều giải quyết hoàn toàn sau khi sinh.

Bệnh zona

Bệnh zona, còn được gọi là herpes zoster, là sự tái hoạt của vi rút gây bệnh thủy đậu. Bệnh zona được đặc trưng bởi phát ban gây đau đớn nghiêm trọng.

Sau khi bạn khỏi bệnh thủy đậu, vi-rút vẫn còn trong cơ thể bạn, trong rễ thần kinh. Nếu nó tái hoạt động sau này trong cuộc đời, điều này thường xảy ra do hệ thống miễn dịch kém, nó sẽ gây đau và tổn thương da ở vùng được cung cấp bởi rễ thần kinh hoặc toàn bộ dây thần kinh cột sống.

Một trường hợp bệnh zona thường tự khỏi trong vòng 3-5 tuần, nhưng điều trị sớm bằng thuốc kháng vi-rút có thể giúp bệnh nhanh lành hơn một chút và hạn chế mức độ nghiêm trọng của cơn đau.

Hội chứng Guillain-Barré (GBS)

Guillain-Barré hội chứng (GBS), còn được gọi là bệnh đa dây thần kinh cấp tính, gây ra sự suy yếu của các dây thần kinh ngoại vi. Nó có thể ảnh hưởng đến nhiều dây thần kinh cột sống cùng một lúc.

Thông thường, GBS ban đầu gây ngứa ran ở bàn chân, sau đó là yếu bàn chân và cẳng chân, tiến tới yếu cơ cánh tay và cơ ngực. Cuối cùng nó có thể làm suy giảm các cơ kiểm soát hơi thở. Hỗ trợ hô hấp bằng máy thở cơ học đôi khi cần thiết cho đến khi tình trạng bệnh thuyên giảm.

Bệnh này do tình trạng là mất myelin bảo vệ bao quanh mỗi dây thần kinh. Một khi myelin này bị mất, các dây thần kinh sẽ không hoạt động như bình thường, dẫn đến yếu cơ. 

Ngoài ra, một tình trạng bệnh tương tự khác, bệnh viêm đa dây thần kinh mãn tính (CIDP), là một dạng GBS tái phát, trong đó các triệu chứng có thể xảy ra vài tháng hoặc vài năm một lần, với sự hồi phục một phần hoặc hoàn toàn mỗi lần.

Tổn thương dây thần kinh

Các dây thần kinh cột sống có thể bị thương trong các tai nạn chấn thương lớn có thể gây sưng, kéo căng hoặc rách các dây thần kinh cột sống cổ.

Khiêng vật nặng, ngã và tai nạn có thể làm tổn thương các dây thần kinh cột sống thắt lưng.

Bệnh thần kinh

Bệnh thần kinh là một bệnh của dây thần kinh ngoại biên. CIDP và GBS là hai loại bệnh lý thần kinh. Hầu hết các bệnh thần kinh liên quan đến các nhánh thần kinh nhỏ, nhưng chúng cũng có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh cột sống.

Các nguyên nhân phổ biến của bệnh thần kinh bao gồm uống nhiều rượu, bệnh tiểu đường , hóa trị liệu điều trị ung thư, thiếu hụt vitamin B12 và nhiễm các hóa chất gây độc cho thần kinh.

Bệnh cột sống

Một số bệnh ảnh hưởng đến cột sống không gây tổn thương trực tiếp đến các dây thần kinh cột sống nhưng chúng có thể tạo ra các triệu chứng có liên quan.

Đa xơ cứng (một rối loạn trong đó hệ thống miễn dịch tấn công myelin), thiếu vitamin B12, thoái hóa tủy sống và bệnh viêm tủy(chèn ép tủy sống) là những ví dụ về các bệnh có thể gây rối loạn chức năng của một hoặc nhiều dây thần kinh cột sống.

Trong những trường hợp này, chức năng thần kinh cột sống bị suy giảm do các sợi thần kinh ở các phần gần đó của cột sống ngừng gửi hoặc nhận tín hiệu đến và đi từ các dây thần kinh cột sống.

Viêm màng não

Viêm màng não là tình trạng nhiễm trùng hoặc viêm lớp niêm mạc bao bọc và bảo vệ tủy sống. Nó có thể làm gián đoạn chức năng của một hoặc nhiều dây thần kinh cột sống.

Viêm màng não gây sốt, mệt mỏi, cứng cổ và đau đầu. Nó cũng có thể gây ra các triệu chứng thần kinh như suy nhược và mất cảm giác.

Ung thư

Ung thư trong hoặc gần cột sống có thể xâm lấn hoặc chèn ép các dây thần kinh cột sống, gây rối loạn chức năng. Điều này có thể gây ra đau, yếu hoặc thay đổi cảm giác đến một hoặc nhiều dây thần kinh cột sống.

Phục hồi chức năng

Hầu hết thời gian, suy giảm thần kinh cột sống có thể điều trị được. Viêm nhẹ thường có thể được kiểm soát bằng thuốc chống viêm và cơn đau thường có thể giảm bớt bằng thuốc giảm đau không kê đơn. Vật lý trị liệu và các bài tập có thể giúp giảm bớt áp lực, cải thiện tư thế và giảm đau.

Tuy nhiên, cơn đau có thể dai dẳng và nghiêm trọng, cần có những biện pháp can thiệp tích cực hơn, chẳng hạn như tiêm hoặc phẫu thuật.

Phẫu thuật sửa chữa các dây thần kinh cột sống là một thủ tục rất phức tạp với nhiều kết quả khác nhau, tùy thuộc vào mức độ và thời gian của tổn thương. Theo dõi chức năng thần kinh trong quá trình phẫu thuật cột sống và phẫu thuật thần kinh cột sống có thể được yêu cầu để giảm nguy cơ biến chứng có thể xảy ra.