HIẾN TẾ BÀO GỐC MÁU NGOẠI VI VÀ TỦY XƯƠNG

Tổng quan

Việc hiến tặng tế bào gốc yêu cầu bạn phải đồng ý để tế bào gốc được lấy từ máu hoặc tủy xương của bạn để trao cho người khác. Đây được gọi là phương pháp cấy ghép tế bào gốc, ghép tủy xương hoặc ghép tế bào gốc tạo máu.

Tế bào gốc được sử dụng trong cấy ghép đến từ ba nguồn. Những nguồn này bao gồm  mô xốp ở trung tâm của một số xương (tủy xương), dòng máu (máu ngoại vi) và máu dây rốn từ trẻ sơ sinh. Nguồn được sử dụng phụ thuộc vào mục đích của việc cấy ghép.

Trước đây, phẫu thuật lấy tế bào gốc từ tủy xương là cách duy nhất để thu thập tế bào gốc. Tuy nhiên, ngày nay, việc thu thập tế bào gốc từ máu qua tĩnh mạch trở nên phổ biến hơn (hiến tế bào gốc máu ngoại vi).

Rốn chỉ tạo ra một lượng máu nhỏ, có thể không đủ cho người lớn. Loại cấy ghép này thường được sử dụng cho trẻ em.

Tại sao cần thực hiện

Cấy ghép tủy xương là phương pháp điều trị giúp cứu sống những người mắc các bệnh như bệnh bạch cầu, ung thư hạch, các bệnh ung thư khác hoặc bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm. Tế bào gốc máu hiến tặng là cần thiết cho những ca cấy ghép này.

Bạn có thể cân nhắc việc hiến máu hoặc tủy xương vì ai đó trong gia đình bạn cần cấy ghép tế bào gốc và các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe nghĩ rằng bạn có thể phù hợp với người đó. Hoặc có lẽ bạn muốn giúp một người khác - thậm chí có thể là người mà bạn không biết - đang chờ được cấy ghép tế bào gốc.

Phụ nữ mang thai có thể cân nhắc việc lưu trữ các tế bào gốc vẫn còn trong dây rốn và nhau thai sau khi sinh để sử dụng cho con mình hoặc cho người khác trong tương lai, nếu cần.

Rủi ro

Hiến tặng tế bào gốc tủy xương

Tế bào gốc tủy xương được thu thập từ một phần của xương chậu sau khi được gây mê toàn thân. Rủi ro nghiêm trọng nhất liên quan đến việc hiến tặng tủy xương là việc sử dụng và ảnh hưởng của thuốc mê trong quá trình phẫu thuật.

Phẫu thuật có thể gây ra mệt mỏi, suy nhược và đau nhẹ ở lưng hoặc hông. Thuốc giảm đau như acetaminophen (Tylenol, những loại khác) hoặc ibuprofen (Advil, Motrin IB, những loại khác) có thể hữu ích. Bạn sẽ có thể trở lại hoạt động hàng ngày của mình trong vòng vài ngày. Nhưng có thể mất vài tuần trước khi bạn cảm thấy bình phục hoàn toàn.

Hiến tế bào gốc máu ngoại vi

Các rủi ro của loại hiến tặng tế bào gốc này là rất ít. Việc tiêm thuốc làm tăng số lượng tế bào gốc trong máu có thể gây ra các tác dụng phụ như đau xương, đau cơ, nhức đầu, mệt mỏi, buồn nôn và nôn.

Các tác dụng phụ khác có thể xảy ra bao gồm choáng váng hoặc ớn lạnh, tê hoặc ngứa ran quanh miệng và chuột rút ở tay. Các tác dụng phụ thường biến mất trong vài ngày sau khi ngừng tiêm.

Bạn cần chuẩn bị những gì?

Nếu bạn quyết định hiến tặng, hãy tìm hiểu về quy trình và những rủi ro có thể xảy ra khi thực hiện. Nếu bạn muốn tiếp tục hiến tặng, một mẫu máu hoặc mô có thể được sử dụng để cấy ghép tế bào gốc cho một người nào đó cần thiết. Bạn cũng sẽ được yêu cầu ký vào biểu mẫu đồng ý, nhưng bạn có thể đổi ý bất cứ lúc nào.

Tiếp theo là thử nghiệm kháng nguyên bạch cầu người (HLA). HLA là protein được tìm thấy trong hầu hết các tế bào trong cơ thể bạn. Thử nghiệm này giúp đối chiếu người tặng và người nhận. Kết hợp càng giống nhau thì cơ hội cấy ghép thành công càng tăng cao.

Sau đó, những người hiến tặng được ghép với người cần ghép tế bào gốc máu sẽ được xét nghiệm để đảm bảo rằng họ không mắc các bệnh di truyền hoặc truyền nhiễm. Việc kiểm tra giúp đảm bảo rằng việc hiến tặng sẽ an toàn cả ở người cho và người nhận.

Tế bào từ những người hiến tặng trẻ hơn có cơ hội thành công cao hơn khi được cấy ghép. Các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ưu tiên người hiến tặng ở độ tuổi từ 18 đến 35.

Các chi phí liên quan đến việc thu thập tế bào gốc để hiến tặng được tính cho những người cần cấy ghép hoặc các công ty bảo hiểm y tế của họ.

Quá trình thực hiện

Hiến tế bào gốc tủy xương

Thu thập tế bào gốc từ tủy xương là một loại thủ thuật được thực hiện trong phòng phẫu thuật. Gây mê được sử dụng trong thủ thuật để giúp cho người hiến tặng không cảm thấy đau đớn. Kim được đưa qua da và vào phía sau của xương chậu để rút tủy ra khỏi xương. Quá trình này thường mất từ ​​1 đến 2 giờ.

Sau khi lấy tủy xương, những người hiến tặng sẽ được đưa đến phòng hồi sức, nơi họ được theo dõi. Thỉnh thoảng, họ có thể cần phải ở lại qua đêm.

Hiến tế bào gốc máu ngoại vi

Để hiến tế bào gốc máu, người hiến sẽ được sử dụng thuốc tiêm dưới da. Thuốc giúp làm tăng số lượng tế bào gốc trong máu. Thuốc thường được sử dụng vài ngày trước khi hiến tặng.

Trong quá trình hiến tặng, máu thường được lấy qua một ống ở tĩnh mạch ở cánh tay. Máu đi qua một thiết bị giúp lấy ra các tế bào gốc. Máu sau đó sẽ được trả lại cho người hiến tặng.

Quá trình này được gọi là apheresis. Đây là một thủ thuật ngoại trú thường mất tới 4 đến 6 giờ để hoàn thành. Một số người hiến tặng yêu cầu nhiều đợt lấy máu, tùy thuộc vào số lượng tế bào gốc máu cần thiết.

Sau khi làm thủ thuật

Thời gian phục hồi khác nhau tùy thuộc vào từng cá nhân và hình thức hiến tặng. Nhưng hầu hết những người này có thể trở lại các hoạt động bình thường của họ trong vòng vài ngày đến vài tuần sau khi hiến tặng.

Kết quả

Trở thành một người hiến tặng cần thực hiện một cam kết nghiêm túc. Rất khó để dự đoán kết quả của một người nào đó nhận được tế bào gốc được hiến tặng, nhưng có thể khoản hiến tặng của bạn đã giúp cứu sống một mạng người.