HỘI CHỨNG HELLP

Nguồn hình ảnh: Belly Belly.

Hội chứng HELLP là gì? 

Hội chứng HELLP là một rối loạn có khả năng đe dọa tính mạng thường liên quan đến tiền sản giật, một tình trạng xảy ra ở 5–8% các trường hợp mang thai - thường xảy ra nhất sau tuần thứ 20 của thai kỳ. 

Hội chứng HELLP là một rối loạn của gan và máu có thể gây tử vong nếu không được điều trị. Các triệu chứng của hội chứng HELLP có phạm vi rộng và mơ hồ, và thường có thể khó chẩn đoán ban đầu. Tên hội chứng HELLP là từ viết tắt của ba bất thường chính được thấy trong những xét nghiệm ban đầu của tình trạng này. Bao gồm: 

• H (hemolysis): tán huyết

• EL (elevated liver enzymes): tăng men gan 

• LP (low platelet count): số lượng tiểu cầu thấp 

Tán huyết đề cập đến sự phân hủy các tế bào hồng cầu. Ở những người bị tán huyết, các tế bào hồng cầu bị phá vỡ quá sớm và quá nhanh. Điều này có thể dẫn đến lượng tế bào hồng cầu thấp và cuối cùng có thể dẫn đến thiếu máu, tình trạng máu không mang đủ oxy đến phần còn lại của cơ thể. 

Men gan tăng cao cho thấy gan của bạn không hoạt động bình thường. Tế bào gan bị viêm hoặc bị thương làm rò rỉ một lượng lớn hóa chất nhất định, bao gồm cả các enzym, vào máu của bạn. 

Tiểu cầu là thành phần của máu giúp đông máu. Khi lượng tiểu cầu thấp, bạn sẽ có nguy cơ bị chảy máu quá nhiều. 

Hội chứng HELLP là một rối loạn hiếm gặp, ảnh hưởng ít hơn 1% tổng số thai kỳ. Tuy nhiên, nó là một mối quan tâm lớn về sức khỏe và có thể đe dọa tính mạng của cả mẹ và thai nhi.  

Hội chứng HELLP thường phát triển trong ba tháng cuối của thai kỳ, nhưng có thể xảy ra sớm hơn, hoặc thậm chí xuất hiện sau khi sinh. Nguyên nhân của các triệu chứng là không rõ. Một số chuyên gia cho rằng hội chứng HELLP là một dạng tiền sản giật nặng, một biến chứng khi mang thai gây ra huyết áp cao. Khoảng 10–20 phần trăm phụ nữ phát triển chứng tiền sản giật cũng sẽ phát triển hội chứng HELLP. 

Ngoài ra còn có một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển hội chứng HELLP, chẳng hạn như huyết áp cao hoặc tiểu đường đã có từ trước, tuổi mẹ cao, mang đa thai, chẳng hạn như sinh đôi và có tiền sử tiền sản giật.

Các triệu chứng của hội chứng HELLP là gì? 

Các triệu chứng của hội chứng HELLP rất giống với các triệu chứng của bệnh cúm dạ dày. Các triệu chứng có thể nhầm lẫn với những triệu chứng “bình thường” của thai kỳ. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bạn đang gặp bất kỳ triệu chứng giống như cúm khi mang thai. Chỉ bác sĩ của bạn mới có thể đảm bảo rằng các triệu chứng của bạn không phải là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. 

Các triệu chứng của hội chứng HELLP có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng những triệu chứng phổ biến nhất bao gồm: 

• Cảm thấy không khỏe hoặc mệt mỏi

• Đau dạ dày, đặc biệt là ở bụng trên của bạn 

• Buồn nôn 

• Nôn mửa 

• Đau đầu 

Bạn cũng có thể gặp: 

• Sưng tấy, đặc biệt là ở tay hoặc mặt 

• Tăng cân quá mức và đột ngột 

• Mờ mắt, mất thị lực hoặc những thay đổi khác về thị lực 

• Đau đầu 

• Đau vai 

• Đau khi hít thở sâu 

Trong một số trường hợp hiếm hoi, bạn cũng có thể bị lú lẫn và co giật. Những dấu hiệu và triệu chứng này thường chỉ ra hội chứng HELLP đã phát triển và cần được bác sĩ đánh giá ngay lập tức.

Các yếu tố nguy cơ của hội chứng HELLP là gì? 

Nguyên nhân của hội chứng HELLP vẫn chưa được biết rõ, nhưng có một số yếu tố nhất định có thể làm tăng nguy cơ phát triển hội chứng này. Tiền sản giật là yếu tố nguy cơ lớn nhất. Tình trạng này được thể hiện qua huyết áp cao và nó thường xảy ra trong ba tháng cuối của thai kỳ. Tuy nhiên, nó có thể xuất hiện sớm hơn trong thời kỳ mang thai hoặc sau khi sinh (trong một số trường hợp hiếm hoi). Không phải tất cả phụ nữ mang thai bị tiền sản giật sẽ phát triển hội chứng HELLP. 

Các yếu tố nguy cơ khác đối với HELLP bao gồm: 

• Trên 35 tuổi 

• Là người Mỹ gốc Phi 

• Bị béo phì 

• Có bệnh tiểu đường hoặc bệnh thận 

• Bị huyết áp cao 

• Tiền sử tiền sản giật 

Bạn cũng có nguy cơ mắc hội chứng HELLP cao hơn nếu bạn mắc bệnh này trong lần mang thai trước đó. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng nguy cơ tái phát đối với các rối loạn liên quan đến tăng huyết áp ở những lần mang thai trong tương lai là khoảng 18 phần trăm, bao gồm tiền sản giật và HELLP.

Hội chứng HELLP được chẩn đoán như thế nào? 

Bác sĩ sẽ khám sức khỏe và yêu cầu các xét nghiệm khác nhau nếu nghi ngờ bạn có hội chứng HELLP. Trong quá trình kiểm tra, bác sĩ sẽ quan sát các dấu hiệu điển hình như đau bụng, gan to và sưng quá mức. Bác sĩ cũng có thể kiểm tra huyết áp của bạn. Một số xét nghiệm cũng có thể giúp bác sĩ chẩn đoán. 

Bác sĩ của bạn cũng có thể yêu cầu: 

• Xét nghiệm máu để đánh giá mức độ tiểu cầu, men gan và số lượng hồng cầu 

• Xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra các protein bất thường 

• MRI để xác định xem có chảy máu trong gan hay không 

Hội chứng HELLP được điều trị như thế nào? 

Sau khi được chẩn đoán hội chứng HELLP, sinh con là cách tốt nhất để ngăn ngừa các biến chứng, vì điều này sẽ ngăn chặn sự tiến triển của bệnh. Nhiều trường hợp trẻ phải sinh non để đảm bảo an toàn cho người mẹ. 

Tuy nhiên, cách điều trị của bạn có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và khoảng thời gian tính đến ngày dự sinh. Nếu các triệu chứng của bạn nhẹ hoặc nếu thai nhi của bạn dưới 34 tuần tuổi, bác sĩ có thể đề nghị: 

• Truyền máu để điều trị thiếu máu và lượng tiểu cầu thấp 

• Magie sulfat để ngăn ngừa co giật 

• Thuốc hạ huyết áp để kiểm soát huyết áp 

• Thuốc corticosteroid để giúp phổi của em bé trưởng thành trong trường hợp cần sinh sớm 

Trong quá trình điều trị, bác sĩ sẽ theo dõi nồng độ hồng cầu, tiểu cầu và men gan của bạn. Sức khỏe của bé cũng sẽ được theo dõi sát sao. Bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm trước khi sinh để đánh giá chuyển động, nhịp tim, căng thẳng và lưu lượng máu. Bạn sẽ được nhập viện để theo dõi chặt chẽ. 

Bạn có thể được dùng thuốc để giúp chuyển dạ nếu bác sĩ xác định rằng tình trạng của bạn cần phải sinh con ngay lập tức. Trong một số trường hợp, sinh mổ là cần thiết. Tuy nhiên, điều này có thể gây ra các biến chứng nếu bạn có các vấn đề về đông máu liên quan đến mức tiểu cầu thấp.

Hội chứng HELLP có nguy hiểm không? 

Hầu hết phụ nữ mắc hội chứng HELLP sẽ hồi phục hoàn toàn nếu tình trạng này được điều trị sớm. Các triệu chứng cũng cải thiện đáng kể sau khi sinh em bé. Hầu hết các triệu chứng và tác dụng phụ sẽ biến mất trong vòng vài ngày đến vài tuần sau khi sinh. Điều quan trọng là phải theo dõi với bác sĩ của bạn sau khi sinh để đánh giá việc điều trị bệnh. 

Có lẽ mối quan tâm lớn nhất là ảnh hưởng của hội chứng HELLP đối với em bé. Hầu hết các em bé được sinh sớm khi người mẹ phát triển hội chứng HELLP, vì vậy thường có nhiều nguy cơ bị biến chứng do sinh non hơn. Do đó, những em bé chào đời trước 37 tuần được theo dõi cẩn thận trong bệnh viện trước khi được về nhà.

Các biến chứng có thể xảy ra của hội chứng HELLP 

Các biến chứng liên quan đến hội chứng HELLP bao gồm: 

• Vỡ gan 

• Suy thận 

• Suy hô hấp cấp tính 

• Phù phổi 

• Chảy máu quá nhiều trong khi sinh 

• Bong nhau thai, xảy ra khi nhau thai bong ra khỏi tử cung trước khi em bé được sinh ra. 

• Đột quỵ 

Điều trị sớm là chìa khóa để ngăn ngừa những biến chứng này. Tuy nhiên, một số biến chứng có thể xảy ra ngay cả khi điều trị. Các triệu chứng của hội chứng HELLP cũng có thể ảnh hưởng đến bạn và con bạn sau khi sinh.

Ngăn ngừa hội chứng HELLP 

Hội chứng HELLP không thể ngăn ngừa được ở hầu hết phụ nữ mang thai, vì nguyên nhân của tình trạng này không được biết. Tuy nhiên, mọi người có thể giảm nguy cơ mắc hội chứng HELLP bằng cách duy trì lối sống lành mạnh để ngăn ngừa các tình trạng có thể làm tăng nguy cơ, chẳng hạn như bệnh tiểu đường hoặc huyết áp cao. Điều này bao gồm tập thể dục thường xuyên và ăn một chế độ ăn uống lành mạnh cho tim bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, rau, trái cây và protein. 

Nếu bạn có những yếu tố nguy cơ khác, khám tiền sản định kỳ thường xuyên là rất quan trọng để bác sĩ có thể đánh giá kịp thời nếu bạn bắt đầu phát triển chứng tiền sản giật hoặc HELLP. Một số bác sĩ có thể khuyên bạn nên dùng aspirin liều thấp trong lần mang thai tiếp theo để phòng ngừa, điều này tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của bạn. 

Điều quan trọng là liên hệ với bác sĩ của bạn ngay lập tức nếu bạn đang gặp các triệu chứng của hội chứng HELLP. Phát hiện và điều trị sớm có thể giúp giảm nguy cơ biến chứng.