MỌI THỨ BẠN CẦN BIẾT VỀ PHÁT BAN

Hình ảnh phát ban 

Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây phát ban. Dưới đây là danh sách 22 nguyên nhân tiềm ẩn kèm theo hình ảnh.

Bọ chét

• thường nằm trong các cụm ở cẳng chân và bàn chân

• ngứa, mụn nhỏ màu đỏ trên tông màu da sáng hơn và có màu giống mận hơn trên tông màu da sẫm màu

• các triệu chứng bắt đầu ngay sau khi bị cắn

Bệnh thứ năm (fifth disease)

• các triệu chứng bao gồm đau đầu, mệt mỏi, sốt nhẹ, đau họng, sổ mũi, tiêu chảy và buồn nôn

• trẻ em có nhiều khả năng bị phát ban hơn người lớn

• vệt phát ban tròn, đỏ tươi trên má, nhưng nó có thể ít nhìn thấy hơn trên các tông màu da sẫm màu hơn

• thông thường sau khi phát ban trên mặt, phát ban dạng ren có thể xuất hiện trên cánh tay, chân và phần trên cơ thể và có thể thấy rõ hơn sau khi tắm vòi sen hoặc tắm nước nóng

Bệnh trứng cá đỏ

• bệnh da mãn tính (lâu dài) trải qua các chu kỳ mờ dần và tái phát

• tái phát có thể được kích hoạt bởi thức ăn cay, đồ uống có cồn, ánh sáng mặt trời, stress và vi khuẩn đường ruột Helicobacter pylori

• có bốn loại phụ của bệnh rosacea bao gồm nhiều triệu chứng khác nhau

• các triệu chứng phổ biến bao gồm đỏ bừng mặt, nổi mụn đỏ, đỏ mặt, khô da và nhạy cảm với da

• trên tông màu da sẫm màu hơn, các vết sưng màu nâu hoặc nâu vàng có thể xuất hiện và phát ban có thể có màu sẫm

Chốc lở

• phổ biến nhất ở trẻ em từ 2 đến 5 tuổi, nhưng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi

• thường nằm ở khu vực quanh miệng, cằm và mũi

• phát ban khó chịu và mụn nước chứa đầy chất lỏng dễ dàng bật ra và tạo thành lớp vỏ màu mật ong

• cũng có thể xuất hiện màu nâu, tím hoặc xám trên tông màu da tối hơn

Nấm ngoài da

• ngứa, các mảng vảy tròn có viền nổi lên

• trên tông màu da sáng hơn, các mảng có thể xuất hiện màu hồng hoặc đỏ

• trên tông màu da tối hơn, các mảng có thể xuất hiện màu xám hoặc nâu

• da ở vùng giữa vòng có vẻ rõ ràng hơn và các cạnh của vòng có thể lan rộng ra ngoài

Viêm da tiếp xúc

• xuất hiện vài giờ đến vài ngày sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng

• có đường viền rõ ràng và thường xuất hiện ở nơi da bạn tiếp xúc với chất gây kích ứng

• trên tông màu da sáng hơn, nó có thể xuất hiện màu đỏ

• trên tông màu da tối hơn, nó có thể ít nhìn thấy hơn

• có thể có mụn nước chảy ra hoặc trở nên giòn

• thường ngứa, có vảy hoặc thô

Chàm dị ứng

• có thể giống như một vết bỏng

• thường thấy trên bàn tay và cẳng tay

• da bị ngứa, có vảy hoặc thô

• có thể có mụn nước chảy ra, chảy ra hoặc trở nên giòn

• trên tông màu da sáng hơn, nó có thể xuất hiện màu đỏ

• trên tông màu da tối hơn, nó có thể gây ra các mảng màu nâu, tím hoặc xám đậm hơn

Bệnh tay chân miệng

• thường gặp phải ở trẻ em dưới 5 tuổi

• mụn nước đỏ, đau trong miệng, trên lưỡi và nướu

• đốm đỏ phẳng hoặc nổi lên nằm ở lòng bàn tay và lòng bàn chân

• trên tông màu da tối hơn, nó có thể có màu da hoặc nâu xám

• đốm cũng có thể xuất hiện trên mông hoặc vùng sinh dục

Hăm tã

• nằm trên những khu vực có tiếp xúc với tã

• da đỏ, ẩm ướt và sáng hơn hoặc tối hơn một chút so với màu da thông thường

• có thể có cảm giác ấm khi chạm vào

Chàm (eczema)

• da khô, thô ráp, bong tróc, viêm và kích ứng

• các khu vực bị ảnh hưởng có thể đỏ và ngứa

• vùng bị phát ban có thể bị rụng lông

• trên tông màu da tối hơn, nó có thể xuất hiện dưới dạng các mảng màu nâu hoặc xám đậm hơn

Bệnh vẩy nến

• các mảng da có vảy, màu bạc, rõ nét

• trên tông màu da tối hơn, nó có thể trông tối hơn vùng da xung quanh hoặc có thể có màu tím

• thường nằm trên da đầu, khuỷu tay, đầu gối và lưng dưới

• có thể bị ngứa hoặc không có triệu chứng

Thủy đậu

• các cụm mụn nước ngứa, đỏ, chứa đầy dịch lỏng trong các giai đoạn khác nhau trên khắp cơ thể

• trên tông màu da sẫm màu hơn, nó có thể có màu đỏ, giống với tông màu da tự nhiên hoặc tối hơn một chút; vảy có thể xuất hiện màu xám

• phát ban đi kèm với sốt, đau nhức cơ thể, đau họng và chán ăn

• vẫn có thể lây nhiễm cho đến khi tất cả các mụn nước đã đóng vảy

Lupus ban đỏ hệ thống (SLE)

• một bệnh tự miễn có nhiều triệu chứng và ảnh hưởng đến nhiều hệ thống cơ thể và các cơ quan

• một loạt các triệu chứng về da và niêm mạc, từ phát ban đến loét

• phát ban trên khuôn mặt hình con bướm (butterfly) chạy từ má này sang má kia qua mũi

• có thể xuất hiện màu đỏ tươi trên tông màu da sáng hơn

• trên tông màu da tối hơn, nó có thể xuất hiện màu đỏ, nâu hoặc tối hơn màu da ban đầu

• phát ban có thể xuất hiện hoặc trở nên tồi tệ hơn khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời

Herpes zoster

• vết phát ban đau có thể có cảm giác bỏng, ngứa ran ngay cả khi không có mụn nước

• các cụm mụn nước chứa đầy chất lỏng dễ vỡ và chảy dịch

• phát ban nổi lên theo dạng giống như dải thường xuất hiện nhất trên thân, nhưng có thể xảy ra ở các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm cả mặt

• có thể kèm theo sốt nhẹ, ớn lạnh, nhức đầu hoặc mệt mỏi

Viêm mô tế bào

Đây là một tình trạng cấp cứu y tế. Các biện pháp chăm sóc khẩn cấp là cần thiết.

• do vi khuẩn hoặc nấm xâm nhập qua vết cắt trên da

• có xu hướng màu đỏ hoặc hồng

• có thể xuất hiện ít rõ ràng hơn trên các tông màu da tối hơn và cũng có thể có màu nâu, xám hoặc tím

• da đau, sưng có hoặc không chảy dịch và lan nhanh

• nóng và mềm khi chạm vào

• có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nghiêm trọng cần được chăm sóc y tế

Dị ứng thuốc

Đây là một tình trạng cấp cứu y tế. Chăm sóc khẩn cấp là cần thiết.

• ngứa nhẹ đến nặng, phát ban đỏ có thể xảy ra vài ngày đến vài tuần sau khi dùng thuốc

• dị ứng thuốc nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng và các triệu chứng bao gồm phát ban, mụn nước, nổi mề đay, tim đập nhanh, sưng, ngứa và khó thở

• các triệu chứng khác bao gồm sốt, đau bụng và các chấm nhỏ màu tím hoặc đỏ trên da

Ghẻ

• các triệu chứng có thể mất từ 2 đến 5 tuần để xuất hiện

• phát ban cực kỳ ngứa với những vết sưng nhỏ có thể có vảy

• các đường nổi màu trắng, cảm giác sờ săn chắc

Bệnh sởi

• các triệu chứng bao gồm sốt, đau họng, chảy nước mắt đỏ, chán ăn, ho và sổ mũi

• tùy thuộc vào màu da, phát ban có thể có màu đỏ, màu giống da hoặc tối hơn màu da tự nhiên

• phát ban lan từ mặt xuống cơ thể từ 3 đến 5 ngày sau khi các triệu chứng đầu tiên xuất hiện

• những đốm trắng nhỏ với trung tâm màu trắng xanh trên nền đỏ có thể xuất hiện bên trong miệng

Vết cắn

• không đau và chỉ gây ra các dấu hiệu và triệu chứng nhỏ, chẳng hạn như thay đổi màu da, sưng hoặc đau trên da

• phát ban, cảm giác nóng rát hoặc mụn nước

• khó thở, cần được chăm sóc y tế ngay lập tức

• ve thường bám vào da trong một thời gian dài

• vết cắn hiếm khi xuất hiện theo cụm

• có thể trông giống như một hình tròn, lan rộng - 70 đến 80 % của những người mắc bệnh Lyme sẽ bị phát ban này

Viêm da tiết bã

• các mảng vảy màu vàng hoặc trắng bong ra

• các khu vực bị ảnh hưởng có thể có màu đỏ - mặc dù chúng có thể xuất hiện dạng mờ nhạt trên các tông màu da sẫm màu hơn - các mảng ngứa, nhờn, hơi vàng hoặc trắng

• rụng tóc có thể xảy ra ở vùng phát ban

Tinh hồng nhiệt

• xảy ra cùng lúc hoặc ngay sau khi bị nhiễm trùng hô hấp do liên cầu khuẩn

• phát ban được tạo thành từ những vết sưng nhỏ khiến nó có cảm giác như “giấy nhám”

• lưỡi màu đỏ tươi

• những người có tông màu da sáng hơn có thể bị phát ban đỏ tươi khắp cơ thể (nhưng không có ở lòng bàn tay và lòng bàn chân)

• đối với những người có tông màu da sẫm màu hơn, có thể khó nhìn thấy vết phát ban hơn, nhưng da của họ sẽ có kết cấu giống như giấy nhám

Bệnh Kawasaki

Đây là một tình trạng cấp cứu y tế. Chăm sóc khẩn cấp là cần thiết.

• thường gặp phải ở trẻ em dưới 5 tuổi

• môi nứt đỏ, lưỡi sưng (lưỡi dâu tây), sốt cao, lòng bàn tay và lòng bàn chân sưng đỏ, sưng hạch bạch huyết, mắt đỏ ngầu

• có thể khó nhận ra hơn trên tông màu da tối hơn

• có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về tim

Điều gì gây ra phát ban?

Viêm da tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây phát ban. Tình trạng mẩn ngứa này xuất hiện khi da tiếp xúc trực tiếp với chất lạ gây phản ứng ngược dẫn đến nổi mẩn đỏ. Kết quả phát ban có thể ngứa, đỏ hoặc viêm.

Các nguyên nhân có thể gây viêm da tiếp xúc bao gồm:

• mỹ phẩm

• xà phòng

• bột giặt

• thuốc nhuộm trong quần áo

• hóa chất trong cao su, đàn hồi hoặc latex

• cây độc, chẳng hạn như cây sồi độc, cây thường xuân độc hoặc cây thù du độc

Thuốc

Dùng thuốc cũng có thể gây phát ban. Chúng có thể hình thành như là kết quả của:

• phản ứng dị ứng với thuốc

• tác dụng phụ của thuốc

• tăng nhạy cảm với ánh sáng do thuốc

Nguyên nhân khác

Các nguyên nhân khác có thể gây phát ban bao gồm:

• Phát ban đôi khi có thể phát triển ở khu vực bị bọ cắn, chẳng hạn như bọ chét. Vết cắn của ve là mối quan tâm đặc biệt vì chúng có thể truyền bệnh.

• Viêm da dị ứng, dạng phổ biến nhất của bệnh chàm, là tình trạng phát ban, có thể phổ biến hơn ở những người mắc bệnh hen suyễn hoặc dị ứng. Phát ban thường có màu đỏ, mặc dù nó có thể có màu da hoặc đậm hơn ở những người có tông màu da sẫm hơn. Nó có thể ngứa với và xuất hiện vảy.

• Bệnh vẩy nến là một tình trạng da phổ biến có thể gây phát ban có vảy, ngứa, đỏ hoặc tía dọc theo vùng da đầu, khuỷu tay và khớp.

• Viêm da tiết bã là một loại bệnh chàm thường gặp phải ở đến da đầu và gây mẩn đỏ, có vảy và gàu. Nó cũng có thể xảy ra trên tai, lông mày hoặc mũi. Khi tình trạng này gặp phải ở em bé, nó được gọi là cradle cap (cứt trâu).

• Lupus ban đỏ hệ thống là một bệnh tự miễn dịch có thể gây phát ban trên má và mũi. Phát ban này được gọi là phát ban “butterfly” hoặc phát ban malar.

• Rosacea là một tình trạng da mãn tính không rõ nguyên nhân. Có một số loại bệnh rosacea, nhưng tất cả đều được đặc trưng bởi mẩn đỏ và phát ban trên mặt.

• Hắc lào là một bệnh nhiễm nấm gây phát ban hình vòng đặc biệt. Cùng một loại nấm gây bệnh hắc lào trên cơ thể và da đầu cũng gây ngứa ngáy và nấm da chân.

• Hăm tã là tình trạng kích ứng da phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nó có thể liên quan đến việc tiếp xúc lâu với tã ướt.

• Bệnh ghẻ là sự xâm nhập của những con ve nhỏ sống và chui vào da của chúng ta. Nó gây ra phát ban sần sùi, ngứa ngáy.

• Viêm mô tế bào là một bệnh nhiễm trùng da do vi khuẩn. Nó thường xuất hiện dưới dạng một vùng sưng đỏ, đau và mềm khi chạm vào. Nếu không được điều trị, nhiễm trùng gây viêm mô tế bào có thể lan rộng và đe dọa tính mạng.

Nguyên nhân mẩn ngứa ở trẻ em

Trẻ em đặc biệt dễ bị phát ban do một số bệnh lý:

• Thủy đậu là tình trạng do một loại vi-rút gây ra và phát ban được đặc trưng bởi những vết sưng ngứa nhỏ và mụn nước hình thành khắp cơ thể.

• Sởi là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do vi-rút gây ra phát ban lan rộng bao gồm các mụn đỏ, ngứa.

• Ban đỏ là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn Streptococcus nhóm A tạo ra độc tố, gây ra phát ban giống như giấy nhám, màu đỏ tươi hoặc màu giống da.

• Bệnh tay chân miệng là một bệnh nhiễm vi-rút có thể gây ra các tổn thương màu đỏ trên miệng và phát ban trên bàn tay và bàn chân.

• Bệnh thứ năm (fifth disease) là một bệnh nhiễm vi-rút gây phát ban đỏ, phẳng trên thân, cánh tay và chân.

• Bệnh Kawasaki là một căn bệnh hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, gây phát ban và sốt trong giai đoạn đầu và có thể dẫn đến các biến chứng về tim.

• Bệnh chốc lở là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn truyền nhiễm gây ra phát ban ngứa, có vảy và vết loét màu vàng, chứa đầy chất lỏng trên vùng bị ảnh hưởng, chẳng hạn như mặt, cổ hoặc tay.

Bạn có thể điều trị hầu hết các vết phát ban do tiếp xúc, nhưng còn tùy thuộc vào nguyên nhân. Thực hiện theo các hướng dẫn sau để giúp giảm bớt sự khó chịu và tăng tốc quá trình hồi phục:

• Sử dụng chất tẩy rửa dịu nhẹ thay vì xà phòng có mùi thơm.

• Sử dụng nước ấm thay vì nước nóng để rửa da và tóc.

• Vỗ nhẹ cho vết phát ban khô thay vì chà xát.

• Hãy để phát ban thông thoáng. Nếu có thể, tránh che nó bằng quần áo.

• Ngừng sử dụng mỹ phẩm hoặc kem dưỡng da có thể gây phát ban.

• Thoa kem dưỡng ẩm không mùi lên vùng da bị chàm.

• Tránh gãi vết phát ban vì làm như vậy có thể làm cho tình trạng trở nên tồi tệ hơn và có thể dẫn đến nhiễm trùng.

• Thoa kem hydrocortisone không kê đơn (OTC) lên vùng bị ảnh hưởng nếu phát ban rất ngứa và gây khó chịu. Kem dưỡng da calamine cũng có thể giúp giảm phát ban do thủy đậu, cây thường xuân độc hoặc cây sồi độc.

• Tắm bột yến mạch. Điều này có thể làm dịu cơn ngứa liên quan đến phát ban do bệnh chàm hoặc bệnh vẩy nến.

• Gội đầu và tắm thường xuyên bằng dầu gội trị gàu nếu bạn bị gàu kèm theo phát ban. Dầu gội trị gàu thường được bán ở các hiệu thuốc, nhưng bác sĩ có thể kê những loại mạnh hơn nếu bạn cần.

Thuốc không kê đơn (OTC)

Trao đổi với chuyên gia chăm sóc sức khỏe, họ có thể khuyên dùng thuốc OTC như ibuprofen hoặc acetaminophen để điều trị cơn đau nhẹ liên quan đến phát ban.

Tránh dùng các loại thuốc này trong một thời gian dài vì chúng có thể có tác dụng phụ. Hỏi ý kiến chuyên gia xem bạn dùng chúng trong bao lâu là an toàn. Bạn có thể không dùng được nếu bạn bị bệnh gan, thận hoặc có tiền sử loét dạ dày.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị phát ban

Gọi cho chuyên gia chăm sóc sức khỏe nếu phát ban không biến mất với các biện pháp giải quyết tại nhà. Bạn cũng nên liên hệ với họ nếu bạn gặp phải các triệu chứng khác ngoài phát ban và bạn nghi ngờ mình mắc bệnh.

Đến bệnh viện ngay lập tức nếu bạn bị phát ban cùng với bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• tăng cảm giác đau hoặc đổi màu ở vùng phát ban

• đau thắt hoặc ngứa trong cổ họng

• khó thở

• sưng mặt hoặc tay chân

• sốt từ 100,4°F (38°C) trở lên

• hoang mang

• chóng mặt

• đau đầu hoặc cổ nghiêm trọng

• nôn mửa hoặc tiêu chảy lặp đi lặp lại

Liên hệ với bác sĩ nếu bạn bị phát ban cũng như các triệu chứng toàn thân khác, bao gồm:

• đau khớp

• đau họng

• vệt đỏ hoặc vùng da mềm tại vị trí phát ban

• vết cắn của động vật

Chăm sóc phát ban tại trung tâm y tế

Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra thể chất và vết phát ban của bạn. Hãy chuẩn bị để trả lời các câu hỏi về:

• phát ban

• tiền sử bệnh

• chế độ ăn

• việc sử dụng các sản phẩm hoặc thuốc gần đây

• cách vệ sinh

Các bác sĩ cũng có thể:

• đo thân nhiệt

• chỉ định các xét nghiệm, chẳng hạn như xét nghiệm dị ứng hoặc công thức máu toàn bộ

• thực hiện sinh thiết da, lấy một mẫu mô da nhỏ để phân tích

• giới thiệu bạn đến một chuyên gia khác, chẳng hạn như bác sĩ da liễu, để đánh giá thêm

Bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc hoặc lotion để giảm phát ban của bạn. Hầu hết mọi người có thể điều trị phát ban hiệu quả bằng các phương pháp điều trị y tế và chăm sóc tại nhà.

Bạn có thể làm gì khi bị phát ban

Làm theo những lời khuyên này nếu bạn bị phát ban:

• Sử dụng các biện pháp khắc phục tại nhà để làm dịu phát ban tiếp xúc nhẹ.

• Xác định các tác nhân tiềm ẩn gây phát ban và tránh tiếp xúc với chúng càng nhiều càng tốt.

• Gọi cho chuyên gia chăm sóc sức khỏe nếu phát ban không biến mất khi điều trị tại nhà. Bạn cũng nên liên hệ với họ nếu bạn gặp phải các triệu chứng khác ngoài phát ban và nghi ngờ mình một mắc bệnh lý tiềm ẩn.

• Làm theo các phương pháp điều trị nào mà bác sĩ kê toa. Nói chuyện với chuyên gia chăm sóc sức khỏe nếu phát ban của bạn vẫn tồn tại hoặc trở nên tồi tệ hơn mặc dù đã được điều trị.