NGHIỆN MA TÚY

Tổng quát

Nghiện ma túy, còn được gọi là rối loạn sử dụng chất gây nghiện, là một căn bệnh ảnh hưởng đến não bộ cũng như hành vi của một người và dẫn đến không thể kiểm soát được việc sử dụng ma túy. Các chất như rượu, cần sa và nicotin cũng được coi là ma túy. Khi đã nghiện, bạn có thể tiếp tục sử dụng ma túy bất chấp những tác hại mà nó gây ra.

Nghiện ma túy có thể bắt đầu bằng việc sử dụng thử một loại thuốc kích thích. Sau đó, việc sử dụng ma túy trở nên thường xuyên hơn. Nguy cơ nghiện và tốc độ nghiện khác nhau tùy theo loại thuốc. Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc giảm đau opioid, có nguy cơ cao hơn và gây nghiện nhanh hơn những loại khác.

Khi thời gian trôi qua, bạn có thể cần liều lượng thuốc lớn hơn để đạt được sự dễ chịu. Khi việc sử dụng ma túy của bạn tăng lên, bạn có thể thấy rằng ngày càng khó bỏ thuốc. Nỗ lực ngừng sử dụng ma túy có thể gây ra cảm giác thèm dữ dội và khiến bạn cảm thấy mệt mỏi về thể chất.

Bạn có thể cần sự giúp đỡ từ bác sĩ, gia đình, bạn bè, các nhóm hỗ trợ hoặc một chương trình điều trị có tổ chức để vượt qua cơn nghiện ma túy và không tái sử dụng chúng.

Triệu chứng

Các triệu chứng hoặc hành vi nghiện ma túy bao gồm, trong số những triệu chứng khác:

• Cảm thấy rằng bạn phải sử dụng thuốc thường xuyên - hàng ngày hoặc thậm chí nhiều lần trong ngày

• Có sự thôi thúc mãnh liệt đối với loại thuốc ngăn chặn bất kỳ suy nghĩ nào khác

• Theo thời gian, cần nhiều thuốc hơn để có được cảm giác dễ chịu hơn

• Dùng một lượng lớn thuốc trong một thời gian dài hơn bạn dự định

• Không đáp ứng nghĩa vụ và trách nhiệm công việc hoặc tránh các hoạt động xã hội hoặc giải trí vì sử dụng ma túy

• Tiếp tục sử dụng ma túy, mặc dù bạn biết nó gây ra các vấn đề trong cuộc sống hoặc gây tổn hại về thể chất và tâm lý

• Làm mọi việc để có được tiền mua ma túy

• Thực hiện các hoạt động rủi ro, nguy hiểm khi bạn đang bị ảnh hưởng của thuốc

• Thất bại trong nỗ lực ngừng sử dụng thuốc 

• Gặp phải các triệu chứng cai nghiện khi bạn cố gắng ngừng dùng thuốc

Nguyên nhân

Giống như nhiều rối loạn sức khỏe tâm thần, một số yếu tố có thể góp phần vào sự phát triển của chứng nghiện ma túy. Các yếu tố chính bao gồm:

• Môi trường. Các yếu tố môi trường, bao gồm niềm tin, thái độ của gia đình và việc tiếp xúc với một nhóm khuyến khích sử dụng ma túy, dường như đóng một vai trò trong việc sử dụng ma túy ban đầu.

• Di truyền. Khi bạn đã bắt đầu sử dụng ma túy, sự phát triển thành nghiện có thể bị ảnh hưởng bởi các đặc điểm di truyền, điều này có thể làm tăng tốc độ tiến triển của bệnh.

Các yếu tố nguy cơ

Mọi người ở mọi lứa tuổi, giới tính đều có thể nghiện ma túy. Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến khả năng và tốc độ phát triển chứng nghiện:

• Tiền sử gia đình nghiện.

• Rối loạn sức khỏe tâm thần. Nếu bạn bị rối loạn sức khỏe tâm thần như trầm cảm, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) hoặc rối loạn căng thẳng sau chấn thương, bạn có nhiều khả năng bị nghiện ma túy. Sử dụng ma túy có thể trở thành một cách đối phó với những cảm giác chẳng hạn như lo lắng, trầm cảm và cô đơn và có thể làm cho những vấn đề này thậm chí còn tồi tệ hơn.

• Thiếu sự quan tâm của gia đình. Hoàn cảnh gia đình hoặc thiếu sự gắn bó với cha mẹ hoặc anh chị em có thể làm tăng nguy cơ nghiện, cũng như thiếu sự giám sát của cha mẹ.

• Sử dụng sớm. Sử dụng ma túy khi còn nhỏ có thể gây ra những thay đổi trong não đang phát triển và làm tăng khả năng tiến triển thành nghiện ma túy.

• Sử dụng một loại thuốc gây nghiện cao.

Các biến chứng

Sử dụng ma túy có thể có những tác động đáng kể và gây tổn hại trong ngắn hạn và dài hạn. Dùng một số loại thuốc có thể đặc biệt rủi ro nếu bạn dùng liều cao hoặc kết hợp chúng với các loại thuốc hoặc rượu khác. Dưới đây là một số ví dụ.

• Methamphetamine, thuốc phiện và cocaine có khả năng gây nghiện cao, cũng như gây ra nhiều hậu quả sức khỏe ngắn hạn và dài hạn, bao gồm hành vi loạn thần, co giật hoặc tử vong do sử dụng quá liều.

• GHB và flunitrazepam có thể gây an thần, lú lẫn và mất trí nhớ.

• Ecstasy hoặc molly (MDMA) có thể gây mất nước, mất cân bằng điện giải và các biến chứng có thể bao gồm co giật. Về lâu dài, MDMA có thể gây hại cho não.

• Do tính chất độc hại của thuốc, người dùng có thể bị tổn thương não ở các mức độ nghiêm trọng khác nhau.

Phụ thuộc vào thuốc có thể tạo ra một số biến chứng nguy hiểm và có hại cho sức khỏe, bao gồm:

• Mắc bệnh truyền nhiễm.

• Các vấn đề sức khỏe khác. 

• Tai nạn. 

• Tự sát.

• Vấn đề gia đình.

• Vấn đề công việc.

• Vấn đề pháp lý.

• Vấn đề tài chính. 

Phòng ngừa

Cách tốt nhất để ngăn ngừa nghiện ma tuý là không dùng ma tuý. Nếu bác sĩ kê đơn một loại thuốc có khả năng gây nghiện, hãy thận trọng khi dùng thuốc và làm theo hướng dẫn của bác sĩ.

Các bác sĩ nên kê đơn những loại thuốc này với liều lượng an toàn và theo dõi việc sử dụng chúng để bạn không dùng quá liều hoặc sử dụng chúng trong thời gian quá dài. Nếu bạn cảm thấy cần phải dùng nhiều hơn liều được chỉ định của một loại thuốc, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Nghiện ma túy gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe cũng như các hoạt động sinh hoạt hằng ngày

Chẩn đoán

Chẩn đoán nghiện ma túy (rối loạn sử dụng chất gây nghiện) đòi hỏi phải được đánh giá kỹ lưỡng và thường bao gồm đánh giá của bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý học.

Các xét nghiệm máu, nước tiểu hoặc các xét nghiệm khác trong phòng thí nghiệm được sử dụng để đánh giá việc sử dụng ma túy, nhưng chúng không phải là xét nghiệm chẩn đoán nghiện. Tuy nhiên, các xét nghiệm này có thể được sử dụng để theo dõi điều trị và phục hồi.

Điều trị

Mặc dù không có cách chữa khỏi nghiện ma túy, nhưng các lựa chọn điều trị được giải thích dưới đây có thể giúp bạn vượt qua cơn nghiện và không sử dụng ma túy. Việc điều trị của bạn phụ thuộc vào loại thuốc được sử dụng và bất kỳ rối loạn sức khỏe tâm thần hoặc các vấn đề sức khỏe khác liên quan có thể mắc phải. 

Theo dõi lâu dài là rất quan trọng để ngăn ngừa tái phát.

Các chương trình điều trị thường cung cấp:

• Các buổi trị liệu cá nhân, nhóm hoặc gia đình

• Tập trung vào việc hiểu bản chất của chứng nghiện, trở nên không nghiện ma túy và ngăn ngừa tái nghiện

• Các chương trình chăm sóc và hỗ trợ khác nhau tùy theo nhu cầu của bạn, chẳng hạn như các chương trình ngoại trú và nội trú

Cai nghiện

Mục tiêu của quá trình cai nghiện là giúp bạn ngừng sử dụng chất gây nghiện càng nhanh càng tốt và an toàn. 

Việc ngừng sử dụng các loại thuốc khác nhau - chẳng hạn như thuốc trầm cảm, chất kích thích hoặc opioid - tạo ra các tác dụng phụ khác nhau và yêu cầu các cách tiếp cận khác nhau. Cai nghiện có thể bao gồm việc giảm dần liều lượng thuốc hoặc thay thế tạm thời các chất khác, chẳng hạn như methadone, buprenorphine, hoặc kết hợp buprenorphine và naloxone.

Liệu pháp hành vi

Là một phần của chương trình điều trị tình trạng nghiện ma túy, liệu pháp hành vi - một hình thức trị liệu tâm lý - có thể được thực hiện bởi nhà tâm lý học hoặc bác sĩ tâm thần. Liệu pháp hành vi và tư vấn có thể được thực hiện với một cá nhân, gia đình. Nhà trị liệu hoặc cố vấn có thể:

• Giúp bạn phát triển các cách để đối phó với cơn thèm thuốc 

• Đề xuất các chiến lược để tránh ma túy và ngăn ngừa tái nghiện

• Đưa ra các đề xuất về cách đối phó với sự tái phát nếu nó xảy ra

• Nói về các vấn đề liên quan đến công việc, các vấn đề pháp lý và các mối quan hệ với gia đình và bạn bè

• Bao gồm cả các thành viên trong gia đình để giúp họ phát triển các kỹ năng giao tiếp và được hỗ trợ tốt hơn

• Giải quyết các tình trạng sức khỏe tâm thần khác