DỊCH HẠCH

Tổng quan

Bệnh dịch hạch là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng lây truyền chủ yếu bởi bọ chét. Sinh vật gây bệnh dịch hạch, Yersinia pestis, sống ở loài gặm nhấm nhỏ được tìm thấy phổ biến nhất ở các khu vực nông thôn và bán nông thôn của châu Phi, châu Á và Hoa Kỳ. Vi sinh vật này được truyền sang người khi bị cắn phải bởi bọ chét đã ăn động vật gặm nhấm bị nhiễm bệnh hoặc khi con người xử lý động vật bị nhiễm bệnh.

Bệnh này được gọi là “Cái chết đen” trong thời trung cổ. Ngày nay, mỗi năm có khoảng 5.000 nhiễm phải bệnh dịch hạch trên toàn thế giới. Người bệnh có thể tử vong nếu không được điều trị kịp thời. 

Dịch hạch, hay còn gọi là “Cái chết đen”, một căn bệnh vô cùng nguy hiểm

Triệu chứng

Bệnh dịch hạch được chia thành ba loại chính gồm thể hạch, thể phổi và thể nhiễm trùng huyết. Các dấu hiệu và triệu chứng khác nhau ở mỗi loại bệnh dịch hạch.

Bệnh dịch hạch thể hạch

Bệnh dịch hạch thể hạch là dạng phổ biến nhất. Các hạch bạch huyết sưng lên trong tuần đầu tiên kể từ khi bạn bị nhiễm bệnh. Các hạch này có đặc điểm:

• Nằm ở háng, nách hoặc cổ

• Kích thước có thể tương đương với quả trứng gà

• Mềm, bọng nước

Các dấu hiệu và triệu chứng bệnh dịch hạch khác có thể bao gồm:

• Sốt cao đột ngột và ớn lạnh

• Nhức đầu

• Mệt mỏi hoặc khó chịu

• Đau nhức cơ bắp

Bệnh dịch hạch thể nhiễm trùng huyết

Bệnh dịch hạch thể nhiễm trùng huyết xảy ra khi vi khuẩn gây bệnh sản sinh trong máu, bao gồm các triệu chứng:

• Sốt và ớn lạnh

• Suy nhược cơ thể

• Đau bụng, tiêu chảy, nôn mửa

• Chảy máu ở miệng, mũi hoặc trực tràng, hoặc dưới da của bạn

• Sốc

• Hoại tử tứ chi của bạn, phổ biến nhất là ngón tay, ngón chân và mũi của bạn

Đầu ngón tay bị hoại tử chuyển thành màu đen

Bệnh dịch hạch thể phổi

Bệnh dịch hạch thể phổi ảnh hưởng nghiêm trọng đến phổi. Đây là loại bệnh dịch hạch ít phổ biến nhất nhưng nguy hiểm nhất, bởi vì nó có thể lây lan từ người sang người thông qua giọt bắn khi ho. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể xuất hiện trong vòng vài giờ sau khi nhiễm trùng, gồm:

• Ho có đàm và máu

• Khó thở

• Buồn nôn, nôn

• Sốt cao

• Nhức đầu

• Suy nhược cơ thể

• Đau ngực

Bệnh dịch hạch thể phổi tiến triển nhanh chóng và có thể gây suy hô hấp và sốc trong vòng hai ngày sau khi nhiễm trùng, thậm chí dẫn đến tử vong.

Nguyên nhân

Vi khuẩn gây bệnh dịch hạch, Yersinia pestis, được truyền sang người thông qua vết cắn của bọ chét trước đây đã ăn động vật bị nhiễm bệnh, chẳng hạn như:

• Chuột

• Sóc

• Thỏ

• Chó thảo nguyên

• Sóc chuột

Vi khuẩn cũng có thể xâm nhập vào cơ thể bạn thông qua các vết thương trên cơ thể của bạn khi bạn  tiếp xúc với máu của động vật bị nhiễm bệnh. Mèo và chó nhà có thể bị nhiễm bệnh dịch hạch do bọ chét cắn hoặc ăn động vật gặm nhấm bị nhiễm bệnh.

Bệnh dịch hạch thể phổi có thể lây truyền bệnh cho người khác bằng đường hô hấp thông qua nước bọt bắn ra khi ho hoặc hắt hơi, hoặc từ xác chết của vật chủ nhiễm bệnh.

Động vật gặm nhấm là nguồn lây chủ yếu của bệnh dịch hạch

Yếu tố nguy cơ

Nguy cơ nhiễm bệnh dịch hạch rát thấp. Trên toàn thế giới, chỉ có vài ngàn người nhiễm phải bệnh mỗi năm. Tuy nhiên, nguy cơ mắc bệnh có thể tăng lên tùy thuộc vào khu vực bạn sống và đi du lịch, công việc và sở thích của bạn.

Khu vực

Bệnh dịch hạch phổ biến nhất ở các khu vực nông thôn và bán nông thôn có dân cư đông đúc, vệ sinh kém và có số lượng lớn động vật gặm nhấm. Châu Phi là nói có số lượng người mắc bệnh cao nhất, đặc biệt là đảo Madagascar. Bệnh dịch hạch cũng được phát hiện nhiều ở các vùng châu Á và Nam Mỹ.

Công việc

Bác sĩ thú y và trợ lý của họ có nguy cơ tiếp xúc với chó và mèo có thể đã bị nhiễm bệnh dịch hạch cao hơn. Những người làm việc ngoài trời ở những khu vực mà động vật bị nhiễm bệnh dịch hạch cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Sở thích

Cắm trại, săn bắn hoặc đi bộ đường dài ở những khu vực nơi động vật bị nhiễm bệnh dịch hạch cư trú có thể làm tăng nguy cơ bị bọ chét bị nhiễm bệnh cắn.

Chẩn đoán

Nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh dịch hạch, họ sẽ cho bạn làm xét nghiệm để xác định sự hiện của vi khuẩn Yersinia pestis. Các mẫu bệnh phẩm có thể được thu thập từ mủ từ hạch viêm, máu, đàm hoặc dịch tiết ở vùng họng.

Điều trị

Ngay khi bác sĩ nghi ngờ rằng bạn bị bệnh dịch hạch, bạn sẽ cần điều trị ngay lập tức với các kháng sinh có hoạt lực mạnh như:

• Gentamicin

• Doxycycline (Monodox, Vibramycin...)

• Ciprofloxacin (Cipro)

• Levofloxacin

• Moxifloxacin (Avelox)

• Chloramphenicol

Phòng ngừa

Hiện tại, vẫn chưa có vắc-xin phòng ngừa bệnh dịch hạch. Thuốc kháng sinh có thể giúp ngăn ngừa nhiễm trùng nếu bạn có nguy cơ hoặc đã tiếp xúc với nguồn nhiễm. Thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau đây nếu bạn sống hoặc du lịch ở những khu vực xảy ra dịch hạch:

• Chống gặm nhấm: Loại bỏ các khu vực mà các loài gặm nhấm có thể làm tổ, như các đống đá, củi và rác. Không để thức ăn cho thú cưng ở những nơi mà loài gặm nhấm có thể dễ dàng tiếp cận.

• Bảo vệ thú cưng khỏi bọ chét: Tham khảo ý kiến bác sĩ thú y của bạn những sản phẩm phòng tránh và trị bọ chét hiệu quả

• Đeo găng tay. Khi xử lý động vật có khả năng bị nhiễm bệnh, hãy đeo găng tay để ngăn ngừa tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn có hại.

• Sử dụng thuốc chống côn trùng. Giám sát chặt chẽ con trẻ và vật nuôi của bạn khi dành thời gian bên ngoài ở các khu vực có nhiều động vật gặm nhấm. Bạn nên sử dụng thuốc chống côn trùng.