TÍCH DƯƠNG

Giới thiệu về dược liệu

Tích dương, hay còn được gọi là Địa mao cầu, có tên khoa học là Caulis Cynomorii – Herba Cynomorii, họ Tích dương (Cynomoriaceae).

Tích dương là một loại cây sống ký sinh, được gọi là nấm. Loại dược liệu này thường được tìm thấy mọc ký sinh trên rễ của cây Nitraria Schoberi L. (thuộc họ Tật lê Zygophyllaceae). Thân cây Tích dương có màu nâu đỏ. Phần ở dưới đất ngắn và thô; còn phần mọc trên mặt đất cao từ 20 – 35 cm với đường kính khoảng 3 – 6 cm.

Trước đây, cây Tích dương chủ yếu được tìm thấy ở Trung Quốc, đa số ở các tỉnh như Tân Cương, Thanh Hải, Cam Túc, Nội Mông Cổ, Sơn Tây, Ninh Hạ… Gần đây loài nấm này đã được tìm thấy nhiều ở Việt Nam, ở các tỉnh bao gồm Lào Cai, Hà Giang, Kon Tum, Gia Lai…

Tích dương ưa sống ở những khu vực có khí hậu lạnh ẩm, chủ yếu mọc ở các vùng có độ cao trên 1000 m so với mực nước biển.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận sử dụng làm thuốc là phần thân thịt của cây Tích dương

Mùa xuân hoặc mùa thu là thời điểm phù hợp nhất để thu hoạch loại dược liệu này. Sử dụng toàn bộ phần thân dưới đất cùng với phần thân trên mặt đất. Sau khi thu hái, đem rửa sạch, phơi hay sấy khô để dùng. Một số người có thể thái thành miếng mỏng trước, sau đó mới đem phơi hay sấy khô.

Thành phần hóa học

Các nhà khoa học đã nghiên cứu và tìm thấy trong dược liệu có chứa Flavonoid, hợp chất Steroid, Triterpen, Polysaccharide, các acid hữu cơ

Tác dụng - Công dụng

Theo Y học cổ truyền

Tích dương có vị ngọt, tính ấm. Quy kinh Can, Thận, Đại trường. Có công dụng ôn dương, tráng dương, bổ Can Thận, mạnh gân cốt, hoạt trường, ích tinh huyết. Được sử dụng để trị chứng liệt dương, di tinh, đau nhức âm ỉ vùng thắt lưng, tiểu nhiều, tiểu đêm, mỏi yếu hai khớp gối. Nữ giới cũng có thể được sử dụng để trị chứng vô sinh do dương hư sinh hàn, huyết khô, táo bón.

Theo Y học hiện đại

Nhiều nghiên cứu hiện đại cũng đã được thực hiện để chứng minh tác dụng của loài dược liệu này.

• Chiết xuất từ Tích dương có hoạt tính sinh học phổ rộng. Có chứa men protease với công dụng chống lại virus HIV, HCV (virus gây viêm gan siêu vi C và virus gây suy giảm miễn dịch mắc phải).

• Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy Tích dương có khả năng chống lại quá trình chết tự động của tế bào. Dược liệu này cũng chứa hàm lượng cao các chất chống oxi hóa, giúp làm chậm quá trình lão hóa, giảm mệt mỏi, ngăn ngừa loãng xương, đái tháo đường.

• Các chuyên gia cũng tìm thấy tác dụng tăng cường khả năng sinh sản tương đồng với Y học cổ truyền. Nghiên cứu chỉ ra rằng chiết xuất từ Tích dương làm tăng cường quá trình sinh tinh, từ đó làm tăng số lượng tinh trùng ở nam giới. Trên nữ giới, nó kích hoạt sản xuất steroid sinh dục nữ, giúp làm tăng khả năng sinh sản và giảm các triệu chứng mãn kinh.

Cách dùng - Liều dùng

Liều dùng khuyến cáo là 3 – 10 g, thường sử dụng khoảng 6 g. Có thể dùng ở dạng thuốc sắc, thuốc hoàn, thuốc bột hoặc thuốc rượu.

Các nghiên cứu cho thấy dược liệu này an toàn khi sử dụng liều dưới 15 g/kg.

Một số bài thuốc có sử dụng Tích dương:

• Can Thận dương hư có biểu hiện suy nhược, teo cơ, yếu liệt, giảm vận động: Dùng Tích dương kết hợp cùng Ngưu tất, Thục địa.

• Thận dương hư với biểu hiện liệt dương, yếu mỏi gối, đau yếu lưng, tinh dịch loãng: Sử dụng Tích dương cùng Thục địa, Sơn thù du, Ngưu tất, Câu kỷ tử, Ngũ vị tử.

• Thận dương hư với biểu hiện xuất tinh sớm, tiểu nhiều, tiểu không tự chủ: Sử dụng phối hợp Tích dương với Tang phiêu tiêu.

• Táo bón do khí huyết hư ở người cao tuổi, mất tân dịch: Sử dụng Tích dương cùng Hỏa ma nhân và Bá tử nhân.

Lưu ý

Tích dương tuy là một dược liệu tốt cho sức khỏe sinh sản của cả nam và nữ giới, nhưng khi sử dụng cần lưu ý. Không dùng ở những người bệnh có biểu hiện Thận âm hư hỏa vượng (bao gồm nóng phừng mặt, bốc hỏa, mặt đỏ, mắt đỏ,  lòng bàn tay bàn chân và lồng ngực nóng, họng khô khát nhiều, tâm phiền, đầu váng…). Phụ nữ đang mang thai vẫn có thể sử dụng.