BÀN LONG SÂM

Giới thiệu về dược liệu

Tên gọi khác: Sâm cuốn chiếu, Lan cuốn chiếu, Mễ dương sâm, Thao thảo
Tên khoa học: Spiranthes sinensis (Pers) Ames, (Spiranthes australis Lindl)
Họ: Lan – Orchidaceae

Đặc điểm tự nhiên

Bàn long sâm là loại cây cỏ, sống lâu năm thân ngắn, cao 20 – 30cm. Rễ mập, hình trụ, mọc thành chùm.

Lá mọc so le, lá mọc từ gốc, hình mác, dài 4 – 10cm, rộng 6 – 8mm. Đầu thon nhọn, hai mặt nhẵn, gân song song rất rõ, lá ở phía trên thường giảm.

Cụm hoa tụ họp thành bông xoắn ốc, dài 5 – 10 cm, có khi đến 20cm. Hoa màu trắng, hồng hoặc đỏ, lá bắc dài. Lá dài một hàng, liền với cánh hoa thành mũ đứng có 3 thùy. Quả thon hình trứng, có lông mịn.

Mùa hoa quả: tháng 5 – 6.

Đây là cây đặc biệt ưa ẩm. Ở các tỉnh vùng núi, do thời tiết mát nên cây xuất hiện muộn và thời gian sống kéo dài hơn. Nơi sống thích hợp của cây là các đồng cỏ thấp. Ở vùng đồng bằng, cây mọc lẫn với các loài cỏ thấp ở bờ ruộng, đôi khi cả trên bờ đê hay các bãi hoang quanh làng.

Ở Việt Nam, cây thường gặp nhiều ở các tỉnh phía bắc như Thái Nguyên, Cao Bằng, Bắc Kạn,… Ở phía nam, cây phân bố ở Lâm Đồng, Kon Tum,..

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Toàn cây, rễ là chủ yếu

Thu hái: Mùa thu là thời điểm thích hợp để thu hái

Chế biến: Khi hái đào cả rễ mang về rửa sạch, cắt bỏ phần lá, để nguyên phần củ phơi hoặc sấy khô làm dược liệu.

Để nơi khô ráo, tránh nhiệt độ và độ ẩm cao

Thành phần hóa học

Hiện tại chưa có nhiều nghiên cứu nào về thành phần hóa học có trong Bàn long sâm. Dạo gần đây, người ta đã phân lập được từ phần trên mặt đất của vị thuốc này là 6 hợp chất thuộc nhóm dihydrophenanthrene và đặt tên là sinensol A – F.

Tác dụng

Ở một số địa phương xem Bàn long sâm như là một vị thuốc bổ như Sâm. Nó có các tác dụng sau:

+Bồi dưỡng cơ thể suy nhược sau ốm

+Chữa táo bón người cao tuổi

+Chữa ho do âm huyết hư tổn (lòng bàn chân, bàn tay nóng, miệng khô, đêm ngủ hay ra mồ hôi trộm, môi lưỡi đỏ nhạt hoặc đỏ tía, mạch nhỏ nhanh)

+Hỗ trợ điều trị đái tháo đường

+Trẻ em sốt về hè

+Bạch đới

+Rắn cắn

Công dụng

Bàn long sâm: vị ngọt đắng, tính bình, có tác dụng dưỡng âm thanh nhiệt, nhuận phế, chống ho, giải độc. Thường dùng cho cơ thể suy nhược, nóng trong do âm hư, ho, váng đầu, thắt lưng đau mỏi, nước tiểu đục đục, mụn nhọt lở loét ngoài da.

Liều dùng

Liều dùng: 5 – 30g dược liệu tươi, sắc nước uống. Dùng ngoài, rễ giã nát đắp.

Lưu ý: Bệnh nhân thấp nhiệt ứ trệ không được dùng vị thuốc này