CỦ NIỄNG

Đặc điểm tự nhiên

Củ niễng là cây thân thảo, sống lâu năm, thường mọc chìm dưới nước hoặc chỗ có nhiều bùn. Thân rễ phát triển mạnh, thân đứng thẳng, có thể cao khoảng 1 – 2 m, phân thân dưới xốp, to.

Lá Niễng phẳng, hình dải, thuôn, dài khoảng 30 – 70 cm, chiều rộng khoảng 2 – 3 cm. Cả 2 mặt lá đều ráp, bên mép lá dày, bẹ lá nhẵn, có nhiều khía rãnh, bẹ lá có hình bầu dục. Ở các nách lá có nhiều chồi, đến mùa sẽ phát triển và đâm ra các lá mới.

Hoa Củ niễng hình chùy, hẹp, dài khoảng 30 – 50 cm. Cuống chung của hoa khỏe, phân thành nhiều nhánh, nang nông đực thường phát triển ở trên, bông cái nhỏ nằm ở phía dưới. Hoa đực thường có 6 nhị với các chỉ nhị ngắn. Hoa cái có bầu nhụy dài.

Củ niễng có nguồn gốc ở miền Đông Xiberia. Hiện nay được trồng nhiều ở Ấn Độ, Nhật Bản, Trung Quốc và các nước khác thuộc châu Á. Tại Việt Nam, củ Niễng thường được trồng ở ven các bờ ao, áo cạn, ven hồ hoặc vùng nước có bùn lầy nhão, ruộng nước. Cây thường phổ biến ở đồng bằng Bắc bộ hư ngoại thành Hà Nội, Vũ Thư – Thái Bình, Đồng Văn – Hà Giang, Đà Lạt – Lâm Đồng. Đặc biệt, ở nước ta Củ niễng phổ biến nhất ở Nam Định, nên còn có tên gọi khác là Củ niễng Nam Định.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Củ niễng thân to, phồng, xốp, chình chùy, đường kính khoảng 2.5 – 3cm, chiều dài khoảng 5 – 8 cm. Trên thân có một loại nấm ăn được ký sinh là nấm Ustilago Esculentum Hennings. Loại nấm này khiến cho thân cây phồng lên, có nhiều đốm đen, càng già thì đốm đen càng nhiều. Chính bộ phận bị nấm ký sinh này được sử dụng để làm thức ăn và dược liệu. Tên gọi trong Đông y thường là Cô giao hoặc Cô bạch.

Thu hái: Củ niễng thường được trồng vào tháng 9, lúc nước luôn luôn ngập. Một số nơi có thể trồng vào tháng 11 – 12 sau khi đã phơi nắng cây một thời gian. Khi trồng thì mỗi gốc nên cách nhau khoảng 50 – 60cm để đảm bảo sự phát triển tốt nhất. Trồng sau một năm là có thể thu hái được.

Chế biến: Củ niễng thường được dùng tươi, không cần chế biến sơ chế.

Củ niễng thường được sử dụng tươi, do đó nếu thu hái vừa đủ để sử dụng. Nếu sử dụng không hết có thể bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh.

Thành phần hóa học

Củ niễng có protein, lipid, carbohydrate, cholesterol xơ thực phẩm và một số muối khoáng: Canxi, sắt, photpho, kali, natri, đồng, magie, kẽm, selen; các vitamin A, B1, B2, B6, C, D, E, K, carotene, folacin, pantothenic acid, niacin.

Tác dụng

+Tác dụng ngăn chặn xơ vữa động mạch, tăng mỡ máu.

+Tác dụng cải thiện bệnh xơ cứng gan, ure máu cao.

+Tác dụng cải thiện triệu chứng tê thấp.

+Tác dụng phòng bệnh tăng huyết áp.

+Hỗ trợ điều trị bệnh xơ vữa động mạch và cao huyết áp.

+Điều trị đa xơ cứng gan và Ure máu cao.

+Tác dụng chữa bệnh viêm ruột, đau dạ dày.

+Tác dụng tăng tiết sữa, thông sữa.

+Hỗ trợ làm trắng da và giữ ẩm cho da.

Công dụng

Củ niễng có vị ngọt, béo, tính hàn, có mùi thơm, không độc và sẽ có các công dụng sau đây:

+Điều trị sốt, kiết lỵ.

+Điều trị đau dạ dày, bị nhiệt.

+Điều trị bệnh đái tháo đường.

+Thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ điều trị viêm tuyến tiền liệt.

+Điều trị cao huyết áp.

Liều dùng

Củ niễng có thể thái nhỏ ăn sống, nấu chín hoặc sắc thành thuốc, dùng uống.

Liều dùng không cố định.

Lưu ý khi sử dụng

+Chống chỉ định với người bị sỏi đường tiết niệu, đau bụng tiêu chảy, tỳ vị hư hàn, người dương suy hoạt tinh.

+Tuy củ niễng có rất nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe nhưng cần lưu ý tránh sử dụng chung củ niễng cùng với mật ong.