XƯƠNG TRỤ

Vị trí của xương trụ

Xương trụ nằm phía bên trong cẳng tay và bên cạnh xương quay. Với hình lăng trụ, xương trụ là xương có kích thước dài, độ dài từ khuỷu tay đến ngón tay.

Hai điểm tiếp nối của xương trụ là khớp cổ tay và khớp khuỷu giúp đảm bảo hoạt động của cánh tay, hỗ trợ cơ thể cử động như mong muốn.

Gãy và loãng xương là tình trạng hay gặp nhất ở người bị tổn thương xương trụ

Cấu tạo

Xương trụ có cấu trúc với 2 đầu xương và 1 thân xương. Trong đó:

Hai đầu xương

Hai đầu xương của xương trụ đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc xương. Về phần đầu xương trên, có cấu trúc gồm mỏm khuỷu, mỏm vẹt, khuyết ròng rọc và khuyết quay.

Thân xương

Thân xương trụ có hình lăng trụ với 3 mặt bao gồm:

• Mặt trước: Nửa trên hình dáng hơi lõm, ở giữa có lỗ dưỡng cốt. Phần phía dưới của mặt trước hơi lồi và có cơ gấp chung nông và cơ sấp vuông bám

• Mặt trong: Có phần phía trên gồ ghề, có cơ gấp các ngón tay bám, phía dưới của mặt trong hình dạng trơn nhẵn.

• Mặt sau: Mặt sau của thân xương trụ có phần phía trên lồi, phía dưới thu hẹp và lõm hơn. Ở mặt sau có diện hình tam giác cơ khuỷu bám và gờ thẳng chia mặt sau thân xương thành 2 phần trong và ngoài.

3 bờ của thân xương trụ bao gồm:

• Bờ trước: Có bề mặt khá nhẵn, trên có cơ gấp chung sâu, dưới có cơ sấp vuông bám.

• Bờ sau: Có hình dạng chữ S, thân tỏa ra làm hai nhánh ôm lấy phần mỏm khuỷu. Bờ này có thể sờ và cảm nhận được ở dưới da.

• Bờ ngoài: Sắc và mảnh được chia làm hai ngành ôm lấy phần khuyết quay, có màng liên cốt bám ở mặt nhãn phía dưới.

Chức năng của xương trụ

Xương trụ kết hợp với xương quay giúp duy trì sức khỏe và sự vận động cho cẳng tay. Trong đó, xương trụ liên kết với các bộ phận khác tạo ra khớp khuỷu tay và khớp cổ tay giúp cánh tay, khuỷu tay, cổ tay thêm linh hoạt hơn, cử động một cách theo ý muốn của cơ thể.

Một số chức năng của xương trụ bao gồm:

• Giúp tăng khả năng nâng đỡ và chống chịu của bàn tay khi con người hoạt động.

• Duy trì khả năng sấp ngửa cẳng tay, giúp cơ thể linh hoạt hơn trong cuộc sống hàng ngày. Khi nằm ngửa, hai xương nằm song song với nhau, xương quay sẽ nhanh chóng quay quanh xương trụ khi bàn tay ngửa.

Bên cạnh đó, xương trụ là nơi bám và bắt đầu của các cơ. Cụ thể:

• Cơ tam đầu cánh tay

• Cơ anconeus

• Cơ bắp tay

• Cơ pronator teres 

• Cơ gấp carpi ulnaris

• Cơ gấp digitorum superficialis

• Cơ tứ đầu pronator quadratus

• Cơ duỗi carpi ulnaris

• Cơ nhị đầu thụ phấn

• Cơ duỗi dài

Những bệnh lý liên quan đến xương trụ

Ở một số người có chế độ ăn uống không lành mạnh và không thận trọng trong quá trình sinh hoạt hàng ngày có thể gặp một số bệnh lý liên quan đến xương khớp, đặc biệt là xương trụ cụ thể như:

Gãy xương

Gãy xương trụ có thể xảy ra khi bị chấn thương ở cẳng tay do té ngã hoặc do một vật nặng đè lên, va đập hay các hoạt động lặp đi lặp lại không tốt cho xương trụ,… 

Đối với trường hợp nhẹ, xương trụ có thể bị nứt hoặc vết gãy nhẹ không làm biến dạng cánh tay. 

Đối với trường hợp nặng, vết gãy có thể khiến đầu xương gãy đâm vào da hoặc gãy xương quay, trật khớp khuỷu tay, trật khớp cổ tay.

Để nhận biết dấu hiệu của việc gãy xương trụ, người bệnh có thể dựa vào một số triệu chứng phổ biến dưới đây:

• Tùy thuộc vào vị trí đau và mức độ nghiêm trọng, cơn đau có thể lan rộng ra toàn bộ cánh tay.

• Biến dạng cánh tay, cánh tay bị cong vẹo, lệch trục, chiều dài của tay bị thương ngắn hơn so với tay bình thường.

• Cẳng tay đột ngột đau nhức, đặc biệt ở khu vực bị gãy xương. Khi chạm vào sẽ thấy cơn đau ngày càng nghiêm trọng.

• Khó khăn trong việc cầm nắm hoặc giơ thẳng tay.

• Có cảm giác tê bì ở bàn tay, cánh tay và các ngón tay.

• Mô mềm bên trong bị đâm thủng khiến gây chảy máu.

• Đối với trường hợp bị nặng, người bệnh có thể nhìn thấy các mảnh xương gãy khi trồi ra khi cố di chuyển cánh tay.

• Tay có xu hướng gập xuống.

• Vùng da quanh cánh tay có dấu hiệu sưng phù nề và đỏ tím.

Đau cổ tay trụ

Tình trạng đau cổ tay trụ có thể xảy ra do một số nguyên nhân sau:

• Chấn thương dây chằng, xương hoặc ở sụn.

• Viêm khớp giữa các xương.

• Gãy xương gần cổ tay hoặc gãy xương cổ tay.

• Có thể xuất hiện khối u.

• Hội chứng xương trụ chèn ép, điều này xảy ra khi xương trụ dài hơn xương quay khiến cho xương trụ chèn ép vào xương cổ tay.

• Xương trụ dài hơn xương quay.

• Viêm dây chằng khiến khả năng ngửa và gập cổ tay khó khăn hơn.

• Tổn thương phức tạp sụn hình thành tam giác.

• Chèn ép và làm tổn thương dây thần kinh.

• Có thể xuất hiện khối u.

Khi bị đau cổ tay trụ người bệnh có thể gặp phải một số triệu chứng như:

• Đau, tê bì ở bên ngón tay út.

• Đau ở cổ tay và phần gần cổ tay của xương trụ. Cơn đau có xu hướng trở nên nghiêm trọng hơn khi cử động.

• Khả năng vận động bị hạn chế

Loãng xương

Loãng xương có thể làm tăng nguy cơ bị gãy xương do mật độ xương bị suy giảm. Ngoài ra, loãng xương còn làm mất đi tính ổn định, ảnh hưởng đến tính linh hoạt và khả năng vận động của người bệnh.

Bệnh loãng xương thường xảy ra do sự lão hóa tự nhiên của cơ thể và hiện tượng mãn kinh ở nữ giới. Ngoài ra, bệnh cũng có thể khởi phát bởi những nguyên nhân sau:

• Có tiền sử bị chấn thương, viêm khớp.

• Sử dụng nhóm thuốc lợi tiểu corticoid và aspirin liều cao hoặc dài ngày.

• Mắc các bệnh di truyền, bệnh nội tiết, bệnh tiêu hóa.

• Người bị bệnh ung thư hoặc đang trong giai đoạn điều trị ung thư.

Một số thói quen gây tổn thương xương trụ

Các thói quen gây tình trạng tổn thương xương trụ bao gồm:

• Chơi hoặc tập luyện các bộ môn dễ chấn thương tay như đấm bốc, tennis, cầu lông, trượt ván, bóng đá mà không sử dụng các dụng cụ bảo hộ cần thiết…

• Thường xuyên mang vác các vật nặng, dùng sức phần cẳng tay, mang vác không đúng tư thế

• Người bị thoái hóa xương khớp không được chữa trị

• Người bổ sung thiếu chất, canxi khiến xương dễ gãy, loãng xương…

Các biện pháp giúp tăng cường sức khỏe của xương trụ

Một số biện pháp sau đây có thể giúp bạn tăng cường sức khỏe của xương trụ, bao gồm:

• Uống nhiều nước lọc, hạn chế các loại đồ uống không tốt cho sức khỏe như rượu bia, cà phê, nước ngọt có ga.

• Duy trì thói quen vận động nhẹ nhàng mỗi ngày 30-45 phút, nên tham gia các môn thể thao như yoga, bơi lội, tập dưỡng sinh để bảo vệ và tăng cường sức khỏe cho xương trụ.

• Thận trọng hơn khi tham gia các hoạt động thể thao như lái xe, chơi bóng, chạy nhảy,… để phòng ngừa chấn thương dẫn đến tình trạng gãy xương trụ.

• Ăn uống lành mạnh, ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, thịt, trứng, sữa, phomai, sữa chua, các loại đậu, hạt, bông cải xanh, ớt chuông, các loại đậu,… để bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.

• Không đè nén xương trụ hoặc lặp đi lặp lại những thao tác làm ảnh hưởng đến vùng xương này.

• Tuyệt đối không nên hút thuốc lá, bởi khói thuốc rất có hại cho sức khỏe xương khớp.