BẠCH TẬT LÊ

Đặc điểm tự nhiên

Bạch tật lệ là loại cây thân thảo, bò lan trên mặt đất, có thể thành thảm rộng đến 1m nhiều cành dài 30-60cm. Lá mọc đối dài 2-3cm, phủ lông trắng mịn ở mặt dưới.

Hoa màu vàng, mọc riêng lẻ ở kẽ lá, cuống ngắn thường nở vào cuối mùa xuân đầu mùa hạ.

Quả nhỏ, khô, gồm 5 quả cứng, có gai dài, nhọn rất cứng, có hình 3 cạnh, có thể làm tổn thương nếu đi chân trần dẫm phải. Dưới lớp vỏ dày có hạt có phôi không nội nhũ.

Bạch tật lê có thể mọc nhiều ở trên nhiều quốc gia, tại nước ta thường tập trung phân bố ở những nơi ven biển như tỉnh Quảng Bình kéo dài tới Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận và một số tỉnh phía Nam.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Thường sử dụng quả chín đã sấy hoặc phơi khô để bào chế dược liệu.

Thu hái: Quả tật lê thường được thu hái vào tháng 8-9 hằng năm. Khi thu hái thường cắt cả cây về, sau đó dùng gậy đập để quả rơi. Quả được chọn phải là quả già, cứng và chắc. Có thể dùng sống hoặc sao qua cho cháy gai trước khi dùng.

Chế biến: 

+Đồ quả trong 3 giờ, sau đó phơi khô và giã cho hết gai. Tiếp theo đem tẩm rượu, đồ tiếp trong 3 giờ, phơi khô và để dùng dần.

+Bỏ các quả được chọn vào nước để loại bỏ gai và quả lép. Sau đó đem sao vàng và nghiền thành bột

Thành phần hóa học

Trong quả tật lê có chứa 0,001% alkaloid, 3,5% chất béo, một ít tinh dầu, chất nhựa và rất nhiều nitrat, chất phylloerrythin (sắc tố đỏ của lá), tanin, flavonoid, rất nhiều saponin trong đó có diosgenin, gitogemin và clorogenin.

Tác dụng

+Dịch chiết protodioscin trong quả tật lệ tác động chuyển hóa DHEA giúp cải thiện chức năng cương dương và ham muốn tình dục ở nam giới.

+Có tác dụng tác động đến tuyến yên nhằm tăng cường hormone nam tự nhiên.

+Tác dụng giảm đau: Cao chiết lạnh với cồn 50° của toàn cây bạch tật lê trong thử nghiệm với phương pháp gây đau do nhiệt đã biểu lộ tác dụng giảm đau rõ rệt.

+Tác dụng giảm lipid máu: Giảm LDL-Cho và tăng HDL-Cho. Cơ chế là giảm sinh tổng hợp cholesterol ở gan và tăng thải trừ acid mật trong phân.

+Tác dụng bổ thận tráng dương.

+Hỗ trợ giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và tim mạch: Saponin trong Bạch tật lê còn làm hỗ trợ giảm lượng glucose và triglyceride trong máu xuống xấp xỉ 20 đến 23,4%, hỗ trợ giảm nguy cơ mỡ máu và đường huyết tăng.

Công dụng

Bạch tật lê có vị đắng, hơi cay. Nếu sao lên thì có tính ấm còn dùng sống thì có tính bình sẽ có các công dụng sau đây:

+Hỗ trợ điều trị đau bụng kinh và rối loạn kinh nguyệt.

+Điều trị lở loét và ngứa ngáy da.

+Hỗ trợ điều trị đau mắt lâu ngày, nhức mắt, thị lực giảm sút,chảy nước mắt.

+Hỗ trợ điều trị  loét miệng, viêm họng đỏ, mụn lở, sưng lợi, viêm chân răng có mủ.

+Tác dụng cải thiện sinh lực cho nam giới.

+Điều trị thận hư tiết tinh, di tinh, hoạt tinh, liệt dương.

+Điều trị trẻ em đái dầm.

+Điều trị suy nhược thần kinh.

+Hỗ trợ điều trị di chứng tai biến mạch máu não.

+Hỗ trợ điều trị viêm đa dây thần kinh.

Liều dùng

Mỗi ngày dùng 12-16g dưới dạng thuốc bột hay thuốc sắc.

Lưu ý khi sử dụng

Những người huyết hư, khí yếu không sử dụng được.