CẤY GHÉP TIM

Tổng quan

Ghép tim là một cuộc phẫu thuật được thực hiện để thay thế một trái tim bị suy giảm chức năng bằng một trái tim hiến tặng khỏe mạnh hơn. Ghép tim là một phương pháp điều trị thường dành cho những người mà bệnh lý của họ không được cải thiện sau khi đã sử dụng thuốc hoặc các cuộc phẫu thuật khác.

Mặc dù ghép tim là một ca phẫu thuật lớn, nhưng cơ hội sống sót của bạn là rất tốt nếu được chăm sóc theo dõi thích hợp.

Tại sao cần thực hiện

Cấy ghép tim được thực hiện khi các phương pháp điều trị khác cho các bệnh lý tim không hiệu quả, dẫn đến suy tim. Ở người lớn, suy tim có thể do:

• Sự suy yếu của cơ tim (bệnh cơ tim)

• Bệnh động mạch vành

• Bệnh van tim

• Một vấn đề về tim gặp phải khi sinh ra (dị tật tim bẩm sinh)

• Nhịp tim bất thường tái phát nguy hiểm (loạn nhịp thất) không được kiểm soát bởi các phương pháp điều trị khác

• Thất bại của ca ghép tim trước đó

Ở trẻ em, suy tim thường do dị tật tim bẩm sinh hoặc bệnh cơ tim gây ra.

Một ca cấy ghép nội tạng khác có thể được thực hiện cùng lúc với cấy ghép tim (ghép đa cơ quan) ở những người mắc một số tình trạng bệnh khác.

Cấy ghép đa cơ quan bao gồm:

• Ghép tim - thận. Thủ thuật này có thể là một lựa chọn cho một số người bị suy thận bên cạnh suy tim.

• Ghép tim - gan. Thủ thuật này có thể là một lựa chọn cho những người mắc một số bệnh về gan và tim.

• Ghép tim - phổi. Hiếm khi, các bác sĩ có thể đề xuất thủ thuật này cho một số người bị bệnh phổi và tim nặng nếu tình trạng bệnh không thể được điều trị chỉ bằng cách ghép tim hoặc ghép phổi.

Tuy nhiên, cấy ghép tim không phù hợp với tất cả mọi người. Bạn có thể không phải là một ứng cử viên tốt cho việc cấy ghép tim nếu bạn:

• Đang ở độ tuổi cao có thể cản trở khả năng phục hồi sau phẫu thuật cấy ghép

• Có một tình trạng y tế khác làm rút ngắn cuộc sống của bạn bất kể việc nhận trái tim của người hiến tặng, chẳng hạn như bệnh thận, gan hoặc phổi nghiêm trọng

• Có một nhiễm trùng đang hoạt động

• Có tiền sử bệnh ung thư cá nhân gần đây

• Không muốn hoặc không thể thực hiện những thay đổi lối sống cần thiết để giữ cho trái tim người hiến tặng của bạn khỏe mạnh, chẳng hạn như không sử dụng thuốc kích thích, không hút thuốc và hạn chế sử dụng rượu

Thiết bị hỗ trợ tâm thất

Đối với một số người không thể ghép tim, một lựa chọn khác có thể là thiết bị hỗ trợ tâm thất (VAD). VAD là một máy bơm cơ học được cấy vào ngực của bạn để giúp bơm máu từ các buồng dưới của tim (tâm thất) đến phần còn lại của cơ thể.

VAD thường được dùng làm phương pháp điều trị tạm thời cho những người chờ ghép tim. Những thiết bị này ngày càng được sử dụng để điều trị lâu dài cho những người bị suy tim nhưng không đủ điều kiện để cấy ghép tim. Nếu VAD không giúp ích cho tim của bạn, các bác sĩ đôi khi có thể xem xét thực hiện thủ thuật tim nhân tạo toàn phần - một thiết bị thay thế tâm thất của tim bạn - như một phương pháp điều trị ngắn hạn thay thế trong khi bạn đang chờ ghép tim.

Rủi ro

Bên cạnh những rủi ro khi phẫu thuật tim hở, bao gồm chảy máu, nhiễm trùng và cục máu đông, những rủi ro của việc cấy ghép tim bao gồm:

• Đào thải trái tim người hiến tặng. Một trong những rủi ro đáng lo ngại nhất sau khi ghép tim là cơ thể bạn đào thải trái tim của người hiến tặng. Hệ thống miễn dịch của bạn có thể coi trái tim của người hiến tặng như một vật thể lạ và cố gắng đào thải nó, điều này có thể làm tổn thương tim. Những người thực hiện ghép tim đều được sử dụng thuốc để ngăn chặn sự đào thải (thuốc ức chế miễn dịch) giúp cho tỷ lệ đào thải nội tạng sẽ giảm. Đôi khi, việc thay đổi sử dụng thuốc có thể ngăn chặn sự đào thải nếu nó xảy ra.

  Để giúp ngăn ngừa đào thải, điều quan trọng là bạn phải luôn dùng thuốc theo quy định và đến tất cả các cuộc hẹn với bác sĩ.

  Sự đào thải thường xảy ra mà không có triệu chứng. Để xác định liệu cơ thể bạn có đang đào thải trái tim mới hay không, bạn sẽ phải sinh thiết tim thường xuyên trong năm đầu tiên sau khi cấy ghép. Sau đó, bạn sẽ không cần sinh thiết thường xuyên.

• Ghép thất bại. Với tình trạng này, nguyên nhân tử vong thường gặp nhất trong vài tháng đầu sau khi cấy ghép, tim của người hiến tặng sẽ không hoạt động.

• Các vấn đề với động mạch của bạn. Sau khi cấy ghép, có thể thành động mạch trong tim của bạn dày lên và cứng lại, dẫn đến bệnh mạch máu ở tim. Điều này có thể làm cho quá trình lưu thông máu qua tim của bạn trở nên khó khăn và có thể gây ra nhồi máu cơ tim, suy tim, rối loạn nhịp tim hoặc đột tử do tim.

• Tác dụng phụ của thuốc. Thuốc ức chế miễn dịch bạn sẽ cần sử dụng trong suốt phần đời còn lại của mình có thể gây tổn thương thận nghiêm trọng và các vấn đề khác.

• Ung thư. Thuốc ức chế miễn dịch cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư. Dùng những loại thuốc này có thể khiến bạn có nguy cơ cao bị ung thư da và ung thư hạch không Hodgkin, và một số những bệnh khác.

• Sự nhiễm trùng. Thuốc ức chế miễn dịch làm giảm khả năng chống lại tình trạng nhiễm trùng của bạn. Nhiều người cấy ghép tim bị nhiễm trùng buộc họ phải nhập viện trong năm đầu tiên sau khi cấy ghép.

Bạn cần chuẩn bị như thế nào

Việc chuẩn bị cho việc cấy ghép tim thường bắt đầu vài tuần hoặc vài tháng trước khi bạn nhận được trái tim hiến tặng.

Thực hiện các bước đầu tiên

Nếu bác sĩ đề nghị cấy ghép tim, bạn có thể sẽ được chuyển đến trung tâm cấy ghép tim để đánh giá. Hoặc bạn có thể chọn một trung tâm cấy ghép của riêng mình. Kiểm tra bảo hiểm y tế của bạn để xem những trung tâm cấy ghép nào được chi trả trong chương trình của bạn.

Khi đánh giá một trung tâm cấy ghép tim, hãy xem xét số ca cấy ghép tim mà trung tâm thực hiện mỗi năm và tỷ lệ sống sót.

Bạn cũng nên kiểm tra xem liệu trung tâm cấy ghép có cung cấp các dịch vụ khác mà bạn có thể cần hay không. Chúng bao gồm việc điều phối các nhóm hỗ trợ, hỗ trợ sắp xếp việc đi lại, giúp bạn tìm nhà ở tại địa phương trong thời gian phục hồi hoặc hướng bạn đến các tổ chức có thể giúp giải quyết những lo lắng này.

Khi bạn quyết định chọn một trung tâm, bạn sẽ cần phải đánh giá để xem liệu bạn có đủ điều kiện để cấy ghép hay không. Đánh giá sẽ kiểm tra xem bạn có:

• Có tình trạng tim sẽ được hưởng lợi từ việc cấy ghép

• Có thể được hưởng lợi từ các lựa chọn điều trị khác

• Có đủ sức khỏe để trải qua phẫu thuật và các phương pháp điều trị sau ghép tạng

• Sẽ đồng ý bỏ thuốc lá, nếu bạn hút thuốc, và ngừng sử dụng rượu cũng như các loại thuốc kích thích

• Sẵn sàng và có thể tuân theo chương trình y tế do nhóm cấy ghép vạch ra

• Có thể ổn định tâm lý khi chờ đợi một trái tim hiến tặng

• Có một mạng lưới gia đình và bạn bè hỗ trợ để giúp bạn trong thời gian căng thẳng này

Chờ một cơ quan hiến tặng

Nếu đội ngũ y tế của trung tâm cấy ghép xác định rằng bạn là ứng cử viên sáng giá cho việc cấy ghép tim, trung tâm sẽ đưa bạn vào danh sách chờ. Việc chờ đợi có thể lâu vì có nhiều người cần trái tim hơn là những người hiến tặng. Tìm người hiến tạng phụ thuộc vào cơ thể, nhóm máu và mức độ bệnh tật của bạn.

Trong khi bạn nằm trong danh sách chờ đợi, đội ngũ y tế của bạn sẽ theo dõi tim và các cơ quan khác, điều chỉnh các phương pháp điều trị khi cần thiết. Các bác sĩ sẽ giúp bạn học cách chăm sóc trái tim của mình bằng cách ăn uống đầy đủ và vận động.

Nếu liệu pháp y tế không thể hỗ trợ các cơ quan quan trọng của bạn khi bạn chờ đợi một trái tim hiến tặng, các bác sĩ có thể đề nghị bạn cấy ghép thiết bị hỗ trợ tâm thất (VAD) để hỗ trợ tim trong khi chờ đợi cơ quan hiến tặng. Các thiết bị này cũng được coi là cầu nối để cấy ghép vì chúng giúp bạn có một khoảng thời gian chờ đợi ổn định cho đến khi có trái tim hiến tặng.

Ngay trước khi phẫu thuật cấy ghép

Việc cấy ghép tim thường cần được thực hiện trong vòng 4 giờ sau khi loại bỏ nội tạng ra khỏi cơ thể để cơ quan hiến tặng vẫn có thể sử dụng được. Do đó, trái tim được hiến tặng cần được ở một bệnh viện hiến tặng có khoảng cách gần mới trung tâm cấy ghép.

Trung tâm cấy ghép có thể cung cấp cho bạn nhắn tin hoặc điện thoại di động để thông báo khi có một trái tim được hiến tặng. Bạn phải luôn giữ liên lạc qua điện thoại di động với trung tâm cấy ghép.

Sau khi bạn được thông báo, bạn và nhóm cấy ghép có một khoảng thời gian giới hạn để chấp nhận khoản trái tim này. Bạn sẽ phải đến bệnh viện cấy ghép ngay sau khi được thông báo.

Lên kế hoạch để di chuyển trước thời hạn cấy ghép càng lâu càng tốt. Một số trung tâm cấy ghép tim cung cấp dịch vụ vận chuyển bằng đường hàng không tư nhân hoặc các phương tiện khác. Chuẩn bị sẵn một vali chứa đầy đủ mọi thứ bạn cần cho thời gian nằm viện cũng như nguồn cung cấp thuốc cho bạn trong 24 giờ.

Khi bạn đến bệnh viện, các bác sĩ và nhóm cấy ghép sẽ tiến hành đánh giá lần cuối cùng để xác định xem trái tim hiến tặng có phù hợp với bạn hay không và bạn đã sẵn sàng để phẫu thuật hay chưa. Nếu các bác sĩ và nhóm cấy ghép của bạn quyết định rằng trái tim của người hiến tặng hoặc phẫu thuật không phù hợp với bạn, bạn có thể không được cấy ghép.

Quá trình thực hiện

Trong quá trình

Phẫu thuật cấy ghép tim là một thủ thuật tim mở mất vài giờ. Nếu bạn đã từng phẫu thuật tim trước đó, thì cuộc phẫu thuật này sẽ phức tạp hơn và lâu hơn.

Bạn sẽ được sử dụng thuốc để gây buồn ngủ (gây mê toàn thân) trước khi làm thủ thuật. Các bác sĩ phẫu thuật sẽ kết nối bạn với một máy bắc cầu tim-phổi để giữ cho máu giàu oxy lưu thông khắp cơ thể.

Bác sĩ phẫu thuật sẽ rạch một đường trên ngực của bạn. Bác sĩ sẽ tách xương ngực của bạn và mở khung xương sườn để họ có thể thực hiện phẫu thuật cấy ghép tim cho bạn.

Sau đó, bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ trái tim bị suy yếu và cấy ghép trái tim của người hiến tặng vào đúng vị trí. Sau đó, bác sĩ sẽ gắn các mạch máu chính vào trái tim của người hiến tặng. Trái tim mới thường bắt đầu đập khi lưu lượng máu được phục hồi. Đôi khi cần phải sốc điện để tim người hiến tặng đập bình thường.

Bạn sẽ được dùng thuốc để giúp kiểm soát cơn đau sau khi phẫu thuật. Bạn cũng sẽ được sử dụng một máy thở để hỗ trợ thở và đặt các ống trong ngực để thoát chất lỏng ra khỏi phổi và tim. Sau khi phẫu thuật, bạn cũng sẽ nhận được chất lỏng và thuốc qua đường truyền tĩnh mạch (IV).

Sau khi làm thủ thuật

Ban đầu, bạn sẽ ở trong phòng chăm sóc đặc biệt (ICU) trong vài ngày, sau đó được chuyển đến phòng bệnh thông thường. Bạn có thể sẽ ở lại bệnh viện trong một hoặc hai tuần. Thời gian ở ICU và ở bệnh viện là khác nhau ở mỗi người.

Sau khi bạn xuất viện, nhóm cấy ghép sẽ theo dõi bạn. Do tần suất và cường độ theo dõi, nhiều người cần ở gần trung tâm cấy ghép trong vòng ba tháng đầu. Sau đó, những lần tái khám sẽ diễn ra ít thường xuyên hơn, việc đi lại cũng dễ dàng hơn.

Bạn cũng sẽ được theo dõi bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng của việc đào thải, chẳng hạn như khó thở, sốt, mệt mỏi, không đi tiểu nhiều hoặc tăng cân. Điều quan trọng là phải cho nhóm cấy ghép biết nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng của việc đào thải hoặc nhiễm trùng.

Để xác định liệu cơ thể bạn có đang đào thải trái tim mới hay không, bạn sẽ phải sinh thiết tim thường xuyên trong vài tháng đầu tiên sau khi ghép tim, khi việc đào thải có nhiều khả năng xảy ra nhất. Tần suất cần thiết thực hiện sinh thiết giảm dần theo thời gian.

Trong quá trình sinh thiết tim, bác sĩ sẽ đưa một ống vào tĩnh mạch ở cổ hoặc bẹn của bạn và hướng nó đến tim. Bác sĩ sử dụng một thiết bị sinh thiết qua ống để loại bỏ một mẫu mô tim rất nhỏ và được kiểm tra trong phòng thí nghiệm.

Bạn sẽ cần thực hiện một số việc điều chỉnh lâu dài sau khi cấy ghép tim. Bao gồm:

• Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch. Những loại thuốc này làm giảm hoạt động của hệ thống miễn dịch của bạn để ngăn nó tấn công được trái tim hiến tặng. Bạn sẽ cần dùng loại thuốc này trong suốt phần đời còn lại của mình.

  Vì thuốc ức chế miễn dịch khiến cơ thể bạn dễ bị nhiễm trùng hơn, bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc kháng khuẩn, kháng vi-rút và kháng nấm. Một số loại thuốc có thể làm trầm trọng thêm - hoặc làm tăng nguy cơ mắc bệnh của bạn - các tình trạng như huyết áp cao, cholesterol cao, ung thư hoặc tiểu đường.

  Theo thời gian, khi nguy cơ đào thải giảm, liều lượng và số lượng thuốc chống thải ghép có thể giảm.

• Quản lý thuốc và kế hoạch chăm sóc suốt đời. Sau khi ghép tim, việc dùng tất cả các loại thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ và tuân theo kế hoạch chăm sóc suốt đời là rất quan trọng.

  Thói quen dùng thuốc hàng ngày có thể hữu ích. Luôn luôn mang theo danh sách tất cả các loại thuốc của bạn cho các cuộc hẹn y tế và trong trường hợp bạn cần chăm sóc khẩn cấp. Kiểm tra với bác sĩ trước khi bạn sử dụng bất kỳ loại thuốc không kê đơn, vitamin, chất bổ sung hoặc các sản phẩm thảo dược nào.

  Bác sĩ có thể cung cấp cho bạn những hướng dẫn về lối sống của mình. Các khuyến nghị có thể bao gồm bôi kem chống nắng, tập thể dục, ăn uống lành mạnh và cẩn thận để giảm nguy cơ nhiễm trùng. Bác sĩ cũng có thể khuyến nghị bạn không sử dụng các sản phẩm như thuốc lá hoặc chất kích thích và hạn chế sử dụng rượu.

  Thực hiện theo tất cả các hướng dẫn của bác sĩ, đến gặp bác sĩ thường xuyên để tái khám và cho bác sĩ biết nếu bạn có các dấu hiệu hoặc triệu chứng của các biến chứng.

• Phục hồi chức năng tim. Chương trình này kết hợp tập thể dục và giáo dục để giúp bạn cải thiện sức khỏe và phục hồi sau khi cấy ghép tim. Phục hồi chức năng tim có thể giúp bạn lấy lại sức mạnh và cải thiện chất lượng cuộc sống. Bạn có thể bắt đầu nó trước khi xuất viện.

Kết quả

Hầu hết những người được ghép tim đều có chất lượng cuộc sống tốt. Tùy thuộc vào tình trạng của bạn, bạn có thể tiếp tục nhiều hoạt động sống hàng ngày của mình, chẳng hạn như công việc, sở thích, thể thao, và tập thể dục. Thảo luận với bác sĩ của bạn về hoạt động nào là phù hợp.

Một số phụ nữ đã được cấy ghép tim có thể mang thai. Tuy nhiên, hãy nói chuyện với bác sĩ nếu bạn đang nghĩ đến việc có con sau khi cấy ghép. Bạn có thể cần điều chỉnh thuốc trước khi mang thai, vì một số loại thuốc có thể gây ra các biến chứng thai kỳ.

Tỷ lệ sống sót sau khi ghép tim thay đổi dựa trên một số yếu tố. Tỷ lệ sống sót tiếp tục được cải thiện mặc dù có sự gia tăng độ tuổi cũng như các yếu tố nguy cơ khác. Trên toàn thế giới, tỷ lệ sống sót chung là khoảng 90% sau 1 năm và khoảng 80% sau 5 năm ở người lớn.

Nếu trái tim mới của bạn bị suy yếu thì sao?

Việc cấy ghép tim không thành công đối với tất cả mọi người. Trái tim mới của bạn có thể bị suy yếu vì một số lý do. Sau đó, bác sĩ có thể đề nghị điều chỉnh thuốc của bạn hoặc trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, thực hiện ca cấy ghép tim khác.

Nếu các lựa chọn điều trị bổ sung bị hạn chế, bạn có thể chọn ngừng điều trị. Các cuộc thảo luận với nhóm ghép tim, bác sĩ và gia đình có thể giúp giải quyết những mong muốn và sở thích của bạn đối với việc điều trị, chăm sóc cấp cứu và chăm sóc cuối đời.

Giải quyết và hỗ trợ

Việc cảm thấy lo lắng hoặc choáng ngợp trong khi chờ cấy ghép hoặc lo sợ về việc bị đào thải, trở lại làm việc hoặc các vấn đề khác sau khi cấy ghép là điều bình thường. Tìm kiếm sự hỗ trợ của bạn bè và các thành viên trong gia đình có thể giúp bạn đối phó với khoảng thời gian căng thẳng này.

• Tham gia một nhóm hỗ trợ cho những người cấy ghép tim. Trò chuyện với những người có kinh nghiệm đi trước có thể giảm bớt nỗi sợ hãi và lo lắng.

• Đặt mục tiêu và kỳ vọng thực tế. Bạn cần nhận thức rằng cuộc sống sau khi cấy ghép có thể không giống như cuộc sống trước khi cấy ghép. Có những kỳ vọng thực tế về kết quả và thời gian phục hồi có thể giúp giảm căng thẳng.

• Tự giáo dục bản thân. Đọc càng nhiều càng tốt về thủ thuật của bạn và đặt câu hỏi về những điều bạn không hiểu. Kiến thức là sức mạnh.

Chế độ ăn uống và dinh dưỡng

Sau khi cấy ghép tim, bạn có thể cần điều chỉnh chế độ ăn uống để giữ cho tim khỏe mạnh và hoạt động tốt. Duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống và tập thể dục có thể giúp bạn tránh được các biến chứng như huyết áp cao, bệnh tim và tiểu đường.

Một chuyên gia dinh dưỡng có thể thảo luận về nhu cầu ăn uống của bạn và trả lời các câu hỏi của bạn sau khi cấy ghép. Bạn sẽ có một số lựa chọn và danh sách các thực phẩm lành mạnh để sử dụng trong kế hoạch ăn uống của mình. Các khuyến nghị của chuyên gia dinh dưỡng của bạn có thể bao gồm:

• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng và bao gồm nhiều thực phẩm có nguồn gốc thực vật

• Ăn nhiều trái cây và rau quả mỗi ngày

• Ăn thịt nạc, chẳng hạn như cá hoặc gia cầm

• Chọn thực phẩm có hàm lượng natri (muối), chất béo và đường bổ sung từ thấp đến trung bình

• Chọn thực phẩm giàu chất xơ, chẳng hạn như trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt

• Chọn chất béo có lợi cho tim, chẳng hạn như bơ, cá hồi và các loại hạt

Bạn cũng có thể:

• Uống sữa ít béo hoặc không có chất béo, ăn các sản phẩm từ sữa ít béo hoặc không có chất béo khác, để giúp duy trì đủ lượng canxi trong cơ thể của bạn

• Tránh các loại trái cây có thể ảnh hưởng đến thuốc bạn dùng sau khi cấy ghép. Ví dụ như bưởi, cam Seville và lựu

• Đạt và giữ cân nặng hợp lý

• Tuân theo các hướng dẫn về an toàn thực phẩm để giảm nguy cơ nhiễm trùng

• Tránh uống quá nhiều rượu

• Uống đủ nước và các chất lỏng khác mỗi ngày

Tập thể dục

Sau khi cấy ghép, bác sĩ có thể khuyên bạn nên tập thể dục và hoạt động thường xuyên trong để tiếp tục cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần tổng thể.

Tập thể dục thường xuyên có thể giúp bạn kiểm soát huyết áp, giảm căng thẳng, duy trì cân nặng hợp lý, giúp xương chắc khỏe và tăng cường khả năng thể chất.

Nhóm điều trị của bạn sẽ tạo ra một chương trình tập thể dục được thiết kế để đáp ứng nhu cầu và mục tiêu cá nhân của bạn. Bạn sẽ tham gia vào quá trình phục hồi chức năng tim để giúp cải thiện sức bền, sức mạnh và năng lượng của bạn. Phục hồi chức năng tim giúp bạn cải thiện sức khỏe và phục hồi sau khi ghép tim.

Chương trình tập thể dục của bạn có thể bao gồm các bài tập khởi động như kéo căng cơ hoặc đi bộ chậm. Nhóm điều trị của bạn có thể đề nghị đi bộ, đi xe đạp, rèn luyện sức mạnh và các bài tập thể dục khác. Các chuyên gia trong nhóm điều trị có thể sẽ đề nghị bạn thả lỏng sau khi tập thể dục, có thể bằng cách đi bộ chậm. Thảo luận với nhóm điều trị những gì có thể phù hợp với bạn.

Hãy nghỉ tập thể dục nếu bạn cảm thấy mệt mỏi. Nếu bạn cảm thấy các triệu chứng như khó thở, buồn nôn, nhịp tim không đều hoặc chóng mặt, hãy ngừng tập thể dục. Nếu các triệu chứng của bạn không biến mất, hãy liên hệ với bác sĩ của bạn ngay lập tức.