CÂY SỮA

Đặc điểm tự nhiên

Cây Sữa là loài thực vật thân gỗ, chiều cao trung bình từ 15 – 30m. Thân cây tròn, thẳng, vỏ ngoài có màu nâu, nứt nẻ và bên trong chứa nhiều nhựa trắng.

Cành và lá của cây mọc vòng. Phiến lá có hình bầu dục dài, mặt dưới mờ, mặt trên bóng nhẵn, các gân song song nhau, nổi rõ trên phiến lá. Lá rộng 5.5 – 6.5cm, dài 8 – 22cm.

Hoa mọc thành từng cụm, thường mọc ở đầu cành, hoa màu trắng xám hoặc xanh nhạt và có mùi thơm đặc trưng. Mùi hoa sữa nghe thoang thoảng có cảm giác dễ chịu nhưng khi đứng gần, mùi hoa có thể xộc vào mũi và gây khó chịu với những người có cơ địa nhạy cảm.

Quả gồm hai đại dài 25- 50cm, gầy, mọc thõng xuống, màu nâu, có gân dọc. Hạt nhiều, nhỏ dẹt, hai đầu tròn hoặc cụt, dài 7mm, rộng 2,5mm, trên mặt có lông màu nâu nhạt. Quả già tự tách làm 2 mảnh. Hạt có túm lông, phát tán nhờ gió.

Mọc hoang và được trồng khắp nơi ở nước ta. Hay trồng dọc 2 bên đường phố để lấy bóng mát. Hoa có mùi thơm hắc khó chịu. Có mọc ở nhiều nước nhiệt đới khác: Ấn Độ, Philippin, Indonesia, Malaysia, châu Úc, châu Phi.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Vỏ của cây sữa chính là bộ phận được sử dụng để bào chế dược liệu.

Thu hái: Vỏ cây được thu hái quanh năm nhưng thời điểm vỏ có phẩm chất tốt nhất là vào mùa xuân hạ. Vì lúc này cây chưa ra hoa và quả nên dưỡng chất còn tập trung nhiều ở vỏ

Chế biến: Sau khi thu hái vỏ về, đem cạo bỏ lớp vỏ bần bên ngoài rồi phơi hoặc sấy khô để dùng dần.

Bảo quản vỏ hoa sữa phơi khô ở nơi khô ráo và thoáng mát. Nếu có dấu hiệu ẩm mốc, nên đem phơi với nắng để tránh hư hại dược liệu.

Thành phần hóa học

+Vỏ rễ và thân: Ditamin, Echitamin, Akuamicin, Echitin…

+Thân và lá: Ditamin, Echitamin, Porphyrin, Akuamicin, Piorinin, Alsechomin, Lagunamin…

+Hoa sữa chứa tinh dầu chứa Caren-3, Geraniol, Echitin, Terpinolene, Menthanol, Lupeol acetat…

+Toàn thân chứa nhiều alkaloid.

Tác dụng

+Tác dụng chống viêm, giảm cơn ho, hen suyễn và cơn đau: Một số alkaloid trong dược liệu có tác dụng giảm ho hen, chống viêm và giảm cơn đau ngoại vi ở chuột thực nghiệm.

+Tác dụng làm giảm khả năng sinh sản: Cho chuột đực uống thuốc sắc từ vỏ cây sữa nhận thấy tuyến tiền liệt, túi tinh và tinh hoàn giảm trọng lượng đáng kể. Sử dụng trong thời gian dài có thể làm giảm chức năng sinh sản và hoạt động của tinh hoàn.

+Có tiềm năng trị đái tháo đường: Methanol trong lá của cây sữa có thể chống lại alpha-glucoside. Do đó một số chuyên gia nhận thấy, vị thuốc này có tiềm năng phòng ngừa và điều trị bệnh tiểu đường.

+Tác dụng kiểm soát ung thư: Alkaloid trong cây sữa có tác dụng chống lại tế bào ung thư và tăng khả sống sót của chuột thực nghiệm.

+Trị sốt rét: Một số alkaloid trong hoa sữa như echitamine, echitenine và ditamine có thể sử dụng để thay thế Quinine trong điều trị sốt rét.

+Tác dụng chữa rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy: Thực nghiệm lâm sàng cho thấy, nước sắc từ vỏ cây có tác dụng làm giảm các triệu chứng rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy.

Công dụng

Cây sữa có vị đắng, tính mát và sẽ có các công dụng sau đây:

+Điều trị đau răng.

+Điều trị chứng thiếu máu và buồn nôn do thực hiện hóa trị liệu.

+Điều trị chứng bạch huyết cấp gây ho hen.

+Điều trị kém ăn, người gầy và có tạng nhiệt.

+Hỗ trợ điều trị hen, viêm phế quản.

+Rượu từ cây sữa có tác dụng kích thích tiêu hóa.

Liều dùng

Vỏ cây sữa được sử dụng ở dạng sắc uống, cao lỏng hoặc dạng thuốc bột. Liều dùng tham khảo: 1 – 3g/ ngày.

Lưu ý khi sử dụng

+Dị ứng với bất kỳ thành phần có trong dược liệu.

+Tránh dùng bài thuốc trong thời gian dài.

+Hoa sữa có khả năng gây dị ứng cao (đặc biệt là phấn hoa). Vì vậy cần tránh sử dụng dược liệu cho người bị viêm mũi dị ứng, viêm xoang…