BA CHẠC

Giới thiệu về dược liệu

Tên gọi khoa học: Euodia lepta (Spreng) Merr
Họ – Chi: Họ cam ( Rutaceae ), chi Melicope

Đặc điểm tự nhiên

Cây thân gỗ, cao 1 – 3m. Cành non có lông.
Lá kép xanh mọc đối, có 3 lá chét, mép nguyên, lá non có lông rất mịn. Lá chét hình trái xoan, dài 4,5 – 13cm, rộng 2,5 – 5,5 cm, gốc thon, đầu nhọn, cuống lá dài có lông.

Cụm hoa mọc thành xim ở kẽ lá, lá bắc nhỏ, màu trắng, lá dài hình trái xoan, có lông ở mép lá. Cán hoa 4 – 5, dài gấp ba lần lá dài, hơi khum ở đầu, nhẵn.

Quả hình trái xoan, màu xanh khi chín màu đỏ, chia làm 2 – 4 mảnh, hạt hình cầu màu đen bóng. 

Mùa hoa quả: tháng 4 – 7.

Cây ba chạc sinh trưởng chủ yếu trên các đồi cây bụi. Ngoài ra, cây cũng được tìm thấy ở rìa rừng, các khu rừng mọc thưa thớt hoặc một số tỉnh miền núi nước ta như Điện Biên, Sơn La hay Lâm Đồng,…

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Sử dụng cả lá, thân, cành và rễ; trong đó phổ biến hơn cả là rễ và lá

Thu hái: Rễ và lá được thu hái quanh năm

Chế biến: Rửa sạch đất cát. Phần rễ thái nhỏ và phơi ngoài nắng to cho thật khô.

Bên cạnh đó, lá cũng được làm khô bằng cách phơi trong bóng râm hoặc đem sấy để giữ được toàn bộ giá trị dược liệu của nó.

Thành phần hóa học

+Trong rễ ba chạc chứa alcaloid.

+Lá chủ yếu chứa tinh dầu, tinh dầu có α-pinen và furfuraldehyde.

Tác dụng

Ở một số địa phương xem Bàn long sâm như là một vị thuốc bổ như Sâm. Nó có các tác dụng sau:

+Tác dụng chống viêm

+Diệt côn trùng

+Lợi sữa

+Độc tính cấp

+Tác dụng kháng khuẩn: Tại Trung Quốc, các nhà nghiên cứu đã phá hiện ra đặc tính kháng khuẩn của ba chạc. Cụ thể, sử dụng nước sắc lá ba chạc có thể giúp ức chế sự phát triển của trực khuẩn lỵ Shigella.

Công dụng

Lá dùng trong điều trị bệnh chốc đầu, ghẻ, ho, viêm họng, chán ăn, phụ nữ sau sinh ít sữa, co giật ở trẻ em, eczema, mụn nhọt, nhiễm trùng da….

Lá và bỏ thân: Chủ trị đau nhức xương khớp, đau gân, trị phong thấp, tê bại tay chân, liệt nửa người, rối loạn kinh nguyệt, giải độc và kích thích tiêu hóa.

Liều dùng

Dùng ngoài: Lá và cành ba chạc dùng dạng tươi, nấu nước rửa tổn thương và cải thiện các vấn đề ngoài da. 

Sắc uống: Mỗi ngày 10 – 15 g lá hoặc 9-30 g rễ, 4 – 12 g thân sắc uống theo hướng dẫn của thầy thuốc.