CHỤP HIDA - XẠ HÌNH GAN MẬT

Tổng quan

Xạ hình gan mật (HIDA: hepatobiliary iminodiacetic acid) là một thủ thuật xét nghiệm hình ảnh được sử dụng để chẩn đoán các vấn đề về gan, túi mật và đường mật.

Đối với chụp HIDA, còn được gọi là xạ hình cholescintigraphy hoặc xạ hình gan mật, một chất đánh dấu phóng xạ được tiêm vào tĩnh mạch ở cánh tay của bạn. Chất đánh dấu sẽ di chuyển qua mạch máu đến gan của bạn, nơi các tế bào sản xuất mật tiếp nhận nó. Sau đó, chất đánh dấu sẽ đi theo mật vào túi mật và qua các ống dẫn mật đến ruột non của bạn.

Một thiết bị quét y học hạt nhân (máy ảnh gamma) theo dõi dòng chảy của chất đánh dấu từ gan vào túi mật và ruột non của bạn và tạo ra hình ảnh trên máy tính.

Tại sao cần thực hiện

Chụp HIDA thường được thực hiện để đánh giá sức khỏe túi mật của bạn. Nó cũng được sử dụng để xem xét chức năng bài tiết mật của gan và theo dõi dòng chảy của mật từ gan vào ruột non của bạn. Chụp HIDA thường được sử dụng cùng với X-quang và siêu âm.

Chụp HIDA có thể giúp chẩn đoán một số bệnh và tình trạng, chẳng hạn như:

• Viêm túi mật

• Tắc nghẽn ống mật

• Bất thường bẩm sinh trong đường mật, chẳng hạn như tình trạng nghẽn đường mật (biliary atresia)

• Các biến chứng sau phẫu thuật, chẳng hạn như rò rỉ mật hay lỗ rò

• Đánh giá trước ghép gan

Bác sĩ của bạn có thể sử dụng chụp HIDA như một phần của xét nghiệm để đo tốc độ mật được giải phóng từ túi mật của bạn (phân suất tống máu của túi mật).

Rủi ro

Chụp HIDA chỉ mang lại một số rủi ro, bao gồm:

• Phản ứng dị ứng với thuốc có chứa chất đánh dấu phóng xạ được sử dụng trong quá trình xét nghiệm

• Vết bầm ở chỗ tiêm

• Phơi nhiễm bức xạ, nhưng rất ít

Hãy cho bác sĩ biết nếu có bạn có thể mang thai hoặc nếu bạn đang cho con bú. Trong hầu hết các trường hợp, các xét nghiệm y học hạt nhân, chẳng hạn như chụp HIDA, không được thực hiện ở phụ nữ mang thai vì có thể gây hại cho em bé.

Bạn cần chuẩn bị như thế nào?

Thực phẩm và thuốc

Bác sĩ có thể yêu cầu bạn:

• Nhịn ăn trong bốn giờ trước khi chụp HIDA. Bạn có thể được phép uống nước lọc.

• Cung cấp thông tin về các loại thuốc và chất bổ sung bạn dùng.

Quần áo và đồ dùng cá nhân

Bạn có thể được yêu cầu:

• Thay áo choàng bệnh viện

• Để đồ trang sức và các phụ kiện bằng kim loại khác ở nhà hoặc tháo chúng ra trước khi làm thủ thuật

Quá trình thực hiện

Trước khi làm thủ thuật

Nhóm chăm sóc sức khỏe sẽ yêu cầu bạn nằm trên bàn, thường là nằm ngửa và tiêm chất đánh dấu phóng xạ vào tĩnh mạch trên cánh tay. Bạn có thể cảm thấy đau hoặc cảm giác lạnh khi được tiêm chất đánh dấu phóng xạ.

Trong quá trình

Trong quá trình xét nghiệm, bạn có thể được tiêm thuốc sincalide (Kinevac) vào tĩnh mạch, làm trống túi mật của bạn và khiến nó co lại. Morphine, một loại thuốc khác đôi khi được sử dụng trong quá trình chụp HIDA, giúp hình ảnh túi mật dễ quan sát hơn.

Một máy ảnh gamma được đặt trên bụng của bạn để chụp ảnh chất đánh dấu khi nó di chuyển qua cơ thể bạn. Quá trình này mất khoảng 1 giờ, trong thời gian đó bạn sẽ cần giữ yên cơ thể của mình.

Nói với các bác sĩ của bạn nếu bạn cảm thấy không thoải mái. Bạn có thể giảm bớt cảm giác khó chịu bằng cách hít thở sâu.

Trên máy tính, bác sĩ X quang sẽ theo dõi tiến trình của chất đánh dấu phóng xạ qua cơ thể bạn. Trong một số trường hợp, bạn có thể cần xét nghiệm bổ sung trong vòng 24 giờ nếu ảnh xét nghiệm gốc không đạt yêu cầu.

Sau khi làm thủ thuật

Trong hầu hết các trường hợp, bạn có thể đi về trong ngày sau khi xét nghiệm. Một lượng nhỏ chất đánh dấu phóng xạ sẽ mất tác dụng hoặc đi qua nước tiểu và phân của bạn trong 1 – 2 ngày tiếp theo. Uống nhiều nước để giúp đào thải nó ra khỏi cơ thể của bạn.

Kết quả

Để chẩn đoán, bác sĩ sẽ xem xét các dấu hiệu và triệu chứng cùng với các kết quả xét nghiệm khác với kết quả chụp HIDA của bạn.

Kết quả quét HIDA bao gồm:

• Bình thường. Chất đánh dấu phóng xạ di chuyển tự do theo mật từ gan vào túi mật và ruột non của bạn.

• Chuyển động chậm dần đều của chất đánh dấu phóng xạ. Chuyển động chậm của chất đánh dấu có thể cho thấy tình trạng tắc nghẽn hoặc có vấn đề về chức năng gan.

• Không thấy chất đánh dấu phóng xạ trong túi mật. Không thể nhìn thấy chất đánh dấu phóng xạ trong túi mật của bạn có thể cho thấy tình trạng viêm cấp tính (viêm túi mật cấp tính).

• Phân suất tống máu của túi mật thấp bất thường. Lượng chất đánh dấu rời khỏi túi mật của bạn thấp sau khi bạn được sử dụng một loại thuốc để làm rỗng, điều này có thể cho thấy tình trạng viêm mãn tính (viêm túi mật mãn tính).

• Chất đánh dấu phóng xạ được phát hiện ở các khu vực khác. Chất đánh dấu phóng xạ được tìm thấy bên ngoài hệ thống mật của bạn có thể cho thấy có tình trạng rò rỉ.

Bác sĩ sẽ thảo luận về kết quả của xét nghiệm với bạn.