CỐT TOÁI BỔ

Đặc điểm tự nhiên

Cốt toái bổ là một dạng dương xỉ , sống phụ sinh trên những thân cây lớn (cây si, cây đa), mọc ở đám rêu ẩm ướt hoặc mọc ở hốc đá. Cây có thân rễ dày, bóng, được phủ lớp lông màu vàng óng.

Lá cây có 2 dạng: Lá hứng mùn, mép lá có răng cưa chọn, phiến lá hình xoan, gốc hình trái tim, không cuống, dài 3 – 5cm và mọc nhiều phủ lấy thân rễ. Lá thường sinh sản xẻ thùy sâu hình lá kép lông chim, cuống khoảng 4 – 7cm, dài 10 – 30cm, mỗi lá có khoảng 7 – 12 cặp lá lông chim. Gân ở mặt dưới lá có các túi bào tử xếp thành hai hàng, bào tử có hình trái xoan và màu vàng nhạt.

Mọc hoang ở khắp núi đá, trên cây hay dọc suối vùng rừng núi nước ta. Còn có mọc ở Lào, Trung Quốc (miền Trung và miền Nam).

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Phần thân và rễ phơi khô của cốt toái bổ là bộ phận được sử dụng để bào chế thuốc.

Thu hái: Việc thu hái có thể tiến hành quanh năm, vào những lúc ít công việc đồng áng, thường vào các tháng 4 đến tháng 8 – 9.

Chế biến: Lựa chọn phần thân rễ già, loại bỏ phần rễ con và phần lá, rửa sạch đất cát rồi đem cắt thành từng đoạn, đem đi phơi hoặc sấy khô.

Bảo quản nơi khô tháo và thoáng mát.

Thành phần hóa học

Thành phần chủ yếu trong cốt toái bổ là Flavonoid và tinh bột.

Tác dụng

+Tác dụng giảm độc tính của kanamycin đối với tai trong. Tuy nhiên khi ngưng dùng tai điếc vẫn tiếp tục tiến triển (thực nghiệm trên chuột lang).

+Làm giảm lipid máu và phòng ngừa chứng xơ vữa động mạch.

+Tác dụng giảm đau và an thần.

+Làm tăng nồng độ calci trong xương và máu, đồng thời nâng cao lượng phosphate trong cơ thể.

+Tăng cường chức năng nội tiết sinh dục.

+In vivo, cốt toái bổ có tác dụng chống viêm .

+Nước sắc của cốt toái bổ 14% có tác dụng ổn định màng hồng cầu.

Công dụng

Cốt toái bổ có vị đắng, tính ấm và sẽ có các công dụng sau đây:

+Điều trị răng chảy máu, răng long và đau nhức do thận hư.

+Điều trị đau nhức răng, thận hư yếu và ù tai.

+Điều trị gãy xương kín và chấn thương phần mềm.

+Phòng ngừa nhiễm độc Streptomycin.

+Điều trị đau lưng đau lưng, mỏi gối do thận hư yếu.

+Điều trị viêm chân răng, răng lung lay, chảy máu, gân cốt tổn thương.

+Điều trị gãy xương lâu liền và chứng suy nhược cơ thể ở người cao tuổi.

+Điều trị chứng thấp khớp mãn tính thuộc thể nhiệt.

+Điều trị máu tụ và bong gân do chấn thương.

+Điều trị chứng khô miệng, toàn thân mệt mỏi, đầu nặng, chân tay bủn rủn, thận hư yếu.

Liều dùng

Dược liệu được dùng ở dạng ngâm rượu hoặc sắc uống với liều dùng 10 – 20g/ ngày. Ngoài ra có thể dùng cốt toái bổ ở dạng đắp ngoài.

Lưu ý khi sử dụng

+Người âm hư, huyết hư không dùng được.

+Không dùng cốt toái bổ cho các trường hợp thiếu âm kèm nhiệt nội và các triệu chứng ứ máu.