ĐẬU BIẾC

Đặc điểm tự nhiên

Thân thảo, mềm, sống nhiều năm, thường leo nơi hàng rào tạo thành giàn hoa, trang trí đẹp mắt. Lá mọc đối, dạng bầu dục, sắc xanh đậm. Phiến lá có gân nổi rõ, lông tơ bao phủ, cuống dài.

Hoa mọc thành chùm ở nách lá. Hình dáng hoa được mô tả giống bộ phận sinh dục nữ, kích thước khoảng 4×3 cm. Cánh hoa có thể thuộc loại cánh đơn hoặc kép. Trong thực tế, màu sắc hoa khá đa dạng có thể xanh lam đậm, trắng, nhưng có lẽ phổ biến hơn cả là sắc xanh tím. Hương hoa dịu nhẹ đặc trưng, nếu ngâm vào trong nước sẽ tạo thành loại nước màu xanh biếc, hầu như không có vị. Quả dẹt, dài khoảng 5 cm, lúc non sắc xanh, chuyển nâu đậm dần khi già. Bên trong quả có khoảng 6-10 hạt, đen, bóng.

Ra hoa thường vào tháng 6 đến tháng 11 hằng năm.

Theo nhiều tài liệu ghi nhận, nguồn gốc của cây đậu biếc là từ châu Á. Ngày nay, loài phân bố ở khắp thế giới, xuất hiện nhiều ở Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan,…Loài thích hợp sinh sống và phát triển mạnh mẽ nơi khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Ở Việt Nam, ta dễ dàng bắt gặp đậu biếc ở hàng rào, sân vườn, công viên… Tùy vào địa phương, có thể dùng cây làm cảnh, che bóng mát, phân bón, che phủ, cải tạo đất.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Hoa của cây đậu biếc được sử dụng để bào chế dược liệu.

Thu hái: Từ lúc gieo trồng đến thu hoạch trong khoảng 3-5 tháng.

Chế biến: Sau khi hái hoa trực tiếp từ trên cây, dùng nước rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn. Tiếp theo nên để hoa tươi vào trong bọc kín, cất giữ nơi thoáng mát, tránh côn trùng. Tuy nhiên, để kéo dài thời gian bảo quản, tránh ẩm mốc, ta nên phơi hoa khô ráo để tủ lạnh ngăn mát dùng dần.

Thành phần hóa học

Theo nhiều tài liệu, hoa đậu biếc có thành phần hóa học khá phong phú và đa dạng. Với nhiều chất hữu cơ vừa tạo sắc hoa rực rỡ vừa mang lại giá trị sức khỏe cao như:

Flavonoid gồm anthocyanin-hoạt chất tạo nên màu sắc hoa đặc trưng.

Bên cạnh đó, các nghiên cứu khoa học còn tìm thấy các hoạt chất như: glycosid, este, saponin, tannin, alkaloid, carbohydrate, protein, tinh dầu, chất chống oxy hóa, nucleotide, acetylcholine, cyclotides,…

Ngoài ra phần hạt chứa nhiều acid amin và chất dầu có độc tính.

Tác dụng

+Tác dụng ngăn ngừa lão hóa và giảm mỡ thừa: Trong thành phần hóa học của hoa đậu biếc tồn tại một số hoạt chất tốt cho tế bào. Nhờ đó khi sử dụng máu huyết lưu thông giúp nuôi dưỡng biểu bì và da giúp cho quá trình lão hóa được chậm lại. Đồng thời các vấn đề rụng tóc cũng được cải thiện. Thêm vào đó là sự tồn tại của anthocyanin gây ức chế phản ứng tích thu chất béo nội tạng. Đây là nguyên nhân nhiều phụ nữ dùng hoa đậu biếc để giảm cân và giữ gìn vóc dáng.

+Tác dụng ngăn chặn nguy cơ ung thư: Nhờ những hợp chất hữu cơ có khả năng chống lại gốc tự do mà hoa đậu biếc có thể ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh ung thư. Thêm vào đó hoa này còn bảo vệ nhân tế bào và màng tế bào. Nhờ đó tăng khả năng phát hiện tế bào ung thư của bạch cầu.

+Tác dụng tăng cường hệ miễn dịch: Chính nhờ màu xanh biếc của hoa mà cơ thể được nhận nhiều hợp chất hữu cơ có lợi. Đồng thời những hợp chất này giúp nâng cao sức đề kháng cho cơ thể.

+Tác dụng kháng lại một số vi khuẩn gây hại: Một số vi khuẩn gây hại như K, Ecoli luôn khiến chúng ta mệt mỏi. Tuy nhiên trong những nghiên cứu ban đầu đã chứng minh được rằng những vi khuẩn này sẽ bị ức chế khi dùng hoa đậu biếc.

+Giúp cải thiện sức khỏe tim mạch: Các vấn đề như xơ vữa động mạch hay bệnh về động mạch vành đều được giảm nhẹ sau khi sử dụng hoa đậu biếc. Hơn nữa dùng hoa đậu biếc còn giúp máu lưu thông tốt hơn và điều hòa huyết áp ổn định.

+Tác dụng đối với bệnh nhân tiểu đường: Khi ăn hoa đậu biếc cơ thể sẽ tăng khả năng tiết insulin. Chất này sẽ kiểm soát chỉ số đường huyết đặc biệt là ở bệnh nhân tiểu đường.

+Tác dụng nâng cao thị lực và ngừa một số bệnh về mắt: Khi máu huyết lưu thông thị lực cũng được duy trì ổn định. Nhờ đó các bệnh lý về mắt được giảm thiểu tối đa. Mắt sẽ được bảo vệ tốt hơn và hạn chế nguy cơ mắc chứng đục thủy tinh thể hay tổn thương võng mạc.

+Tác dụng an thần và điều trị một số bệnh tâm lý: Trong một số tài liệu ghi chép lâu đời cho biết hoa đậu biếc với màu xanh biếc có khả năng cải thiện tâm lý hiệu quả. Điều này được bắt nguồn ở nước Ấn Độ. Tuy nhiên hiện nay đó vẫn còn là một giả thuyết cần được nghiên cứu thêm.

Liều dùng

Đa số hoa đậu biếc được sử dụng dưới dạng tươi, khô, bột… Mỗi ngày, lấy khoảng 5 hoa khô, pha với 200-400 ml nước sôi để uống. Sau khoảng thời gian ngắn, ta thu được dung dịch màu xanh biếc đẹp đặc trưng, mùi hương nhẹ nhàng.

Lưu ý khi sử dụng

+Phụ nữ đang mang thai, cho con bú và phụ nữ đang trong giai đoạn hành kinh.

+Người đang dùng các thuốc chống đông máu hay đang chuẩn bị cho phẫu thuật (khoảng 2 tuần).

+Các trường hợp huyết áp và đường huyết thấp cần cẩn trọng.

+Phần hạt đậu biếc chứa 12% chất dầu, có độc tính. Cần cẩn thận, bởi nếu nuốt phải dễ bị rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, tiêu chảy.