ĐẬU ĐEN

Đặc điểm tự nhiên

Đậu đen là loại cỏ mọc hàng năm, toàn thân không có lông. Thân cây dài, nhánh nhỏ, có màu xanh lục, không có lông tơ. Lá kép gồm có ba lá chét lớn mọc so le. Hoa của cây Đậu đen có màu tím nhạt. màu tím đậm dần về cuống lá.

Quả giáp dài khoảng 8 – 13cm, bên trong chứa từ 7 - 10 hạt màu đen xếp dọc trong vỏ quả. Ngay trong Đậu đen, lại có loại Đậu đen trắng long và Đậu đen xanh lòng.

Cây đậu đen được trồng khá nhiều ở một số các nước thuộc châu Á và châu Phi.Cây Đậu đen được trồng khá nhiều ở Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh miền bắc, chủ yếu trồng để lấy hạt nấu chè hoặc thổi xôi. Hạt Đậu đen cũng hay được dùng trong việc chế thuốc và làm thuốc.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Sử dụng phần hạt đen của cây đậu đen để làm dược liệu.

Thu hái: Thu hái những phần quả đã già để thu lấy phần hạt đã chuyển sang màu đen. Thời điểm thích hợp để thu hoạch là cuối mùa hạ và đầu mùa thu.

Chế biến: Tách phần quả của cây đậu đen để lấy phần hạt bên trong. Đem những phần hạt đã thu hoạch rửa qua nhiều lần với nước rồi đem phơi nắng cho khô để sử dụng được lâu dài.

Bảo quản nơi thoáng mát, nhiệt độ phòng, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Lưu trữ trong bọc kín hoặc trong hũ thủy tinh để được sử dụng lâu dài.

Thành phần hóa học

Vỏ Đậu đen có chất màu anthoxyanozit. Trong hạt Đậu đen có protit, chất béo, glucid và tro. Hàm lượng muối khoáng là: 56mg% canxi: 354mg% P; 6,1mg% sắt; 0,06mg% carten; 0,51% vitamin B, vitamin PP; 3mg% vitamin C.

Hàm lượng các axit amin cần thiết trong Đậu đen rất cao gồm: lysine; methionine; tryptophan; phenylalanin; alanin; valin; leuxin; isoleuxin; arginin và histidin.

Tác dụng

+Tác dụng làm chậm quá trình lão hóa: Vì bản thân nó chứa nhiều các loại vitamin A, C… những chất này cực kỳ hữu ích trong quá trình chống oxy hóa. Do đó giúp cho việc làm chậm quá trình lão hóa, duy trì sắc đẹp.

+Tác dụng điều hòa nội tiết tố ở phụ nữ: Estrogen được biết đến như là một hormon nữ chính, duy trì sự mềm mại, nữ tính của cơ thể. Trong tự nhiên, có nhiều loại thực phẩm chứa hàm lượng cao estrogen có thể kể đến như mè đen, đậu nành, tỏi, các loại ngũ cốc trong đó có đậu đen.

+Tác dụng tăng cường miễn dịch, nâng cao sức đề kháng cho cơ thể: Loại đậu này rất giàu dinh dưỡng, đặc biệt protein, vitamin và khoáng chất. Đây là những yếu tố quan trọng góp phần cải thiện khả năng miễn dịch của cơ thể, tăng cường sức đề kháng, chống nhiễm trùng.

+Tác dụng ngăn ngừa táo bón: Đây loại thực phẩm chứa nhiều chất xơ. Chất xơ giúp xúc tiến quá trình tiêu hoá, giúp tống chất thải ra khỏi cơ thể mau chóng hơn và do đó giảm sự tồn tại của các chất độc trong cơ thể, ngăn ngừa táo bón.

+Tác dụng giảm cholesterol trong máu: Các acid béo không no trong đậu đen làm tăng các lipoprotein có tỷ trọng cao (HDL) vận chuyển cholesterol từ các mô đến gan thoái hoá. Do đó, sử dụng các chế phẩm từ ngũ cốc trong đó có đậu đen có tác dụng phòng và điều trị cholesterol máu cao.

+Tác dụng cải thiện tình trạng thiếu máu: Trong 100g đậu đen chứa 6,1mg Fe. Nó rất hữu ích cho nhóm người bị mất máu bởi chấn thương, hoặc cho phụ nữ giai đoạn hành kinh.

Công dụng

Đậu đen có vị ngọt, tính bình và sẽ có các công dụng sau đây:

+Điều trị đau bụng ê ẩm.

+Điều trị lưng đau mỏi ê nhức.

+Điều trị liệt dương ở nam giới.

+Điều trị chóng mặt, tay chân tê cứng.

+Điều trị bệnh đái tháo đường do thận yếu, thận suy.

+Điều trị ngộ độc thực phẩm, ngộ độc thuốc, bị viêm da lở loét do nhiệt độc.

+Điều trị bệnh viêm gan mãn tính.

+Điều trị chứng ra nhiều mồ hôi do suy nhược cơ thể.

+Điều trị tiểu ra máu.

+Điều trị bại liệt nửa người do di chứng tai biến mạch máu não.

+Điều trị bệnh trĩ ra máu.

Liều dùng

Đậu đen được sử dụng dưới dạng nước sắc, bột mịn hoặc sử dụng trong một số món thuốc với cách thực hiện còn tùy thuộc vào từng bài thuốc khác nhau.

Liều dùng: Dùng 20 – 40 gram/ ngày.

Lưu ý khi sử dụng

+Không sử dụng các bài thuốc từ đậu đen cho các đối tượng quá mẫn cảm với một số thành phần có trong dược liệu này;

+Tuyệt đối không được sử dụng đồng thời đậu đen và thịt bò. Bởi thịt bò là thực phẩm giàu chất xơ, nếu được sử dụng đồng thời với đậu đen sẽ làm giảm tác dụng một cách nghiêm trọng;

+Không sử dụng đậu đen cùng với sữa, rau bina, đậu thầu dầu, ngũ sâm,…

+Trẻ nhỏ dưới 1 tuổi không được sử dụng nước đậu đen. Các nhóm tuổi còn lại cần cân nhắc trước khi sử dụng;

+Các đối tượng bị viêm đại tràng, tỳ vị hư, đi ngoài phân lỏng, tiêu chảy hay hệ tiêu hóa kém thì không nên sử dụng bài thuốc từ đậu đen.