DÂY THẦN KINH HẠ THIỆT

TỔNG QUÁT

Dây thần kinh hạ thiệt là gì?

Dây thần kinh hạ thiệt là một trong 12 dây thần kinh sọ. Nó còn được gọi là dây thần kinh sọ thứ 12 hoặc CNXII.

Dây thần kinh này bắt đầu ở đáy não của bạn. Nó đi xuống cổ và các nhánh, kết thúc ở phần gốc và mặt dưới lưỡi của bạn.

Dây thần kinh sọ thứ 12 thuộc loại dây thần kinh nào?

Đó là một dây thần kinh vận động mang tín hiệu đến và đi từ não để điều khiển chuyển động của cơ.

CHỨC NĂNG

Chức năng của dây thần kinh sọ số 12 là gì?

Dây thần kinh hạ thiệt điều khiển các cơ di chuyển lưỡi, cho phép bạn:

• Tạo tiếng ồn bằng miệng, chẳng hạn như tiếng lách cách.

• Di chuyển các chất xung quanh miệng.

• Nói.

• Nuốt.

Cơ nào kiểm soát dây thần kinh hạ thiệt?

Dây thần kinh sọ 12 kiểm soát:

• Cơ cằm lưỡi, giúp đẩy lưỡi về phía trước.

• Cơ móng lưỡi kéo lưỡi lại và làm phẳng nó.

• Các cơ nội tại thay đổi hình dạng của lưỡi, bao gồm cả cong và hẹp.

• Cơ tram thiệt, giúp di chuyển lưỡi lên và xuống.

GIẢI PHẪU HỌC

Giải phẫu của dây thần kinh sọ thứ 12

Dây thần kinh hạ thiệt bắt đầu ở đáy não gần đỉnh tủy sống (thân não).

Trước khi chạm tới lưỡi, nó:

• Đi xuống tủy sống đến đám rối cổ. Mạng lưới dây thần kinh phức tạp này giúp cảm nhận cảm giác và thực hiện cử động ở cổ và thân.

• Chạy xuống cổ qua các mạch máu quan trọng (động mạch cảnh và tĩnh mạch cảnh).

• Kéo dài qua phía sau cổ họng của bạn cho đến khi nó chạm đến sàn miệng.

• Phân nhánh để kết nối với các cơ kiểm soát các kiểu chuyển động khác nhau của lưỡi.

TÌNH TRẠNG VÀ RỐI LOẠN

Những tình trạng nào ảnh hưởng đến chức năng thần kinh dưới lưỡi?

Các tình trạng ảnh hưởng đến dây thần kinh này bao gồm:

• Bệnh xơ cứng teo cơ một bên (ALS): Trong những trường hợp nặng, dây thần kinh hạ thiệt có thể không giao tiếp được với não.

• Viêm não: Tình trạng viêm có thể khiến thân não đè lên dây thần kinh hạ vị.

• Ung thư đầu và cổ: Các phương pháp điều trị có thể gây tổn thương các mô lân cận, bao gồm cả dây thần kinh hạ vị.

• Ngưng thở khi ngủ: Dây thần kinh hạ thiệt điều khiển các cơ ở phía sau cổ họng của bạn. Nếu thả lỏng quá nhiều trong khi ngủ, lưỡi của bạn có thể trượt ra khỏi vị trí, gây tắc nghẽn đường thở.

• Đột quỵ: Thiếu lưu lượng máu có thể ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp của não với dây thần kinh hạ vị.

• Chấn thương: Những tai nạn nghiêm trọng như bị đâm có thể làm đứt dây thần kinh hạ vị.

CHĂM SÓC

Làm thế nào tôi có thể ngăn ngừa các vấn đề với dây thần kinh sọ não 12?

Các vấn đề về thần kinh dưới lưỡi có thể ảnh hưởng đến khả năng ăn, nói hoặc nuốt của bạn. Có thể khó tránh khỏi một số nguyên nhân, như chấn thương và biến chứng phẫu thuật. Gặp bác sĩ phẫu thuật có kinh nghiệm nếu bạn cần một thủ thuật miệng hoặc cổ họng có thể giúp giảm nguy cơ mắc phải.

Chăm sóc bản thân có thể giúp bạn tránh bị gián đoạn chức năng thần kinh hạ thiệt. Những hành động này bao gồm:

• Làm theo hướng dẫn chăm sóc của bác sĩ để làm chậm sự tiến triển của các bệnh mãn tính như ALS.

• Có một lối sống lành mạnh để ngăn ngừa đột quỵ.

• Duy trì cân nặng hợp lý để tránh chứng ngưng thở khi ngủ hoặc ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng hơn.

• Bỏ thuốc lá nếu bạn có hút thuốc lá và hạn chế uống rượu. Cả hai điều này đều ngăn ngừa ung thư đầu và cổ.

CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

Khi nào tôi nên gọi cho bác sĩ về các vấn đề với thần kinh hạ thiệt?

Gọi cho bác sĩ của bạn nếu gặp vấn đề ở một hoặc cả hai bên lưỡi của mình.

Chúng có thể bao gồm:

• Khó nói (mất ngôn ngữ) hoặc khó nuốt.

• Thiếu cảm giác.

• Yếu cơ.

• Đau hoặc cảm giác nóng.

• Chuyển động không phối hợp.

LƯU Ý

Dây thần kinh hạ thiệt giúp bạn di chuyển lưỡi. Nó cho phép bạn nói, nuốt và đẩy các chất đi xung quanh miệng. Các tình trạng ảnh hưởng đến chức năng thần kinh dưới lưỡi bao gồm đột quỵ, ung thư và ALS. Bạn có thể bảo vệ dây thần kinh sọ số 12 khỏi một số tình trạng này bằng cách có một lối sống lành mạnh.