VÙNG DƯỚI ĐỒI

Vùng dưới đồi là gì?

Vùng dưới đồi là một cấu trúc nằm sâu trong não, là liên kết chính giữa hệ thống nội tiết và hệ thần kinh. Vùng dưới đồi giữ cho cơ thể được cân bằng ở trạng thái ổn định được gọi là cân bằng nội môi.

Vùng dưới đồi có kích thước bằng một quả hạnh, nằm bên dưới đồi thị và phía trên tuyến yên. Nó nằm ngay ở thân và dưới đáy não.

Vùng dưới đồi có cấu tạo nằm ở phần thân não và trên tuyến yên

Chức năng của vùng dưới đồi

Vùng dưới đồi nhận được các thông điệp hóa học từ các tế bào thần kinh trong não và từ các tế bào thần kinh trong cơ thể (hệ thần kinh ngoại vi), chúng cũng phản ứng với các tín hiệu bên ngoài cơ thể.

Chức năng chính của vùng dưới đồi là phản ứng với những thông điệp này để giữ cho cơ thể ở trạng thái ổn định hoặc cân bằng bên trong. Giống một hệ thống “điều khiển thông minh” để quản lý liền mạch tất cả các chức năng trong nhà, vùng dưới đồi là trung tâm điều phối “điều khiển thông minh” của cơ thể giúp quản lý:

• Thân nhiệt

• Huyết áp 

• Đói và khát

• Cảm giác no khi ăn

• Khí sắc

• Tình dục

• Giấc ngủ 

Vùng dưới đồi thực hiện nhiều công việc “cân bằng cơ thể” bằng cách ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống thần kinh tự chủ hoặc bằng cách quản lý các hormone. Hệ thống thần kinh tự chủ (các chức năng cơ thể hoạt động tự động) kiểm soát một số chức năng quan trọng, chẳng hạn như nhịp tim và nhịp thở (hô hấp).

Hormone là “sứ giả hóa học” di chuyển trong máu đến các bộ phận khác của cơ thể. Các hormone giao tiếp với một tuyến nội tiết khác (nơi giải phóng các hormone khác) hoặc với một cơ quan cụ thể.

Vùng dưới đồi có thể:

• Tự tạo ra một số hormone được lưu trữ ở nơi khác (trong tuyến yên sau).

• Gửi các tín hiệu (hormone) đến tuyến yên, tuyến yên này sẽ giải phóng các hormone ảnh hưởng trực tiếp đến một bộ phận của cơ thể bạn hoặc gửi một tín hiệu khác (hormone) đến một tuyến khác trong cơ thể để giải phóng hormone của nó.

Vùng dưới đồi tương tác với tuyến yên như thế nào?

Tuyến yên nằm ngay dưới vùng dưới đồi bao gồm hai thùy, được gọi là thùy trước tuyến yên và thùy sau tuyến yên. Vùng dưới đồi được kết nối và giao tiếp với thùy trước thông qua một mạng lưới các mạch máu và nó liên lạc với thùy sau của bạn bằng mô được gọi là cuống tuyến yên.

Vùng dưới đồi gửi các tín hiệu dưới dạng giải phóng hormone để cho thùy trước và sau tuyến yên biết khi nào cần giải phóng (tiết ra) hormone của nó.

Các vai trò khác của vùng dưới đồi

Vùng dưới đồi cũng sản xuất các hormone:

• Dopamine. Dopamine là hormone “tạo cảm giác dễ chịu”. Nó mang lại cho bạn cảm giác sảng khoái. Nó mang lại cho bạn động lực để làm điều gì đó khi bạn đang cảm thấy thích thú. Dopamine cũng báo hiệu tuyến yên ngừng giải phóng prolactin.

• Somatostatin. Hormone này ngăn cản việc tiết ra một số hormone khác, bao gồm hormone tăng trưởng, hormone kích thích tuyến giáp, cholecystokinin và insulin. Đổi lại, tất cả các hormone này kiểm soát việc sản xuất somatostatin.

Vùng dưới đồi cũng điều chỉnh bất kỳ sự mất cân bằng nào về nhiệt độ cơ thể, căng thẳng và nhịp tim hàng ngày của cơ thể.

Điều gì xảy ra nếu vùng dưới đồi bị tổn thương?

Khi vùng dưới đồi bị tổn thương, nó không hoạt động như bình thường gây ra một số rối loạn chức năng vùng dưới đồi.

Nguyên nhân của rối loạn chức năng vùng dưới đồi bao gồm:

• Chấn thương đầu, chẳng hạn như chấn thương sọ não 

• Nhiễm trùng não

• Khối u não trong hoặc xung quanh vùng dưới đồi hoặc chứng phình động mạch não 

• Giảm cân đáng kể do rối loạn ăn uống, chẳng hạn như chứng ăn vô độ hoặc biếng ăn 

• Phẫu thuật não

• Xạ trị và hóa trị 

• Dị tật bẩm sinh liên quan đến não hoặc vùng dưới đồi

• Bệnh viêm bao gồm bệnh đa xơ cứng và bệnh u xơ thần kinh

• Một số rối loạn di truyền, chẳng hạn như thiếu hụt hormone tăng trưởng

Rối loạn chức năng vùng dưới đồi có thể do trong:

• Rối loạn hạ đồi-tuyến yên: Do sự tương tác chặt chẽ giữa vùng dưới đồi và tuyến yên, các tình trạng ảnh hưởng đến một trong hai được gọi là rối loạn tuyến yên-dưới đồi. Một số xét nghiệm hormone nhất định có thể giúp xác định chính xác hormone liên quan để đưa ra chẩn đoán cụ thể hơn.

• Suy tuyến yên: Tình trạng này có thể do tổn thương tuyến yên hoặc vùng dưới đồi, ảnh hưởng trực tiếp đến tuyến yên.

• Đái tháo nhạt: Tình trạng này xảy ra khi vùng dưới đồi không sản xuất và giải phóng đủ vasopressin. Điều này làm cho thận của bạn mất quá nhiều nước và dẫn đến đi tiểu nhiều và khát.

• Hội chứng Prader-Willi: Rối loạn di truyền này khiến vùng dưới đồi không nhận ra cảm giác no khi bạn đang ăn. Nếu không có cảm giác này, bạn sẽ thường xuyên thèm ăn và có nguy cơ bị béo phì.

• Hội chứng Kallmann: Hội chứng này có mối liên hệ với bệnh vùng dưới đồi, gây ra các vấn đề về vùng dưới đồi ở trẻ em như chậm hoặc không dậy thì.

• Chứng to viễn cực và to tuyến yên: Đây là những rối loạn tăng trưởng hiếm gặp do tiết ra quá nhiều hormone tăng trưởng từ tuyến yên.

• Hội chứng hormone chống bài niệu không phù hợp: Điều này xảy ra khi nồng độ hormone chống bài niệu quá cao. Nguyên nhân bao gồm đột quỵ, xuất huyết, nhiễm trùng, chấn thương, ung thư và sử dụng một số loại thuốc.

• Suy giáp trung ương: Suy giáp trung ương là một rối loạn hiếm gặp xảy ra do rối loạn cả vùng dưới đồi và tuyến yên. Nguyên nhân phổ biến nhất là do khối u tuyến yên như u tuyến yên.

• Vô kinh do chức năng vùng dưới đồi : Tình trạng này là tình trạng không có kinh trong hơn ba tháng ở phụ nữ trước đó có kinh nguyệt đều đặn hoặc hơn sáu tháng ở phụ nữ có kinh nguyệt không đều. Nguyên nhân phổ biến nhất của tình trạng này là rối loạn chức năng vùng dưới đồi.

• Tăng prolactin máu: Sự giảm nồng độ dopamine gây ra sự gia tăng nồng độ prolactin. Nguyên nhân bao gồm một khối u, tổn thương các tế bào thần kinh ở vùng dưới đồi và các nguyên nhân khác.

Các triệu chứng của rối loạn chức năng vùng dưới đồi là gì?

Các triệu chứng của rối loạn chức năng vùng dưới đồi tương ứng với các loại hormone liên quan và nếu mức độ hormone quá thấp hoặc quá cao. Một số triệu chứng của vấn đề vùng dưới đồi có thể bao gồm:

• Huyết áp cao hoặc huyết áp thấp

• Giữ nước hoặc mất nước 

• Giảm cân hoặc tăng cân và có thay đổi về cảm giác thèm ăn

• Vô sinh 

• Sức khỏe xương kém

• Chậm dậy thì 

• Mất và yếu cơ

• Nhiệt độ cơ thể thay đổi lớn

• Khó ngủ (mất ngủ)

• Thường xuyên phải đi tiểu

Lưu ý

Vùng dưới đồi của não là trung tâm điều phối “điều khiển thông minh” của cơ thể. Cũng giống như hệ thống “điều khiển thông minh” trong nhà có thể tự động điều chỉnh nhiệt, lạnh và mọi thứ bạn cần để ngôi nhà hoạt động tốt nhất có thể, vùng dưới đồi cũng phục vụ với nhiệm vụ tương tự trong cơ thể. Nó hoạt động trực tiếp trên hệ thống tự chủ của cơ thể để quản lý liền mạch các chức năng như nhịp tim, huyết áp và nhiệt độ cơ thể. Nó cũng hoạt động bằng cách giải phóng các hormone nhằm thúc đẩy các hormone khác hoặc các tuyến khác quản lý các chức năng khác của cơ thể như giấc ngủ, tâm trạng, sự phát triển cơ và xương cũng như ham muốn tình dục. 

Nhiều tình trạng có thể ảnh hưởng đến vùng dưới đồi, gây ra một loạt các vấn đề sức khỏe. Vì vậy, cần lưu ý đến một số vấn đề sức khỏe liên quan đến vùng dưới đồi để có những biện pháp điều trị kịp thời.