DÂY THẦN KINH THỊ GIÁC

TỔNG QUÁT

Dây thần kinh thị giác là gì?

Dây thần kinh thị giác bao gồm hàng triệu sợi thần kinh gửi thông điệp từ mắt đến não của bạn để giúp chúng ta nhìn. Mỗi người có một dây thần kinh thị giác ở phía sau của mỗi mắt kết nối trực tiếp với não.

CHỨC NĂNG

Chức năng của dây thần kinh thị giác là gì?

Dây thần kinh thị giác đóng vai trò rất quan trọng đối với thị lực của bạn. Đó là một phần phần của hệ thống thần kinh trung ương của chúng ta, bao gồm não và cột sống.

Dây thần kinh thị giác truyền các xung điện từ mắt đến não của bạn. Bộ não của bạn xử lý thông tin cảm giác này để bạn có thể nhìn.

GIẢI PHẪU HỌC

Dây thần kinh thị giác ở đâu?

Dây thần kinh thị giác là dây thần kinh thứ hai trong số 12 dây thần kinh sọ. Mỗi mắt có dây thần kinh thị giác riêng. Dây thần kinh thị giác:

• Bắt đầu ở đĩa thị giác (optic disk), một nhóm tế bào trong mô võng mạc ở phía sau mắt của bạn.

• Đi qua ống thị giác (một lỗ mở) và đi vào hộp sọ của bạn.

• Đi qua các dây thần kinh thị giác đối diện để tạo thành cấu trúc hình chữ X được gọi là vùng giao thoa thị giác.

• Tạo ra các vùng gọi là tia thị (optic radiations: OR).

Tia thị mang các tín hiệu thần kinh đến một phần não của bạn được gọi là vỏ não thị giác. Vùng vỏ não xử lý thông tin cho thị giác.

Các nhánh thần kinh thị giác

Mỗi dây thần kinh thị giác có các nhánh đi đến não của bạn hoặc kết hợp với các sợi thần kinh khác. Khi hai dây thần kinh thị giác giao nhau tại vùng giao thoa:

• Một nửa số sợi thần kinh từ mắt trái của bạn tiếp tục đến phía bên trái của não.

• Một nửa số sợi thần kinh của mắt phải kết nối với phần não bên phải của bạn.

• Các sợi thần kinh còn lại liên kết với nhau. Bộ não của bạn nhận tín hiệu từ cả hai mắt cùng một lúc để tạo ra hình ảnh thị giác.

TÌNH TRẠNG VÀ RỐI LOẠN

Những tình trạng và rối loạn nào ảnh hưởng đến dây thần kinh thị giác?

Những tình trạng có thể làm tổn thương dây thần kinh thị giác và ảnh hưởng đến thị lực bao gồm:

• Tăng nhãn áp: Chất lỏng tích tụ ở phần trước của mắt gây áp lực lên dây thần kinh thị giác. Áp lực có thể làm hỏng dây thần kinh thị giác của bạn. Bệnh tăng nhãn áp là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người lớn trên 60 tuổi.

• Bệnh thần kinh thị giác do thiếu máu cục bộ: Mất lưu lượng máu đến dây thần kinh thị giác gây ra bệnh thần kinh thị giác do thiếu máu cục bộ. Tình trạng này gây mất thị lực đột ngột.

• Bất thường bẩm sinh: Đôi khi trẻ sinh ra có sự khác biệt về dây thần kinh thị giác có thể dẫn đến thị lực kém.

• Teo thị giác: Thiếu máu đến dây thần kinh thị giác khiến nó bị teo lại. Nguyên nhân tiềm ẩn của chứng teo thị giác bao gồm chấn thương, đột quỵ, não úng thủy, nhiễm trùng và khối u não. Một số trường hợp là do di truyền.

• Khuyết tật dây thần kinh thị giác: Tình trạng di truyền này khiến một hoặc cả hai dây thần kinh thị giác không phát triển như bình thường.

• Giả phù gai (optic nerve drusen): Tình trạng này xảy ra khi protein và canxi lắng đọng (drusen) tích tụ trên dây thần kinh thị giác.

• U thần kinh thị giác: Gliomas là những khối u (phát triển) trên dây thần kinh thị giác và chúng thường lành tính (không phải ung thư). Những khối u này thường gặp phải ở những người mắc phải tình trạng di truyền được gọi là bệnh u xơ thần kinh loại 1 (NF1).

• U màng não thần kinh thị giác: Những khối u phát triển chậm này rất hiếm và lành tính, nhưng có thể dẫn đến mất thị lực nghiêm trọng.

• Viêm dây thần kinh thị giác: Nhiễm trùng và các bệnh tự miễn dịch như bệnh đa xơ cứng có thể kích thích hoặc làm viêm dây thần kinh thị giác.

• Phù nề: Áp lực xung quanh não của bạn do chấn thương sọ não, khối u não, viêm màng não hoặc một vấn đề khác khiến dây thần kinh thị giác sưng lên.

• Bệnh Devic: Còn được gọi là bệnh viêm màng não thần kinh (NMO), bệnh Devic xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào các dây thần kinh thị giác và tủy sống.

Dấu hiệu của rối loạn thần kinh thị giác là gì?

Các vấn đề về thần kinh thị giác gây ra các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào tình trạng cơ bản. Các triệu chứng có thể tạm thời hoặc vĩnh viễn. Bạn có thể gặp:

• Bệnh mù màu.

• Đau mắt.

• Nhức đầu.

• Buồn nôn và nôn mửa.

• Quáng gà.

• Mất thị lực một phần hoặc hoàn toàn.

• Mất thị lực ngoại vi (ở vùng bên).

• Ù tai.

CHĂM SÓC

Tôi có thể bảo vệ các dây thần kinh thị giác của mình bằng cách nào?

Các bước sau có thể giúp bảo vệ thị giác của bạn:

• Đi khám mắt thường xuyên.

• Duy trì cân nặng hợp lý thông qua tập thể dục và chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng.

• Kiểm soát các tình trạng ảnh hưởng đến thị lực và thần kinh, chẳng hạn như bệnh tiểu đường và huyết áp cao.

• Tìm kiếm sự giúp đỡ để bỏ thuốc lá. Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ tổn thương dây thần kinh thị giác và các vấn đề về thị lực khác.

• Đeo kính râm và kính bảo vệ mắt (kính bảo hộ) khi tham gia các môn thể thao hoặc các hoạt động có thể ảnh hưởng đến mắt của bạn.

CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

Khi nào tôi nên gặp bác sĩ?

Bạn nên gọi cho bác sĩ của mình nếu gặp phải:

• Thay đổi thị lực, bao gồm cả nhìn mờ hoặc nhìn đôi hoặc mất thị lực.

• Đau đầu kinh niên.

• Đau mắt.

LƯU Ý

Các dây thần kinh thị giác đóng vai trò rất quan trọng đối với thị lực của bạn. Tổn thương các dây thần kinh này có thể dẫn đến mất thị lực tạm thời hoặc vĩnh viễn. Bệnh tăng nhãn áp là chứng rối loạn thần kinh thị giác phổ biến nhất. Nếu không được điều trị, tổn thương dây thần kinh thị giác có thể dẫn đến mù lòa. Kiểm tra mắt thường xuyên là điều cần thiết để bảo vệ thị lực của bạn và ngăn chặn tổn thương thần kinh thị giác trước khi nó trở nên quá nghiêm trọng.