ĐỘNG MẠCH KHOEO

TỔNG QUÁT

Các động mạch khoeo là gì?

Các động mạch khoeo là một phần mở rộng của các động mạch đùi ở chân của chúng ta. Chúng bắt đầu ở giữa đùi và chạy ra sau đầu gối của bạn để đưa máu đến các phần dưới của chân. Bạn hoặc bác sĩ có thể cảm nhận được mạch máu dưới da bằng cách đặt các ngón tay lên mặt sau đầu gối, trên động mạch khoeo.

CHỨC NĂNG

Chức năng của các động mạch khoeo là gì?

Động mạch khoeo là một phần của hệ thống tuần hoàn của cơ thể bạn. Chúng là các động mạch ngoại vi. Các động mạch ngoại vi có chức năng lưu thông máu đến các vùng cơ thể xa tim hơn.

Các động mạch khoeo cung cấp máu cho:

• Xương mác (xương nhỏ hơn ở bên ngoài của cẳng chân).

• Khớp gối và hố đầu gối (popliteal Fossa).

• Cơ và dây thần kinh cẳng chân.

• Xương chày (xương lớn hơn ở mặt trong của cẳng chân).

• Bàn chân và cổ chân.

GIẢI PHẪU HỌC

Các động mạch khoeo ở đâu?

Mỗi chúng ta có hai động mạch khoeo: một ở chân phải và một ở chân trái. Các động mạch này là sự tiếp nối của các động mạch đùi, các mạch máu lớn đưa máu đến chân của bạn.

Các nhánh động mạch khoeo là gì?

Mỗi động mạch chân nằm phía sau đầu gối của chúng ta.

Bên dưới khớp gối của bạn, các động mạch chia thành động mạch chày trước và thân thân chày mác (hoặc tibiofibular). Phần này chia thành các nhánh nhỏ hơn để đưa máu đến xương mác của bạn và đến phần sau của bắp chân.

Sau khi đi qua cẳng chân/bắp chân của bạn, tất cả các nhánh này từ động mạch khoeo sẽ cung cấp tất cả máu cho bàn chân của bạn.

TÌNH TRẠNG VÀ RỐI LOẠN

Những tình trạng và rối loạn nào ảnh hưởng đến động mạch khoeo?

Các tình trạng ảnh hưởng đến động mạch khoeo bao gồm:

• Bệnh u nang: Tình trạng này xảy ra khi một u nang hình thành bên trong thành động mạch bị bong tróc, làm giảm lưu lượng máu. Theo thời gian, mọi người có thể phát triển bệnh hẹp động mạch hoặc hẹp động mạch khoeo. Nó chủ yếu ảnh hưởng đến những người nam giới. Các triệu chứng bao gồm đau chuột rút ở cẳng chân khi đi bộ hoặc tập thể dục và tiến triển dần dần (các triệu chứng này được gọi là chứng đau quặn từng cơn).

• Phình động mạch khoeo: Phình động mạch là tình trạng một khối phồng trong thành động mạch làm suy yếu nó, khiến nó dễ bị vỡ. Phình mạch trong động mạch khoeo có thể dẫn đến cục máu đông. Tình trạng tắc nghẽn nghiêm trọng có thể dẫn đến việc phải cắt bỏ cẳng chân nếu không được xác định và điều trị kịp thời. Phình mạch khoeo là loại phình mạch phổ biến thứ hai sau phình động mạch chủ bụng. Hầu hết tất cả các chứng phình động mạch khoeo đều xảy ra ở những người nam giới.

• Hội chứng chèn ép động mạch khoeo (PAES): PAES xảy ra khi các cơ và gân ở vùng đầu gối gây áp lực lên động mạch khoeo. Nó gây ra chuột rút cơ bắp và đau cơ bắp chân của bạn trong các hoạt động thể chất như đi bộ. Tình trạng này được gọi là đau cách hồi. PAES thường ảnh hưởng đến các vận động viên, đặc biệt là nam giới dưới 30 tuổi.

• Bệnh xơ vữa động mạch khoeo: Động mạch bị thu hẹp do mảng xơ vữa và cục máu đông có thể dẫn đến tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn (tắc mạch). Tăng nguy cơ hoại thư và mất chi. Giống như các loại bệnh tắc động mạch ngoại vi khác, nó thường ảnh hưởng đến những người hút thuốc hoặc sử dụng các sản phẩm từ thuốc lá, những người mắc bệnh tiểu đường, những người trên 65 tuổi và những người có cholesterol cao.

• Xuất huyết động mạch chân: Chấn thương ở đầu gối của bạn có thể gây ra trật khớp đầu gối và làm vỡ động mạch khoeo.

• U nang: Chúng rất phổ biến và có thể nhìn thấy trên xét nghiệm siêu âm. Còn được gọi là u nang Baker, khối u chứa đầy chất lỏng này hình thành ở mặt sau đầu gối của bạn. Nó có thể gây đau và sưng. U nang có thể ảnh hưởng đến khả năng uốn cong và cử động đầu gối của bạn. Tổn thương khớp gối của bạn do viêm khớp hoặc sụn chêm bị rách gây ra u nang Baker. Mặc dù cả hai đều nằm sau đầu gối của bạn, nhưng u nang thường không ảnh hưởng đến chức năng của động mạch khoeo.

Điều gì gây ra các bệnh lý ở động mạch khoeo?

Các yếu tố nguy cơ đối với các bệnh lý ở động mạch khoeo bao gồm:

• Bệnh động mạch vành.

• Bệnh tiểu đường.

• Huyết áp cao.

• Cholesterol cao.

• Giới tính nam.

• Béo phì.

• Hút thuốc hoặc sử dụng các sản phẩm từ thuốc lá.

Các dấu hiệu của bệnh động mạch khoeo là gì?

Hầu hết các bệnh lý ở động mạch khoeo gây ra đau chân hoặc tăng nặng hơn khi bạn đang đi bộ hoặc hoạt động thể chất. Cơn đau, chuột rút và nặng hơn sẽ biến mất khi bạn nghỉ ngơi. Các bác sĩ gọi tình trạng này là tình trạng đau cách hồi.

Bạn cũng có thể gặp:

• Phù (sưng) ở cẳng chân.

• Các vết loét chân không lành.

• Đau ở bắp chân, đầu gối hoặc bàn chân của bạn.

Làm thế nào để chẩn đoán bệnh động mạch khoeo?

Bác sĩ của bạn có thể thực hiện các xét nghiệm sau đây để chẩn đoán tình trạng động mạch khoeo:

• Ghi thể tích mạch (PVR) sử dụng huyết áp và chỉ số Doppler để tính chỉ số mắt cá chân-cánh tay (ABI), từ đó đánh giá lưu lượng máu động mạch xuống chân của bạn.

• Siêu âm mạch máu đánh giá lưu lượng máu ở chân của bạn.

• Chụp động mạch, chẳng hạn như chụp mạch cộng hưởng từ (MRA) hoặc chụp mạch CT (CTA), kiểm tra lưu thông máu lưu thông ở chân của bạn. Chụp mạch qua ống thông có thể được thực hiện để đánh giá động mạch khoeo. Xét nghiệm này mang tính chất xâm lấn và thường dành cho những trường hợp đặc biệt sau khi đã thực hiện các xét nghiệm hình ảnh.

Phương pháp điều trị phổ biến cho các bệnh động mạch khoeo là gì?

Các phương pháp điều trị bệnh động mạch khoeo khác nhau tùy thuộc vào tình trạng bệnh. Chúng bao gồm:

• Thuốc để giảm huyết áp, cholesterol và ngăn ngừa cục máu đông.

• Điều trị qua ống thông và đặt stent để mở một động mạch bị hẹp bằng một thiết bị bong bóng và đặt một stent (thiết bị lưới) vào bên trong động mạch, giúp giữ mạch mở ra.

• Phẫu thuật bắc cầu bằng cách đưa máu qua một mạch máu mới được ghép.

• Phẫu thuật để loại bỏ u nang hoặc giải phóng cơ và gân để giải phóng áp lực lên động mạch khoeo.

CHĂM SÓC

Làm cách nào tôi có thể bảo vệ các động mạch khoeo của mình?

Những thay đổi lối sống sau đây có thể giữ cho động mạch và hệ tuần hoàn của bạn khỏe mạnh:

• Bỏ thuốc lá hoặc sử dụng các sản phẩm từ thuốc lá.

• Tập thể dục hầu hết các ngày trong tuần.

• Thực hiện theo một chế độ ăn uống lành mạnh cho tim bao gồm ít cholesterol, chất béo và muối.

• Duy trì cân nặng hợp lý.

• Kiểm soát các tình trạng như tiểu đường, cholesterol cao và huyết áp cao.

CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

Khi nào tôi nên gặp bác sĩ?

Bạn nên gọi cho bác sĩ của mình nếu gặp phải:

• Vết thương không lành ở chân hoặc bàn chân.

• Đau khi đi bộ hoặc các vấn đề về vận động.

• Phù chân không rõ nguyên nhân.

• Thay đổi nhiệt độ hoặc màu sắc ở chân.

• Đau chân khi nghỉ ngơi.

LƯU Ý

Các động mạch khoeo đóng vai trò quan trọng trong việc đưa máu từ động mạch đùi đến cẳng chân. Các bệnh động mạch khoeo có thể hạn chế lưu lượng máu này, dẫn đến các vấn đề như đau cách hồi. Bạn có thể bị đau chân khi đi lại hoặc di chuyển, nhưng không bị đau khi nghỉ ngơi. Một số bệnh động mạch khoeo có thể dẫn đến mất chi. Bác sĩ của bạn có thể đề nghị thay đổi chế độ ăn uống và lối sống để duy trì lưu lượng máu khỏe mạnh khắp cơ thể, đồng thời có thể đề xuất thực hiện xét nghiệm hoặc một thủ thuật điều trị khi cần thiết.