DONG RIỀNG ĐỎ

Đặc điểm tự nhiên

Dong riềng đỏ dạng thân thảo, cây nhỏ, chiều cao cây khoảng từ 1 đến 1,5m, cây sống hằng năm. Củ Dong riềng đỏ là do thân rễ phình ra hình thành, có nhiều lớp vảy mỏng xung quanh.

Lá Dong riềng đỏ dài khoảng 30 - 50cm, lá rộng 20 - 30cm, lá mọc dạng so le hình trứng hoặc hình bầu dục, gốc lá không cuống, lá có đầu tù hoặc hơi nhọn, hai mặt lá nhẵn màu lục tím, mép gợn sóng, gân ở giữa lá to, nổi gồ lên ở mặt dưới lá, bẹ lá to và dài, gân phụ chạy song song rất rõ.

Hoa Dong riềng đỏ mọc ở ngọn thân thành chùm hoặc bông, hoa dạng lưỡng tính không đều, màu trắng hoặc đỏ, lá bắc thuôn hẹp; đài hoa có 3 răng bằng nhau, hẹp ngang, hoa có từ 4 đến 5 nhị lép biến đổi thành những bảng mỏng nhìn như cánh hoa, nhị 1 mang ½ bao phấn trên một bản có màu tương tự cánh hoa; tràng 4 cánh, xếp xen kẽ với lá đài, dính nhau thành ống ngắn ở gốc. Bầu hạ 4 ô, nhiều noãn. 

Quả dạng nang, có gai mềm, hạt rắn hình cầu.

Thảo dược này có nguồn gốc từ châu Mỹ. Dong riềng đỏ là loài cây chịu khí hậu ẩm, ưa sáng, đặc biệt là khí hậu các vùng trung du và miền núi phía bắc. Ở Việt Nam, Dong riềng đỏ là một loài cây quen thuộc, được trồng nhiều và phổ biến hơn ở các tỉnh miền núi, trung du và đồng bằng bắc bộ so với các tỉnh miền nam. Tại Việt Nam, một số tỉnh thành trồng nhiều Dong riềng đỏ bao gồm: Sơn La, Điện Biên, Yên Bái, Tuyên Quang, Lào Cai, Hòa Bình…

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Rễ, thân và hoa là những bộ phận của cây dong riềng đỏ được sử dụng để bào chế thuốc.

Thu hái: Dược liệu có thể được thu hái quanh năm.

Chế biến: Tiến hành đào lấy củ, rửa sạch rồi sát lấy bột, lọc kĩ sau đó phơi khô rồi đóng gói cất trong các chum hoặc vại để bảo quản hoặc sử dụng.

Bảo quản dược liệu đã qua sơ chế ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ẩm mốc.

Thành phần hóa học

Thân rễ có chứa nhiều tinh bột, khoảng 28%. Đặc điểm tinh bột khoai riềng khi nấu với nước có thể đông cứng lại như thạch. Ngoài ra trong Khoai riềng có một ít tanin. Các nghiên cứu dược lý gần đây cho thấy trong Dong riềng còn có phenylpropanoid sucrose, epimedokoreanone A, nepetoidin B, axit ferulic, axit caffeic, hydroxytyrosol và 1 H-indole-3-carboxaldehyde.

Tác dụng

+Tác dụng hạ huyết áp, giãn vi mạch và tăng tưới máu cơ tim.

+Hỗ trợ điều trị suy tim, an thần, làm sạch lòng mạch và giảm đau ngực.

+Tác dụng phòng chống các bệnh lý về tim mạch.

+Tác dụng cải thiện triệu chứng hồi hộp, khó thở, đau thắt ngực và đánh trống ngực.

+Tác dụng phòng ngừa bệnh mạch vành.

+Tác dụng trong chống thiếu máu tim, rối loạn thần kinh, suy mạch vành và dự phòng các cơn nhồi máu ở tim ở những người có nguy cơ cao.

+Hỗ trợ điều trị một số bệnh đường ruột, giảm đau gan và thận.

+Tác dụng thanh nhiệt, an thần, giáng thấp và lợi thấp.

Công dụng

Dong riềng đỏ có vị nhạt, hơi ngọt, tính mát và sẽ có các công dụng sau đây:

+Điều trị chấn thương do té ngã.

+Hỗ trợ điều trị viêm gan cấp.

+Điều trị rong kinh.

+Điều trị viêm tai giữa chảy mủ.

+Hỗ trợ điều trị bệnh tim mạch.

Liều dùng

Dùng dong riềng đỏ ở dạng sắc, hãm hoặc sử dụng trực tiếp. Liều dùng 15 – 20g/ ngày đối với rễ và 10 – 15g/ ngày nếu dùng hoa.

Lưu ý khi sử dụng

+Phụ nữ mang thai, cho con bú và người có các tình trạng sức khỏe đặc biệt nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thực hiện các bài thuốc từ thảo dược thiên nhiên.

+Tránh lạm dụng hoặc phụ thuộc vào các bài thuốc từ Dong riềng đỏ, vì một số bài thuốc còn chưa được xác thực khoa học về tính hiệu quả điều trị.