ÍCH TRÍ NHÂN

Giới thiệu về dược liệu

- Tên khoa học: Alpinia oxyphylla Mig

- Họ: Zingiberaceae (Gừng)

- Tên gọi khác: riềng lá nhọn

Ích trí nhân là quả chín của cây mang đi sấy khô.

Đặc điểm thực vật

Ích trí nhân là cây thân thảo, lâu năm, có vị cay, cao khoảng 1 – 1.5m. 

Lá hình mũi mác, hoa mọc thành chùm ở đầu ngọn cành, màu trắng, đốm tím. Quả hình cầu, 2 đầu hơi nhọn. Vỏ quả màu nâu đỏ hoặc nâu xám, vỏ mỏng, hơi dẻo, dính sát vào hạt. Quả chín có màu vàng xanh, thơm, vị đắng.

Hạt tròn, dẹt, nhiều cạnh, màu xanh đen, bên trong là chất bột màu trắng. 

Mùa quả: tháng 7 – 8.

Phân bố, sinh thái

Tại Trung Quốc, cây mọc hoang ở vùng rừng núi như: đảo Hải Nam, tỉnh Quảng Đông, Quảng Tây. Tại Việt Nam chưa rõ khu vực phân bố, dược liệu ích trí nhân chủ yếu được nhập ngoại.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng

Quả chín phơi hoặc sấy khô. 

Thu hái, chế biến

- Thu hái vào tháng 7 – 8, khi quả chuyển từ màu nâu sang hơi vàng xanh. Nên chọn những hạt to, đầy. Sau đó, mang phơi hoặc sấy khô. 

- Ích trí nhân có thể dùng tươi (bỏ tạp chất và vỏ ngoài, khi dùng giã nát) hoặc chế với muối.

Thành phần hóa học 

Dược liệu ích trí nhân có chứa các thành phần hóa học chính như:

Khoảng 0,7% tinh dầu (Terpen, Sesquiterpen và Sesquiterpenancola), khoảng 1,71% Saponin, Isopropoxy cyclohexane, α-Dimethyl Benzepropanoic acid, Guaiol, Zingiberol, Aromadendrene, Gingerol.

Tác dụng - Công dụng 

Ích trí nhân có tác dụng chống viêm, giảm co thắt cơ trơn bàng quang và các cơn són tiểu, tiểu vặt, di tinh, đái dầm.

Cách dùng - Liều dùng 

Ngày dùng 6 - 12g, dạng thuốc sắc, thường phối hợp với các vị thuốc khác.

Lưu ý

Không dùng cho người băng huyết do nhiệt, bạch trọc, người huyết táo, có hỏa, người âm hư, thủy, táo nhiệt.