LIỆT CƠ MỞ THANH QUẢN (LIỆT DÂY THANH QUẢN)

Tổng quát

Liệt dây thanh xảy ra khi các xung thần kinh đến hộp thoại (thanh quản) của bạn bị gián đoạn. Điều này dẫn đến tê liệt các cơ dây thanh.

Dây thanh quản, đôi khi được gọi là nếp gấp thanh quản, không chỉ tạo ra âm thanh. Chúng cũng bảo vệ đường thở bằng cách ngăn thức ăn, đồ uống và thậm chí cả nước bọt của bạn xâm nhập vào khí quản và khiến bạn bị nghẹt thở.

Liệt dây thanh có thể ảnh hưởng đến khả năng nói và thậm chí là thở. 

Các nguyên nhân có thể bao gồm tổn thương dây thần kinh trong quá trình phẫu thuật, nhiễm virus và một số bệnh ung thư. Điều trị liệt dây thanh âm thường bao gồm phẫu thuật và đôi khi là liệu pháp giọng nói.

Triệu chứng

Cơ mở dây thanh quản là hai dải mô cơ linh hoạt nằm ở lối vào khí quản. Khi bạn nói, các dải tần kết hợp lại với nhau và rung động để tạo ra âm thanh. Khi chúng ở trạng thái bình thường, dây thanh quản được thả lỏng ở vị trí thoáng, để bạn có thể thở.

Trong hầu hết các trường hợp liệt dây thanh quản, chỉ có một dây thanh bị liệt. Liệt cả hai dây thanh là một tình trạng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng. Điều này có thể gây ra khó khăn về giọng nói và các vấn đề nghiêm trọng về thở và nuốt.

Các dấu hiệu và triệu chứng của liệt dây thanh quản có thể bao gồm:

• Thay đổi giọng nói

• Khàn tiếng

• Thở có tiếng ồn

• Mất cao độ giọng hát

• Nghẹt thở hoặc ho khi nuốt thức ăn, đồ uống hoặc nước bọt

• Cần hít thở thường xuyên khi nói

• Không có khả năng nói lớn

• Hắng giọng thường xuyên

Khi nào đến gặp bác sĩ

Nếu bạn bị khàn giọng kéo dài, không giải thích được trong hơn hai tuần, hoặc nếu bạn nhận thấy bất kỳ sự thay đổi hoặc khó chịu nào trong giọng nói không rõ nguyên nhân, hãy liên hệ với bác sĩ.

Nguyên nhân

Khi bị liệt cơ mở dây thanh quản, các xung thần kinh đến hộp thoại (thanh quản) bị gián đoạn, dẫn đến tê liệt cơ. Các bác sĩ thường không biết nguyên nhân gây ra liệt dây thanh âm. Các nguyên nhân đã biết có thể bao gồm:

• Tổn thương dây thanh quản trong quá trình phẫu thuật. Phẫu thuật trên hoặc gần cổ hoặc ngực trên có thể dẫn đến tổn thương các dây thần kinh hộp thoại. Các phẫu thuật có nguy cơ gây tổn thương bao gồm phẫu thuật tuyến giáp hoặc tuyến cận giáp, thực quản, cổ và ngực.

• Chấn thương cổ hoặc ngực. Chấn thương ở cổ hoặc ngực có thể làm tổn thương các dây thần kinh dây thanh quản.

• Đột quỵ. Đột quỵ làm gián đoạn lưu lượng máu trong não và có thể làm hỏng phần não gửi tín hiệu đến hộp thoại.

• Các khối u. Các khối u, cả ung thư và không phải ung thư, có thể phát triển trong hoặc xung quanh cơ, sụn hoặc dây thần kinh kiểm soát chức năng của hộp thoại và có thể gây tê liệt dây thanh âm.

• Nhiễm trùng. Một số bệnh nhiễm trùng, chẳng hạn như bệnh Lyme, virus Epstein-Barr và mụn rộp, có thể gây viêm và làm tổn thương trực tiếp các dây thần kinh trong thanh quản.

• Tình trạng thần kinh. Nếu bạn mắc một số bệnh lý thần kinh, chẳng hạn như bệnh đa xơ cứng hoặc bệnh Parkinson, bạn có thể bị liệt dây thanh âm.

Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển liệt dây thanh quản bao gồm:

• Phẫu thuật cắt cổ họng hoặc lồng ngực. Những người cần phẫu thuật tuyến giáp, cổ họng hoặc phần trên của ngực có nguy cơ bị tổn thương dây thần kinh thanh quản cao. Đôi khi ống thở được sử dụng trong phẫu thuật hoặc để giúp thở nếu bạn đang gặp vấn đề về hô hấp nghiêm trọng có thể làm hỏng dây thần kinh dây thanh âm.

• Là người gặp phải tình trạng thần kinh. Những người mắc một số tình trạng thần kinh - chẳng hạn như bệnh Parkinson hoặc bệnh đa xơ cứng - có nhiều khả năng bị yếu hoặc tê liệt dây thanh âm.

Hình ảnh bệnh nhân bị liệt cơ mở dây thanh quản

Các biến chứng

Các vấn đề về hô hấp liên quan đến liệt cơ mở dây thanh quản có thể nhẹ đến mức bạn chỉ bị khàn giọng hoặc có thể nghiêm trọng đến mức đe dọa tính mạng.

Bởi vì liệt dây thanh quản giữ cho đường vào đường thở không thể đóng hoặc mở hoàn toàn, các biến chứng khác có thể bao gồm nghẹt thở hoặc hít phải thức ăn hoặc chất lỏng.

Chẩn đoán

Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, lắng nghe giọng nói và hỏi bạn đã gặp vấn đề về giọng nói trong bao lâu. Để đánh giá thêm các vấn đề về giọng nói, các xét nghiệm, kiểm tra sau có thể được thực hiện:

• Nội soi thanh quản. Bác sĩ sẽ xem xét dây thanh quản của bạn bằng cách sử dụng một chiếc gương và một ống mỏng (được gọi là ống soi thanh quản hoặc ống nội soi). Các ống nội soi có độ phóng đại cao đặc biệt này cho phép bác sĩ xem trực tiếp dây thanh âm trên màn hình video để xác định chuyển động và vị trí của dây thanh âm. Từ đó đưa ra kết luận về tình trạng liệu cơ mở dây thanh quản.

• Điện cơ thanh quản. Thử nghiệm này đo dòng điện trong cơ hộp giọng nói của bạn. Để có được những phép đo này, bác sĩ thường chèn những chiếc kim nhỏ vào cơ dây thanh âm của bạn qua da cổ.

• Xét nghiệm máu và chụp cắt lớp vi tính. Vì một số bệnh có thể khiến dây thần kinh bị thương, bạn có thể cần xét nghiệm thêm để xác định nguyên nhân gây tê liệt. Các xét nghiệm có thể bao gồm xét nghiệm máu, chụp X-quang, chụp MRI hoặc CT.

Điều trị

Điều trị liệt dây thanh quản phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và thời gian kể từ khi xuất hiện các triệu chứng. Điều trị có thể bao gồm liệu pháp giọng nói, tiêm thuốc, phẫu thuật hoặc kết hợp các phương pháp điều trị trên.

Trong một số trường hợp, bạn có thể khỏi bệnh mà không cần điều trị bằng phẫu thuật. Vì lý do này, bác sĩ có thể trì hoãn phẫu thuật ít nhất một năm kể từ khi bạn bắt đầu bị liệt dây thanh.

Trong thời gian chờ đợi phẫu thuật, bác sĩ có thể điều trị bổ sung bằng liệu pháp giọng nói để giúp bạn tránh sử dụng giọng nói không đúng cách trong khi các dây thần kinh lành lại.

Liệu pháp giọng nói

Các buổi trị liệu bằng giọng nói bao gồm các bài tập hoặc các hoạt động khác để củng cố dây thanh âm, cải thiện khả năng kiểm soát hơi thở khi nói, ngăn ngừa căng thẳng bất thường ở các cơ khác xung quanh dây thanh quản và bảo vệ đường thở trong quá trình nuốt.

Phẫu thuật

Nếu các triệu chứng tê liệt dây thanh âm không tự hồi phục hoàn toàn, các phương pháp điều trị phẫu thuật có thể được áp dụng để cải thiện khả năng nói và nuốt của bạn.

Các lựa chọn phẫu thuật bao gồm:

• Sử dụng thuốc tiêm. 

• Phẫu thuật cấy ghép cấu trúc. Thay vì sử dụng thuốc tiêm, thủ thuật này - được gọi là phẫu thuật hình thanh quản hoặc phẫu thuật khung thanh quản - dựa vào việc sử dụng thiết bị cấy ghép trong thanh quản để định vị lại dây thanh âm. 

• Định vị lại dây thanh âm. Trong quy trình này, bác sĩ phẫu thuật di chuyển một cửa sổ mô của chính bạn từ bên ngoài hộp thoại vào trong, đẩy dây thanh bị liệt về phía giữa hộp thoại của bạn. Điều này cho phép dây thanh âm chưa được ghép nối của bạn rung động tốt hơn.

• Thay thế dây thần kinh bị tổn thương (reinnervation). Trong phẫu thuật này, một dây thần kinh khỏe mạnh được di chuyển từ một vùng khác của cổ để thay thế dây thanh âm bị tổn thương. Có thể mất từ ​​sáu đến chín tháng trước khi giọng nói được cải thiện.

• Mở khí quản. Nếu cả hai dây thanh của bạn bị liệt và nằm gần nhau, luồng không khí của bạn sẽ bị giảm. Trong trường hợp này, bạn sẽ rất khó thở và phải thực hiện một thủ thuật phẫu thuật gọi là mở khí quản.

Trong phẫu thuật mở khí quản, một vết rạch được tạo ở phía trước cổ và một lỗ mở được tạo trực tiếp vào khí quản. Một ống thở được đưa vào, cho phép không khí đi qua các dây thanh quản bất động.