MÍA DÒ

Giới thiệu về dược liệu

Tên khoa học: Costus speciosus Smith

Họ Mía dò (Costaceae)

Tên gọi khác: Tậu chó, Đọt đắng, Đọt hoàng, Củ chốc, Cát lồi

Đặc điểm thực vật

Mía dò là cây thân thảo lâu năm, mọc bò dưới đất, có thân xốp, giòn, thân rễ to phát triển thành củ nạc. 

Lá hình mác hoặc thuôn dài, mọc so le, có bẹ, mặt trên nhẵn, mặt dưới có lông mịn. Lá non mọc thành hình xoắn ốc. 

Cụm hoa mọc thành bông chùy ở đầu thân hoặc cành, hình trứng, hoa màu trắng, mọc sát nhau, không cuống, lá bắc màu đỏ xếp theo cặp đôi không đối xứng.

Quả màu đỏ sẫm, chứa nhiều hạt nhẵn, bóng. Mùa quả: tháng 7 – 11.

Phân bố, sinh thái

Mía dò là cây ưa ẩm, ánh sáng và có thể chịu bóng râm nhẹ, có nguồn gốc từ các nước nhiệt đới như Đài Loan, Trung Quốc (Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam) Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia, Lào, Campuchia, Việt Nam, Xrilanca.

Ở Việt Nam, cây mọc hoang hoặc được trồng ở các tỉnh vùng núi và trung du như Sơn La, Hòa Bình, Cao Bằng, Lạng Sơn, Lai Châu, Thái Nguyên, Tuyên Quang

Thu hoạch thân rễ vào mùa thu, rửa sạch, tỉa bớt rễ, thái nhỏ, đồ chín và đem phơi khô.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Cành non, thân rễ, búp non. 

Thu hái quanh năm, tuy nhiên tốt nhất vào mùa thu, rửa sạch, cắt bỏ rễ, thái thành phiến mỏng, phơi hoặc sấy khô.

Thành phần hóa học 

Trong Mía dò có các thành phần như: Saponin steroid, diosgenin, diosgenone, dioscin, tigogenin, saponins, β-sitosterol, α-tocopherol, gracillin, cycloartanol (25-en-cycloartenol và octacosanoic acid), costunolide, eremanthin, các chất béo (α-humulene, zerumbone, camphene, α-amyrin stearate, β-amyrin, costunolide và lupeol)

Tác dụng - Công dụng 

Mía dò có tác dụng lợi thủy, tiêu thũng; kháng viêm, giảm đau và hạ sốt; hạ đường huyết và lipid máu. Do đó dược liệu được chỉ định để điều trị: tiểu buốt, nước tiểu có màu vàng, đau lưng, thấp khớp, viêm tai, viêm tai giữa,…

Cách dùng - Liều dùng 

Liều dùng: uống 10 – 15 g/ngày. Dùng ngoài với liều lượng phù hợp

Lưu ý

- Dùng quá liều dược liệu tươi có thể dẫn đến ngộ độc, chóng mặt, nôn mửa, đau bụng.

- Không nên sử dụng cho phụ nữ có thai và người yếu sinh lý.