THÌ LÀ

Tên khoa học: Fructus Anethi Graveolens

Họ: Hoa tán (danh pháp khoa học: Apiaceae)

Giới thiệu về dược liệu

Thì là (hay còn gọi là Dill trong tiếng Anh) có tên khoa học là Anethum graveolens, là một loại rau thường được dùng làm gia vị và có nguồn gốc ở các nước ven biển Địa Trung Hải. Thì là là loài cây thân thảo sống hằng năm, có chiều cao trung bình khoảng từ 60 – 90cm. Thân cây nhẵn, đôi khi có khía rãnh chạy dọc và rễ trụ.

Lá của cây xẻ lông chim 3 lần, bẹ phát triển, các lá ngọn bị tiêu giảm có hình như lá kim, không cuống. Hoa của cây mọc thành tán kép, gồm khoảng 5 – 15 tán nhỏ, mọc ở các cành, thân và ngọn. Hoa thì là có màu vàng đặc trưng. Quả bế kép, hình trứng và có 10 cạnh.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Lá, rễ củ, thân và hạt của rau thì là đều được dân gian sử dụng để làm thuốc hoặc trong chế biến các món ăn. Trong đó, hạt của cây là bộ phận được dùng làm thuốc chữa bệnh phổ biến nhất.

Rau thìa là mọc hoang nhiều ở miền Nam Châu Âu. Ở Việt Nam, loài thực vật này được trồng khá phổ biến để làm gia vị.

Cây thì là có thể thu hái quanh năm, thường được dùng tươi hoặc phơi khô để dùng dần.

Sau thu hái, thì là thường được bào chế dưới một số dạng bao gồm hạt thìa là khô, tinh dầu, thuốc viên, làm rượu hay thuốc sắc uống.

Sau khi thu hái và chế biến cần bảo quản dược liệu ở nơi thoáng mát, khô ráo.

Thành phần hóa học

Quả và lá của cây thì là có chứa tinh dầu, bao gồm carvon 60% và limonene.

Tác dụng - Công dụng

Ngoài những tác dụng trị bệnh, thì là còn cực kỳ tốt cho sức khỏe với các lợi ích như:

Giàu chất chống oxy hóa: Thì là chứa nhiều chất chống oxy hóa. Việc tiêu thụ giúp cơ thể giảm viêm và ngăn ngừa một số bệnh như ung thư, alzheimer, viêm khớp,…

Cải thiện sức khỏe tim mạch: Trong thì là có chứa hoạt chất flavonoid. Đây là thành phần giúp bảo vệ tim mạch nhờ vào đặc tính chống oxy hóa và chống viêm từ dược liệu.

Giúp giảm lượng đường trong máu: Thì là có tác dụng rất tốt trong việc hạ đường huyết. Việc sử dụng rau thì là giúp cải thiện đáng kể lượng đường trong máu

 Lợi ích khác như hỗ trợ cải thiện xương khớp nhờ các thành phần canxi, magie có trong rau. Ngoài ra còn giúp giảm thiểu tình trạng chuột rút trong thời kỳ kinh nguyệt.

Lá thì là có vị hơi đắng và cay, mùi thơm hắc, tính ấm. Quy kinh vào Thận và Tỳ.

Theo Đông Y

Tác dụng: Thì là sử dụng tiêu trướng, mạnh tỳ, bổ thận, chỉ thống, điều hòa khí âm dương, quân bình, lợi sữa, kích thích tiêu hóa.

Chủ trị: Lá được sử dụng để trị tiêu hóa kém, đau bụng, tiểu tiện khó, đau răng, rối loạn đường tiết niệu do sỏi thận, viêm bàng quang hay viêm thận. Quả của thìa là có tác dụng tương tự như Tiểu hồi hương, do đó được dùng để chữa đau bụng kinh, hỗ trợ kích thích tiêu hóa, lợi tiểu, lợi sữa. Ngoài ra quả còn được dùng trong điều trị bụng đầy chướng, xơ vữa động mạch, huyết áp cao, đau răng, nôn mửa, xơ cứng mạch não...

Lá à có mùi thơm đặc trưng nên thường được sử dụng trong chế biến các món hải sản để tăng hương vị, giúp kích thích tiêu hóa và lấn át mùi tanh.

Theo dược lý hiện đại

Các nghiên cứu gần đây cho thấy, rau thì là có chứa các thành phần với tác dụng tương tự estrogen ở nữ giới. Do đó sử dụng loại thảo dược này thường xuyên có thể giúp kích thích tuyến sữa ở những phụ nữ sau khi sinh.

Nghiên cứu ở Nga nhận thấy rằng, dầu chiết xuất từ hạt của cây thì là giúp giảm biểu hiện của hội chứng quấy khóc trẻ sơ sinh.

Với hàm lượng vitamin C cao, cây thìa là có tác dụng hỗ trợ tăng cường sức đề kháng, giúp điều trị các chứng bệnh viêm nhiễm đường hô hấp chẳng hạn như ho, ho đờm, đau họng...

Hạt thì là chứa axit folic có công dụng giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, đồng thời thành phần này cũng có tác dụng kích thích quá trình chuyển hóa đường và axit amin.

Ăn rau thì là thường xuyên còn cung cấp một hàm lượng canxi dồi dào, hỗ trợ tăng cường sức khỏe xương cũng như ngăn ngừa chứng loãng xương.

Tinh dầu Eugenol từ cây thì là được cho là có thể giúp cải thiện tình trạng đề kháng insulin, hỗ trợ giảm lượng đường trong máu.

Polyacetylenes trong lá thìa là có công dụng chống viêm và ức chế vi khuẩn. Vì vậy có thể dùng lá thì là tươi để đắp lên vết thương, ngăn ngừa nhiễm trùng.

Vitamin B và các flavonoid trong thìa là giúp cải thiện chứng mất ngủ thông qua cơ chế làm dịu hệ thần kinh trung ương, kích thích sản sinh hormone melatonin (có tác dụng tạo cảm giác buồn ngủ).

Lá thìa là không có độc nên chúng ta có thể sử dụng với liều lượng lớn. Tuy nhiên nếu dùng hạt để điều trị bệnh thì chỉ nên sử dụng từ 1 – 2 thìa cà phê.

Cách dùng - Liều dùng

Bài thuốc chữa chứng đầy chướng, nôn mửa, khó tiêu, nấc

Chuẩn bị: Khoảng 10g hạt thì là

Cách dùng: Đem sắc lấy nước uống.

Bài thuốc chữa xơ vữa động mạch, huyết áp cao dẫn tới khó ngủ, đau đầu

Chuẩn bị: 5g hạt thì là giã nhỏ.

Cách dùng: Sắc lấy nước uống, chia thành 2 lần uống và sử dụng hết trong ngày.

Bài thuốc trị chứng ít sữa ở phụ nữ sau khi sinh

Chuẩn bị: Khoảng 10g hạt thìa là.

Cách dùng: Sắc lấy nước uống hằng ngày.

Bài thuốc trị chứng sỏi bàng quang, viêm thận, sỏi thận

Chuẩn bị: Khoảng 5g hạt thì là (giã nhỏ).

Cách dùng: Sắc lấy nước uống, chia thành 5 – 6 lần sử dụng trong ngày.

Bài thuốc trị chứng rối loạn kinh nguyệt

Chuẩn bị: Lá thì lá tươi, rau mùi tây.

Thực hiện: Ngâm và rửa nguyên liệu sạch, để ráo nước, giã thìa là và lấy khoảng 60ml dịch chiết. Tiếp đó giã và vắt rau mùi tây, với khoảng 1 muỗng nước ép. Trộn đều và chia thành 3 lần sử dụng trong ngày.

Bài thuốc trị viêm nhiễm đường hô hấp (viêm phế quản, cảm lạnh, cảm cúm)

Chuẩn bị: Khoảng 60g hạt thì là.

Cách dùng: Hãm với nước sôi, lọc bỏ bã và hòa với mật ong, chia ra thành 3 lần uống trong ngày.

Bài thuốc trị hơi thở có mùi hôi

Chuẩn bị: Một ít hạt thì là.

Cách dùng: Nhai trực tiếp hạt thì là sẽ giúp hơi thở có mùi thơm.

Bài thuốc trị mụn nhọt sưng đau

Chuẩn bị: Một ít lá thìa là tươi.

Thực hiện: Rửa sạch với nước, giã nát và đắp trực tiếp lên vị trí mụn nhọt. Nếu nhọt đã vỡ mủ, nên sử dụng kết hợp với một ít bột nghệ, thoa lên để làm liền sẹo cũng như giảm đau nhức.

Bài thuốc giảm đau và sưng khớp

Chuẩn bị: Dầu vừng, một ít lá thìa là.

Cách dùng: Đem đun thì là trong dầu vừng, để nguội và lọc lấy dầu. Khi sử dụng, lấy một ít dầu thoa lên vị trí khớp sưng nóng sẽ giảm đau và sưng.

Lưu ý

Thì là được dân gian xem là là một loại dược liệu lành tính và không chứa độc tố. Tuy nhiên, đối với một số trường hợp đặc biệt, loại thảo dược này có thể gây xuất hiện một số triệu chứng:

• Ngứa miệng

• Dị ứng

• Sưng lưỡi, sưng họng

• Tiêu chảy

• Buồn nôn, nôn, chán ăn

• Mẫn cảm, tăng nhạy cảm với ánh sáng

• Ảo giác

Thì là có tác động kích thích tử cung, do đó phụ nữ mang thai không nên dùng quá nhiều. Tránh dùng đồng thời rau thì là với các loại thuốc bao gồm thuốc tránh thai chứa estrogen, viên uống chứa estrogen, Tamoxifen, Ciprofloxacin, thuốc chống co giật,… Bên cạnh đó, có thể bổ sung thì là làm gia vị cho món ăn để tăng hương vị, với công dụng cải thiện hệ tiêu hóa, nâng cao sức khỏe.

Để tránh tình trạng tương tác thuốc cũng như các tác dụng phụ không đáng có khi sử dụng, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng các bài thuốc từ dược liệu này.