THUYÊN TẮC ỐI

Tổng quan

Thuyên tắc ối là một tình trạng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng xảy ra khi nước ối - chất lỏng bao quanh em bé trong tử cung khi mang thai - hoặc vật chất của thai nhi, chẳng hạn như tế bào thai, đi vào máu của mẹ. Thuyên tắc ối rất có thể xảy ra trong khi sinh hoặc ngay trong thời kỳ hậu sản.

Thuyên tắc ối rất khó chẩn đoán. Nếu bác sĩ nghi ngờ bạn có thể mắc phải tình trạng này, bạn sẽ cần điều trị ngay lập tức để ngăn ngừa các biến chứng có thể đe dọa tính mạng.

Thuyên tắc ối có thể gây nguy hiểm

Triệu chứng

Thuyên tắc ối có thể xuất hiện đột ngột và nhanh chóng. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:

• Khó thở đột ngột

• Chất lỏng dư thừa trong phổi (phù phổi)

• Huyết áp thấp đột ngột

• Tim đột ngột không thể bơm máu hiệu quả (trụy tim mạch)

• Các vấn đề đe dọa tính mạng về đông máu (đông máu nội mạch lan tỏa)

• Chảy máu từ tử cung, vết mổ thai hoặc các vị trí tiêm tĩnh mạch (IV)

• Tình trạng tinh thần bị thay đổi, chẳng hạn như lo lắng hoặc cảm giác chết chóc

• Ớn lạnh

• Nhịp tim nhanh hoặc rối loạn nhịp tim

• Suy thai, chẳng hạn như nhịp tim chậm hoặc các bất thường về nhịp tim trên của thai nhi

• Co giật

• Mất ý thức

Nguyên nhân

Thuyên tắc ối xảy ra khi nước ối hoặc vật chất của thai nhi đi vào máu của mẹ. Nguyên nhân có thể là do hàng rào nhau thai bị đứt, chẳng hạn như do chấn thương.

Khi tình trạng này xảy ra, hệ thống miễn dịch sẽ phản ứng bằng cách giải phóng các chất hóa học gây ra phản ứng viêm, kích hoạt quá trình đông máu bất thường trong phổi và mạch máu của người mẹ. Điều này có thể dẫn đến một rối loạn đông máu nghiêm trọng được gọi là đông máu nội mạch lan tỏa.

Tuy nhiên, trường hợp thuyên tắc ối rất hiếm - và có khả năng nước ối đi vào máu của mẹ trong quá trình sinh nở mà không gây ra vấn đề gì. Không rõ tại sao ở một số bà mẹ điều này lại dẫn đến thuyên tắc ối.

Thuyên tắc ối là tình trạng hiếm gặp

Yếu tố nguy cơ

Người ta ước tính rằng có từ 1 – 12 trường hợp thuyên tắc nước ối cho mỗi 100.000 ca sinh. Vì hiếm gặp thuyên tắc ối nên rất khó xác định các yếu tố nguy cơ.

Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy một số yếu tố có thể liên quan đến việc tăng nguy cơ thuyên tắc nước ối, bao gồm:

• Tuổi của mẹ cao. Nếu bạn 35 tuổi trở lên vào thời điểm sinh con, bạn có thể có nguy cơ cao hơn mắc thuyên tắc nước ối.

• Các vấn đề về nhau thai. Những bất thường ở nhau thai có thể làm tăng nguy cơ thuyên tắc nước ối. Các bất thường có thể bao gồm nhau tiền đạo hoặc nhau bong non. Những tình trạng này có thể phá vỡ các rào cản vật lý giữa bạn và con bạn.

• Tiền sản giật. Huyết áp cao và dư thừa protein trong nước tiểu sau 20 tuần của thai kỳ (tiền sản giật) có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

• Chuyển dạ gây ra do y học. Nghiên cứu hạn chế cho thấy rằng một số phương pháp khởi phát chuyển dạ có liên quan đến tăng nguy cơ thuyên tắc ối

• Một số thủ thuật. Sinh mổ, sinh bằng Forceps hoặc hút chân không có thể làm tăng nguy cơ thuyên tắc ối. Những thủ thuật này có thể phá vỡ các rào cản vật lý giữa bạn và con bạn. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu các ca sinh mổ có phải là yếu tố nguy cơ thực sự đối với thuyên tắc ối hay không vì chúng được sử dụng sau khi tình trạng bệnh phát triển.

• Polyhydramnios. Có quá nhiều nước ối xung quanh em bé của bạn có thể khiến bạn có nguy cơ bị thuyên tắc nước ối.

Biến chứng

Thuyên tắc ối có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng cho bạn và con bạn, bao gồm:

• Chấn thương sọ não. Oxy trong máu thấp có thể gây tổn thương thần kinh nghiêm trọng, vĩnh viễn hoặc chết não.

• Thời gian nằm viện kéo dài. Những phụ nữ sống sót sau khi bị thuyên tắc ối thường phải điều trị tại phòng chăm sóc đặc biệt và - tùy thuộc vào mức độ biến chứng của họ - có thể phải nằm viện hàng tuần hoặc hàng tháng.

• Sản phụ tử vong. Số phụ nữ chết vì thuyên tắc ối (tỷ lệ tử vong) rất cao. Các con số khác nhau, nhưng có tới 20% trường hợp các bà mẹ tử vong ở các nước phát triển do thuyên tắc ối.

• Ảnh hưởng tới em bé. Em bé của bạn có nguy cơ bị chấn thương sọ não hoặc tử vong. Việc đánh giá và sinh con kịp thời giúp cải thiện khả năng sống sót.

Thuyên tắc ối có thể ảnh hưởng cả thai phụ và thai nhi

Chẩn đoán

Chẩn đoán thuyên tắc ối thường được đưa ra sau khi các bệnh lý khác đã được loại trừ.

Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm sau trong phòng thí nghiệm để đánh giá:

• Các xét nghiệm máu, bao gồm các xét nghiệm đánh giá đông máu, men tim, chất điện giải và nhóm máu, cũng như công thức máu (CBC)

• Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG) để đánh giá nhịp tim của bạn

• Kiểm tra nồng độ oxy trong máu của bạn

• Chụp X-quang ngực để tìm chất lỏng xung quanh tim 

• Siêu âm tim để đánh giá chức năng tim của bạn

Chẩn đoán và điều trị sớm thuyên tắc ối là rất quan trọng

Điều trị

Thuyên tắc ối cần được điều trị nhanh chóng để giải quyết tình trạng giảm oxy trong máu và huyết áp thấp.

Các phương pháp điều trị khẩn cấp có thể bao gồm:

• Đặt ống thông. Một ống rỗng, mỏng được đặt vào một trong các động mạch của bạn (ống thông động mạch) có thể được sử dụng để theo dõi huyết áp của bạn. Bạn cũng có thể được đặt một ống khác vào tĩnh mạch trong ngực (ống thông tĩnh mạch trung tâm), ống này có thể được sử dụng để truyền chất lỏng, thuốc hoặc truyền, cũng như lấy máu.

• Liệu pháp oxy. Bạn có thể phải đặt ống thở vào đường thở để thở.

• Sử dụng thuốc. Bác sĩ có thể cho bạn thuốc để cải thiện và hỗ trợ chức năng tim. Các loại thuốc khác có thể được sử dụng để giảm áp lực do chất lỏng đi vào tim và phổi của bạn.

• Truyền máu. Nếu bạn bị chảy máu không kiểm soát, bạn sẽ cần truyền máu, các chất trong máu và dịch thay thế.

Nếu bạn bị thuyên tắc ối trước khi sinh con, bác sĩ sẽ điều trị cho bạn với mục tiêu sinh con an toàn càng sớm càng tốt.