UNG THƯ TIỀN LIỆT TUYẾN

Tổng quan

Ung thư tiền liệt tuyến là bệnh ung thư xảy ra ở tuyến tiền liệt. Tuyến tiền liệt là một tuyến nhỏ hình quả óc chó ở nam giới, có chức năng sản xuất tinh dịch giúp nuôi dưỡng và vận chuyển tinh trùng.

Ung thư tuyến tiền liệt là một trong những loại ung thư phổ biến. Nhiều loại ung thư tuyến tiền liệt phát triển chậm và giới hạn trong tuyến tiền liệt, có thể không gây hại nghiêm trọng. Trong khi một số loại ung thư tuyến tiền liệt phát triển chậm có thể cần điều trị tối thiểu hoặc thậm chí không cần điều trị, các loại khác lại tăng sinh mạnh mẽ và có thể lây lan nhanh chóng.

Ung thư tuyến tiền liệt được phát hiện sớm - khi vẫn còn giới hạn trong tuyến tiền liệt - có cơ hội cao nhất để điều trị thành công.

Triệu chứng

Ung thư tuyến tiền liệt có thể không gây ra các dấu hiệu hoặc triệu chứng trong giai đoạn đầu.

Ung thư tuyến tiền liệt tiến triển nặng hơn có thể gây ra các triệu chứng như:

Khó tiểu
Giảm lực dòng nước tiểu
Có máu trong nước tiểu
Máu trong tinh dịch
Đau xương
Sụt cân không nguyên nhân
Rối loạn cương dương

Ung thư tuyến tiền liệt rất phổ biến

Nguyên nhân

Hiện không rõ nguyên nhân gây ra ung thư tuyến tiền liệt.

Các bác sĩ biết rằng ung thư tuyến tiền liệt xảy ra khi các tế bào trong tuyến tiền liệt xuất hiện những thay đổi trong ADN của chúng. ADN hướng dẫn các hoạt động của tế bào. Những thay đổi này làm các tế bào phát triển và phân chia nhanh hơn bình thường. Các tế bào bất thường tiếp tục sống, trong khi các tế bào khác sẽ chết.

Các tế bào bất thường tích tụ tạo thành một khối u có thể phát triển, xâm lấn các mô lân cận. Theo thời gian, một số tế bào bất thường có thể vỡ ra và lây lan (di căn) đến các bộ phận khác của cơ thể.

Biến chứng

Các biến chứng của ung thư tuyến tiền liệt và phương pháp điều trị của nó bao gồm:

Ung thư lây lan (di căn). Ung thư tuyến tiền liệt có thể lây lan đến các cơ quan lân cận, chẳng hạn như bàng quang, hoặc di chuyển qua dòng máu và hệ thống bạch huyết đến xương hay các cơ quan khác. Ung thư tuyến tiền liệt di căn đến xương có thể gây đau và gãy xương. Một khi ung thư tuyến tiền liệt đã di căn đến các vùng khác của cơ thể, nó vẫn có thể đáp ứng với điều trị và có thể được kiểm soát, nhưng không có khả năng chữa khỏi.
Tiểu không kiểm soát. Cả ung thư tuyến tiền liệt và cách điều trị của nó đều có thể gây ra chứng tiểu không kiểm soát. Điều trị chứng són tiểu tùy thuộc vào loại bạn mắc phải, mức độ nghiêm trọng và khả năng đáp ứng điều trị. Các lựa chọn điều trị có thể bao gồm thuốc, ống thông tiểu và phẫu thuật.
Rối loạn cương dương. Rối loạn cương dương có thể do ung thư tuyến tiền liệt hoặc từ phương pháp điều trị, bao gồm phẫu thuật, xạ trị hoặc điều trị hormone. Thuốc, thiết bị hút chân không giúp đạt được sự cương cứng và phẫu thuật có thể điều trị rối loạn cương dương.

Chẩn đoán

Tầm soát ung thư tuyến tiền liệt

Các xét nghiệm sàng lọc tuyến tiền liệt bao gồm:

Kiểm tra trực tràng kỹ thuật số (DRE).
Xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu (PSA) của tuyến tiền liệt

Thăm khám trực tràng

Chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt

Nếu tầm soát ung thư tuyến tiền liệt phát hiện bất thường, bác sĩ có thể đề nghị các xét nghiệm thêm để xác định xem bạn có bị ung thư tuyến tiền liệt hay không, chẳng hạn như:

Siêu âm.
Chụp cộng hưởng từ (MRI).
Sinh thiết mô tuyến tiền liệt.

Sinh thiết qua trực tràng

Đánh giá mức độ nguy hiểm của ung thư tuyến tiền liệt

Khi sinh thiết xác nhận sự hiện diện của ung thư, bước tiếp theo là xác định mức độ nguy hiểm (cấp độ) của ung thư. Bác sĩ có thể kiểm tra một mẫu tế bào ung thư của bạn để xác định mức độ khác biệt của tế bào ung thư so với tế bào khỏe mạnh. Nó có thể cho thấy tình trạng nguy hiểm hơn hay có khả năng lây lan nhanh chóng.

Các phương pháp được sử dụng để xác định mức độ lan rộng của ung thư bao gồm:

Thang điểm Gleason.
Kiểm tra bộ gen.

Xác định xem ung thư đã lan rộng chưa

Sau khi chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt, bác sĩ sẽ xác định mức độ (giai đoạn) của ung thư. Nếu bác sĩ nghi ngờ ung thư có thể đã lan ra ngoài tuyến tiền liệt, bạn có thể nên thực hiện một hoặc nhiều xét nghiệm hình ảnh sau:

Quét xương
Siêu âm
Chụp cắt lớp vi tính (CT)
Chụp cộng hưởng từ (MRI)
Chụp cắt lớp phát xạ Positron (PET)

Bác sĩ của bạn sử dụng thông tin từ các xét nghiệm này để xác định giai đoạn ung thư của bạn. Các giai đoạn ung thư tuyến tiền liệt được biểu thị bằng các chữ số La Mã từ I đến IV. Các giai đoạn thấp nhất cho thấy ung thư chỉ giới hạn trong tuyến tiền liệt. Đến giai đoạn IV, ung thư đã phát triển ra ngoài tuyến tiền liệt và có thể di căn sang các khu vực khác của cơ thể.

Điều trị

Lựa chọn điều trị ung thư tuyến tiền liệt phụ thuộc vào một số yếu tố, chẳng hạn như tốc độ phát triển của bệnh, liệu nó đã di căn hay chưa và sức khỏe tổng thể của bạn, cũng như những lợi ích hay tác dụng phụ của việc điều trị.

Điều trị ngay lập tức có thể không cần thiết

Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn đầu có thể không cần điều trị ngay. Đối với một số người, có thể không bao giờ cần phải điều trị. Thay vào đó, bác sĩ sẽ đề nghị giám sát tích cực.

Bạn có thể theo dõi diễn tiến của bệnh thông qua xét nghiệm máu theo dõi thường xuyên, khám trực tràng và sinh thiết tuyến tiền liệt. Nếu các xét nghiệm cho thấy bệnh ung thư của bạn đang tiến triển, bạn có thể lựa chọn các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt như phẫu thuật hoặc xạ trị.

Theo dõi tích cực có thể là một lựa chọn bệnh nhân không xuất hiện triệu chứng, dự kiến sẽ phát triển rất chậm và chỉ giới hạn trong tuyến tiền liệt. Người có tình trạng sức khỏe nghiêm trọng hoặc người đã cao tuổi cũng có thể theo dõi diễn tiến bệnh, do việc điều trị ung thư khó khăn hơn.

Phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt

Phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt liên quan đến việc loại bỏ tuyến tiền liệt (radical prostatectomy), một số mô xung quanh và một vài hạch bạch huyết.

Phẫu thuật là một lựa chọn để điều trị ung thư chỉ phát triển ở tuyến tiền liệt. Đôi khi được sử dụng để điều trị ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối kết hợp với các phương pháp điều trị khác.

Để tiếp cận với tuyến tiền liệt trong phẫu thuật, bác sĩ có thể cần:

Rạch một số vết nhỏ trên bụng của bạn.
Rạch một đường dài trên bụng.

Phẫu thuật ung thư tiền liệt tuyến

Xạ trị

Xạ trị sử dụng năng lượng công suất cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Điều trị xạ trị ung thư tuyến tiền liệt có thể bao gồm:

Xạ trị ngoài (external beam radiation). Phương pháp xạ trị ngoài sử dụng thiết bị di chuyển xung quanh cơ thể của bạn, hướng các chùm tia năng lượng cao, chẳng hạn như tia X hoặc proton, đến vị trí khối u.

Xạ trị ngoài là một lựa chọn để điều trị ung thư chỉ giới hạn ở tuyến tiền liệt. Nó cũng có thể được sử dụng sau khi phẫu thuật để tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại nếu ung thư có nguy cơ di căn hay tái phát. Đối với ung thư tuyến tiền liệt di căn đến các khu vực khác của cơ thể, chẳng hạn như xương, xạ trị có thể giúp làm chậm sự phát triển và giảm các triệu chứng, chẳng hạn như đau.

External beam radiation for prostate cancer

Xạ trị ngoài

Bức xạ được đặt bên trong cơ thể của bạn (brachytherapy). Brachytherapy là phương pháp đặt các nguồn phóng xạ vào mô tuyến tiền liệt của bạn. Thông thường, bức xạ được chứa trong các hạt phóng xạ có kích thước bằng hạt gạo và được đưa vào mô tuyến tiền liệt. Nó cung cấp một liều bức xạ thấp trong một thời gian dài. Brachytherapy là một lựa chọn để điều trị ung thư chưa lan ra ngoài tuyến tiền liệt.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị cả hai loại xạ trị.

Brachytherapy

Sử dụng nhiệt

Đây là phương pháp sử dụng nhiệt hay lạnh để phá hủy mô tuyến tiền liệt. Các phương pháp có thể bao gồm:

Làm đông lạnh mô tuyến tiền liệt. Phương pháp áp đông là sử dụng khí rất lạnh để làm đông các mô tuyến tiền liệt. Các mô cũng có thể được rã đông và lặp lại quy trình này. Các chu kỳ đông lạnh và rã đông có thể tiêu diệt các tế bào ung thư cũng như một số mô khỏe mạnh xung quanh.
Làm nóng mô tuyến tiền liệt. Điều trị bằng sóng siêu âm hội tụ cường độ cao (HIFU) là sử dụng năng lượng từ sóng siêu âm tập trung để đốt nóng mô tuyến tiền liệt và tiêu diệt nó.

Những phương pháp điều trị này có thể được xem xét trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt kích thước nhỏ khi không thể phẫu thuật. Chúng cũng có thể được sử dụng để điều trị ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối nếu các phương pháp điều trị khác, chẳng hạn như xạ trị, không có tác dụng.

Liệu pháp hormone

Liệu pháp hormone là phương pháp ngăn chặn quá trình sản xuất hormone nam giới testosterone. Tế bào ung thư tuyến tiền liệt phát triển dựa vào testosterone. Cắt nguồn cung cấp testosterone có thể khiến tế bào ung thư chết hoặc phát triển chậm hơn.

Các lựa chọn của liệu pháp hormone bao gồm:

Thuốc ngăn cơ thể sản xuất testosterone. Một số loại thuốc – chất chủ vận và đối kháng hormone giải phóng hormone luteinizing (LHRH) hoặc hormone giải phóng gonadotropin (GnRH) - ngăn các tế bào của cơ thể bạn nhận thông tin để tạo ra testosterone. Khi đó, tinh hoàn của bạn sẽ ngừng sản xuất testosterone.
Thuốc ngăn chặn testosterone tiếp cận các tế bào ung thư. Những loại thuốc này, được gọi là kháng nội tiết tố androgen, thường được dùng cùng với chất chủ vận LHRH. Nó có thể gây ra sự gia tăng tạm thời testosterone trước khi mức testosterone giảm xuống.
Phẫu thuật cắt bỏ tinh hoàn (cắt bỏ tinh hoàn). Cắt bỏ tinh hoàn làm giảm lượng testosterone trong cơ thể bạn một cách nhanh chóng và đáng kể. Nhưng không giống như sử dụng thuốc, cắt bỏ tinh hoàn là vĩnh viễn và không thể phục hồi.

Liệu pháp hormone thường được sử dụng để điều trị ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối để giảm kích thước và làm chậm sự phát triển của nó.

Liệu pháp hormone đôi khi được sử dụng trước khi xạ trị để điều trị ung thư di căn ngoài tuyến tiền liệt. Nó giúp giảm kích thước khối u và tăng hiệu quả của xạ trị.

Hóa trị

Hóa trị sử dụng thuốc để tiêu diệt các tế bào đang phát triển nhanh, bao gồm cả tế bào ung thư. Hóa trị có thể được sử dụng qua tĩnh mạch ở cánh tay của bạn, ở dạng thuốc viên hoặc cả hai.

Hóa trị có thể là một lựa chọn để điều trị ung thư tuyến tiền liệt đã di căn sang các khu vực khác của cơ thể. Hóa trị cũng có thể là một lựa chọn cho các bệnh ung thư không đáp ứng với liệu pháp hormone.

Liệu pháp miễn dịch

Liệu pháp miễn dịch sử dụng hệ thống miễn dịch của bạn để chống lại ung thư. Hệ thống miễn dịch có thể không tấn công ung thư của bạn do chúng sản xuất các protein giúp ẩn náu khỏi các tế bào của hệ thống miễn dịch. Liệu pháp miễn dịch hoạt động bằng cách can thiệp vào quá trình đó.

Liệu pháp miễn dịch ung thư tuyến tiền liệt bao gồm:

Liệu pháp Sipuleucel-T.
Thuốc giúp các tế bào của hệ thống miễn dịch của bạn xác định các tế bào ung thư. Đây là lựa chọn để điều trị ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối không còn đáp ứng với liệu pháp hormone.

Trị liệu đích

Trị liệu đích nhắm vào các bất thường hiện diện trong tế bào ung thư. Bằng cách ngăn chặn những bất thường này, phương pháp trị liệu đích có thể tiêu diệt các tế bào ung thư.

Thuốc trị liệu đích có thể được khuyến nghị để điều trị ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối hoặc tái phát nếu liệu pháp hormone không hiệu quả.

Một số phương pháp trị liệu đích chỉ hiệu quả ở những người có tế bào ung thư đột biến gen nhất định. Tế bào ung thư có thể được kiểm tra trong phòng thí nghiệm để xem liệu những loại thuốc này có hiệu quả hay không.