VÀNG DA SƠ SINH

Bệnh vàng da sơ sinh là gì?

Vàng da ở trẻ sơ sinh là tình trạng da và mắt của em bé bị vàng. Bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh rất phổ biến và có thể xảy ra khi trẻ sơ sinh có nồng độ cao bilirubin, một sắc tố màu vàng được tạo ra trong quá trình phân hủy các tế bào hồng cầu.

Ở trẻ lớn hơn và người lớn, gan xử lý bilirubin và chuyển nó qua đường ruột. Tuy nhiên, gan của trẻ sơ sinh có thể chưa phát triển đủ để loại bỏ bilirubin.

Trong hầu hết các trường hợp, bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh sẽ tự khỏi khi gan của trẻ phát triển và khi trẻ bắt đầu bú, giúp bilirubin đào thải ra khỏi cơ thể.

Bệnh vàng da sơ sinh sẽ biến mất trong khoảng từ 2 đến 3 tuần. Vàng da kéo dài hơn 3 tuần có thể là triệu chứng của một bệnh lý khác.

Ngoài ra, nồng độ bilirubin cao có thể khiến trẻ có nguy cơ bị điếc, bại não hoặc các tình trạng tổn thương não khác.

Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến cáo rằng tất cả các em bé sơ sinh nên được kiểm tra vàng da trước khi xuất viện và khám lại khi em bé được từ 3 – 5 ngày tuổi.

Vàng da sơ sinh

Nguyên nhân vàng da sơ sinh

Trẻ sơ sinh có nguy cơ mắc bệnh vàng da sơ sinh cao nhất khi:

• Trẻ sinh non (trẻ sinh trước 37 tuần tuổi)

• Trẻ không bú đủ sữa mẹ hoặc sữa công thức, do trẻ khó bú hoặc do sữa mẹ không đủ

• Những đứa trẻ có nhóm máu không tương thích với nhóm máu của mẹ

Em bé có nhóm máu không tương thích với nhóm máu của mẹ có thể tích tụ các kháng thể phá hủy các tế bào hồng cầu của chúng và gây ra sự gia tăng đột ngột mức bilirubin.

Các nguyên nhân khác của bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Vết bầm tím khi sinh hoặc chảy máu nội tạng khác

• Các bệnh lý ở gan

• Nhiễm trùng

• Thiếu hụt enzym cơ thể

• Bất thường trong tế bào hồng cầu 

Trẻ sơ sinh bị vàng da có những biểu hiện gì?

Dấu hiệu đầu tiên của bệnh vàng da sơ sinh là vàng da và mắt của em bé. Màu vàng có thể xuất hiện trong vòng 2 đến 4 ngày sau khi sinh và có thể xảy ra ở mặt trước khi lan xuống khắp cơ thể.

Nồng độ bilirubin thường đạt cao nhất trong khoảng từ 3 – 7 ngày sau khi sinh.

Nếu bạn dùng một ngón tay ấn nhẹ vào da của em bé khiến vùng da đó trở nên vàng, đó có thể là dấu hiệu của bệnh vàng da.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hầu hết các trường hợp vàng da là bình thường, nhưng đôi khi vàng da có thể chỉ ra một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn. Vàng da nặng cũng làm tăng nguy cơ bilirubin xâm nhập vào não, có thể gây tổn thương não vĩnh viễn.

Liên hệ với bác sĩ của bạn nếu bạn nhận thấy các triệu chứng sau:

• Vàng da lan rộng hoặc trở nên trầm trọng hơn.

• Em bé sốt trên 100 °F (38 °C).

• Màu vàng trên da, mắt của bé đậm hơn.

• Bé bú kém, bơ phờ hoặc lờ đờ và phát ra những tiếng khóc the thé.

Bệnh vàng da sơ sinh được chẩn đoán như thế nào?

Hầu hết các bà mẹ và trẻ sơ sinh trong vòng 72 giờ sau khi sinh đều được xuất viện. Các bậc phụ huynh nên đưa trẻ đi khám sức khỏe tổng quát vài ngày sau khi sinh vì nồng độ bilirubin đạt đỉnh cao trong khoảng từ 3 – 7 ngày sau khi sinh.

Màu vàng trên da và mắt giúp xác nhận rằng em bé bị vàng da, nhưng có thể cần các xét nghiệm bổ sung để xác định mức độ nghiêm trọng của vàng da.

Trẻ sơ sinh bị vàng da trong 24 giờ đầu đời cần được đo nồng độ bilirubin ngay lập tức, thông qua xét nghiệm da hoặc xét nghiệm máu.

Có thể cần các xét nghiệm bổ sung để xem liệu tình trạng vàng da của em bé có phải do các bệnh lý tiềm ẩn hay không. Điều này có thể bao gồm xét nghiệm công thức máu (CBC), nhóm máu và sự không tương thích của yếu tố Rhesus (Rh).

Ngoài ra, xét nghiệm Coombs có thể được thực hiện để kiểm tra xem có gia tăng sự phân hủy hồng cầu hay không.

Theo dõi trẻ để chẩn đoán bệnh vàng da sớm nhất

Điều trị vàng da sơ sinh

Vàng da nhẹ thường sẽ tự hết khi gan của trẻ bắt đầu phát triển. Cho trẻ bú thường xuyên (từ 8 đến 12 lần một ngày) sẽ giúp trẻ sơ sinh đào thải bilirubin ra khỏi cơ thể.

Vàng da nặng hơn có thể cần các phương pháp điều trị khác. Quang trị liệu là một phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả cao, sử dụng ánh sáng để phá vỡ bilirubin trong cơ thể con bạn.

Trong phương pháp quang trị liệu, em bé của bạn sẽ được đặt trên một chiếc giường đặc biệt dưới ánh sáng quang phổ xanh, chỉ mặc tã và đeo kính bảo vệ đặc biệt. Một tấm chăn bằng sợi quang cũng có thể được đặt bên dưới em bé của bạn.

Trong những trường hợp nghiêm trọng, có thể cần phải truyền máu cho em bé bằng máu nhận được từ người hiến tặng hoặc từ ngân hàng máu. Nó thay thế máu của em bé bằng các tế bào hồng cầu khỏe mạnh. Điều này cũng làm tăng số lượng hồng cầu của em bé và giảm nồng độ bilirubin.

Ngăn ngừa vàng da sơ sinh

Không có cách nào để ngăn ngừa bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh. Trong khi mang thai, bạn có thể xét nghiệm nhóm máu.

Sau khi sinh, nhóm máu của con bạn sẽ được xét nghiệm, nếu cần, để loại trừ khả năng không tương thích nhóm máu có thể dẫn đến bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh. Nếu con bạn bị vàng da, có những cách bạn có thể ngăn ngừa bệnh trở nên trầm trọng hơn:

• Đảm bảo rằng con bạn được cung cấp đủ dinh dưỡng qua sữa mẹ. Cho trẻ bú 8 đến 12 lần một ngày trong vài ngày đầu để đảm bảo rằng trẻ không bị mất nước, giúp bilirubin đào thải ra khỏi cơ thể nhanh hơn.

• Nếu bạn không cho con bú mẹ, hãy cho con bạn uống 1 đến 2 ounce sữa công thức cứ sau 2 đến 3 giờ trong tuần đầu tiên. Trẻ sinh non hoặc trẻ nhỏ có thể uống một lượng sữa công thức ít hơn, cũng như trẻ bú sữa mẹ. Tìm bác sĩ của bạn nếu con bạn đang uống quá ít hoặc quá nhiều sữa công thức hoặc nếu chúng không thức dậy để bú ít nhất 8 lần mỗi 24 giờ.

Theo dõi cẩn thận con bạn trong năm ngày đầu đời để biết các triệu chứng của bệnh vàng da, chẳng hạn như vàng da và mắt.

Nếu bạn nhận thấy trẻ có các triệu chứng vàng da, hãy gọi cho bác sĩ ngay lập tức.