VIÊM CHÓP XOAY

Tổng quát

Chóp xoay là một nhóm cơ và gân bao quanh khớp vai, giữ cố định đầu của xương cánh tay. Viêm chóp xoay là bệnh lý tổn thương chóp xoay có thể gây đau âm ỉ ở vai, thường nặng hơn khi sử dụng đưa cánh tay lên phía trên cơ thể.

Tổn thương chóp xoay thường gặp và tăng dần theo độ tuổi. Tuy nhiên, điều này có thể xảy ra sớm hơn ở những người có công việc đòi hỏi phải thực hiện liên tục các chuyển động trên cao. Ví dụ như họa sĩ, vận động viên hay thợ mộc…

Nhiều người bị bệnh viêm chóp xoay có thể kiểm soát các triệu chứng của họ và trở lại hoạt động bằng các bài tập vật lý trị liệu giúp cải thiện tính linh hoạt và sức mạnh của các cơ xung quanh khớp vai.

Đôi khi, viêm chóp xoay có thể xảy ra do một chấn thương. Trong những trường hợp đó, việc đánh giá sức khỏe nên được cung cấp càng sớm càng tốt để thảo luận về lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp.

Triệu chứng

Cơn đau liên quan đến viêm chóp xoay có thể bao gồm các triệu chứng như:

• Được mô tả như một cơn đau âm ỉ sâu ở vai

• Ảnh hưởng đến giấc ngủ

• Gây khó khăn khi chải tóc hoặc đưa tay ra sau lưng

• Đi kèm với yếu cánh tay

Nguyên nhân

Bệnh viêm chóp xoay có thể là kết quả của chấn thương đáng kể ở vai, do thoái hóa tiến triển hoặc hao mòn mô gân. Hoạt động trên cao lặp đi lặp lại hoặc nâng vật nặng trong thời gian dài có thể gây kích ứng hoặc tổn thương gân. 

Ngoài các nguyên nhân trên gây ra, các tình trạng nhiễm trùng, u bướu, tổn thương thần kinh cũng là một trong số ít các trường hợp gây nên bệnh viêm chóp xoay.

Tình trạng viêm chóp xoay xảy ra do các hoạt động lặp lại liên tục liên quan đến cử động vai hoặc một chấn thương nào đó tác động trực tiếp đến vai

Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ bị chấn thương chóp xoay bao gồm:

• Người lớn tuổi. Khi bạn già đi, nguy cơ chấn thương chóp xoay càng tăng lên. Rách gân chóp xoay cũng là một tình trạng thường gặp nhất ở những người trên 60 tuổi.

• Các công việc xây dựng. Các công việc như làm mộc hoặc sơn nhà đòi hỏi các chuyển động của cánh tay lặp đi lặp lại, thường ở trên cao, có thể làm hỏng bộ phận chóp xoay theo thời gian.

• Tiền sử gia đình. Có thể có một số yếu tố di truyền liên quan đến chấn thương chóp xoay vì chúng dường như xảy ra phổ biến hơn trong gia đình.

Các biến chứng

Nếu không được điều trị, các vấn đề về viêm chóp xoay có thể dẫn đến mất khả năng vận động hoặc yếu vĩnh viễn và có thể dẫn đến thoái hóa khớp vai tiến triển. 

Mặc dù việc nghỉ ngơi vai là cần thiết để phục hồi, nhưng việc giữ vai bất động trong thời gian dài có thể khiến mô liên kết bao quanh khớp trở nên dày và căng (tình trạng vai bị đông cứng).

Phòng ngừa

Nếu bạn có nguy cơ bị chấn thương chóp xoay hoặc nếu bạn đã từng bị chấn thương chóp xoay trong quá khứ, thì các bài tập tăng cường sức mạnh cho vai hàng ngày có thể giúp ngăn ngừa một chấn thương khác trong tương lai.

Hầu hết mọi người đều tập cơ trước của ngực, vai và cánh tay trên, nhưng điều quan trọng không kém là tăng cường cơ ở sau vai và xung quanh xương bả vai để tối ưu hóa sự cân bằng cơ vai. Bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu có thể giúp bạn lập kế hoạch cho một thói quen tập thể dục hằng ngày, đặc biệt các bài tập ở vị trí vai.

Chẩn đoán

Trong quá trình khám sức khỏe, bác sĩ sẽ ấn vào các phần khác nhau của vai và di chuyển cánh tay của bạn đến các vị trí khác nhau. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra sức mạnh của các cơ quanh vai và cánh tay của bạn.

Trong một số trường hợp, họ có thể đề nghị các xét nghiệm hình ảnh, chẳng hạn như:

• Chụp X-quang. Mặc dù vết rách chóp xoay sẽ không hiển thị trên phim chụp X-quang, nhưng xét nghiệm này có thể hình dung các gai xương hoặc các nguyên nhân tiềm ẩn khác gây ra cơn đau của bạn - chẳng hạn như viêm khớp.

• Siêu âm. Loại xét nghiệm này sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của các cấu trúc bên trong cơ thể bạn, đặc biệt là các mô mềm như cơ và gân. Nó cho phép kiểm tra động, đánh giá cấu trúc của vai bạn khi chúng di chuyển. Nó cũng cho phép so sánh nhanh giữa vai bị ảnh hưởng và vai khỏe mạnh.

• Chụp cộng hưởng từ (MRI). Công nghệ này sử dụng sóng vô tuyến và một nam châm mạnh. Hình ảnh thu được hiển thị chi tiết tất cả các cấu trúc của vai từ đây có thể xác định chính xác định tình trạng vòng chóp xoay từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Điều trị

Các phương pháp điều trị thận trọng - chẳng hạn như nghỉ ngơi, chườm đá và vật lý trị liệu - đôi khi là tất cả những gì cần thiết để hồi phục sau chấn thương chóp xoay. Nếu chấn thương của bạn nghiêm trọng, bạn có thể cần phải phẫu thuật.

Tiêm

Nếu các phương pháp điều trị trên không làm giảm cơn đau, bác sĩ có thể đề nghị tiêm steroid vào khớp vai của bạn, đặc biệt nếu cơn đau ảnh hưởng đến giấc ngủ, hoạt động hàng ngày hoặc quá trình phục hồi bằng vật lý trị liệu. Mặc dù những mũi tiêm như vậy thường chỉ có tác dụng tạm thời, nhưng chúng nên được sử dụng một cách thận trọng, vì chúng có thể góp phần làm suy yếu gân và có thể làm giảm khả năng thành công của phẫu thuật nếu việc này cần phải tiến hành.

Trị liệu

Vật lý trị liệu thường là một trong những phương pháp điều trị đầu tiên mà bác sĩ có thể đề nghị. Các bài tập phù hợp với vị trí cụ thể của viêm chóp xoay có thể giúp phục hồi sự linh hoạt và sức mạnh cho vai. Vật lý trị liệu cũng là một phần quan trọng trong quá trình phục hồi sau phẫu thuật viêm chóp xoay.

Phẫu thuật

Nhiều loại phẫu thuật khác nhau có thể được đề nghị cho viêm chóp xoay, bao gồm:

• Nội soi phẫu thuật gân. Trong thủ thuật này, bác sĩ phẫu thuật đưa một máy ảnh nhỏ (máy nội soi khớp) và các công cụ qua các vết rạch nhỏ để gắn lại phần gân bị rách vào xương.

• Phẫu thuật gân mở. Trong một số tình huống, phẫu thuật gân hở có thể là một lựa chọn tốt hơn. Trong những loại phẫu thuật này, bác sĩ phẫu thuật sẽ thực hiện thông qua một vết rạch lớn để gắn lại phần gân bị tổn thương vào xương.

• Chuyển gân. Nếu phần gân bị rách quá tổn thương không thể gắn lại vào xương cánh tay, các bác sĩ phẫu thuật có thể quyết định sử dụng một phần gân gần đó để thay thế.

• Thay thế vai. Chấn thương chóp xoay nghiêm trọng có thể yêu cầu phẫu thuật thay thế vai nhân tạo. Để cải thiện độ ổn định của khớp nhân tạo, một quy trình cải tiến (tạo hình khớp vai đảo ngược) sẽ lắp phần bóng của khớp nhân tạo vào xương bả vai và phần còn lại vào xương cánh tay.