VIÊM ĐA RỄ DÂY THẦN KINH

Tổng quát

Hội chứng Guillain-Barre (gee-YAH-buh-RAY) hay còn gọi là viêm đa rễ dây thần kinh là một chứng rối loạn hiếm gặp, trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công các dây thần kinh của bạn. Yếu và ngứa ran ở tứ chi thường là những triệu chứng đầu tiên.

Những cảm giác này có thể nhanh chóng lây lan, cuối cùng làm tê liệt toàn bộ cơ thể của bạn. Ở tình trạng xấu nhất, hội chứng Guillain-Barre là một trường hợp cấp cứu y tế. Hầu hết những người mắc phải tình trạng này đều phải nhập viện để được điều trị.

Nguyên nhân chính xác của hội chứng Guillain-Barre vẫn chưa được biết rõ. Nhưng 2/3 bệnh nhân cho biết có các triệu chứng nhiễm trùng trong sáu tuần trước đó. Chúng bao gồm nhiễm trùng đường hô hấp hoặc đường tiêu hóa hoặc vi rút Zika.

Không có cách chữa trị nào cho hội chứng Guillain-Barre, nhưng một số phương pháp điều trị có thể làm dịu các triệu chứng và giảm thời gian của bệnh. Mặc dù hầu hết mọi người hồi phục sau hội chứng Guillain-Barre, tỷ lệ tử vong là 4% đến 7%. Khoảng 60-80% số người có thể đi lại sau sáu tháng. Bệnh nhân có thể bị ảnh hưởng kéo dài từ nó, chẳng hạn như yếu, tê hoặc mệt mỏi.

Triệu chứng

Hội chứng Guillain-Barre thường bắt đầu với cảm giác ngứa ran và yếu đi bắt đầu ở bàn chân và cẳng chân của bạn rồi lan ra phần trên cơ thể và cánh tay của bạn. Ở khoảng 10% những người mắc chứng rối loạn này, các triệu chứng bắt đầu ở cánh tay hoặc mặt. Khi hội chứng Guillain-Barre tiến triển, từ việc bị suy yếu cơ có thể tiến triển thành liệt.

Các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng Guillain-Barre có thể bao gồm:

• Cảm giác kim châm ở ngón tay, ngón chân, mắt cá chân hoặc cổ tay của bạn
• TÌnh trạng yếu ớt ở chân và lan lên phần trên cơ thể của bạn
• Đi lại không vững hoặc không có khả năng đi bộ và leo cầu thang
• Khó khăn với các cử động trên khuôn mặt, bao gồm nói, nhai hoặc nuốt
• Song thị hoặc không có khả năng cử động cơ mắt
• Đau dữ dội, có thể cảm thấy nhức nhối, đau nhói hoặc chuột rút và tình trạng có thể tồi tệ hơn vào ban đêm
• Khó kiểm soát bàng quang hoặc chức năng ruột
• Nhịp tim nhanh
• Huyết áp bất thường (thấp hoặc cao)
• Khó thở

Những người mắc hội chứng Guillain-Barre thường bị suy nhược đáng kể nhất trong vòng hai tuần sau khi các triệu chứng bắt đầu.

Các loại viêm đa rễ dây thần kinh

Từng được cho là một chứng rối loạn đơn lẻ, hội chứng Guillain-Barre ngày nay được biết là xảy ra ở một số dạng. Các loại chính là:

• Bệnh lý viêm đa dây thần kinh hủy myelin cấp tính (AIDP), dạng phổ biến nhất ở Bắc Mỹ và Châu Âu. Dấu hiệu phổ biến nhất của AIDP là yếu cơ bắt đầu ở phần dưới của cơ thể và lan dần lên trên.
• Hội chứng Miller Fisher (MFS), khi đó sự tê liệt bắt đầu ở mắt. MFS cũng có liên quan đến dáng đi không vững. MFS ít phổ biến hơn ở Mỹ nhưng phổ biến hơn ở châu Á.
• Bệnh lý sợi trục thần kinh vận động cấp (AMAN) và bệnh lý sợi trục thần kinh vận động - cảm giác cấp (AMSAN) ít phổ biến hơn ở Hoa Kỳ Nhưng bệnh AMAN và AMSAN thường xảy ra hơn ở Trung Quốc, Nhật Bản và Mexico.

Khi nào đến gặp bác sĩ

Gọi cho bác sĩ nếu bạn bị ngứa ran nhẹ ở ngón chân hoặc ngón tay mà dường như không lan rộng ra chỗ khác hoặc tiến triển nặng hơn. Hãy đến bệnh viên ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nghiêm trọng nào sau đây:

• Cảm giác ngứa ran bắt đầu ở bàn chân hoặc ngón chân của bạn và đang lan dần lên cơ thể của bạn
• Cảm giác ngứa ran hoặc yếu cơ lan đi nhanh chóng
• Khó thở hoặc thở gấp khi nằm thẳng
• Ứa nước miếng

Hội chứng Guillain-Barre là một tình trạng nghiêm trọng cần nhập viện ngay lập tức vì nó có thể diễn biến xấu đi nhanh chóng. Điều trị thích hợp càng sớm khi bệnh mới bắt đầu thì cơ hội có kết quả tốt càng cao.

Nguyên nhân                  

Nguyên nhân chính xác của hội chứng Guillain-Barre hiện chưa được rõ. Bệnh này thường xuất hiện vài ngày hoặc vài tuần sau khi bị nhiễm trùng đường hô hấp hoặc tiêu hóa. Hiếm khi, phẫu thuật hoặc tiêm chủng có thể gây ra hội chứng Guillain-Barre. Gần đây, đã có những trường hợp được báo cáo mắc bệnh sau khi nhiễm vi rút Zika. Hội chứng Guillain-Barre cũng có thể xảy ra sau khi nhiễm vi rút COVID-19. Đây cũng là một phản ứng hiếm gặp ở những người tiêm vắc-xin Johnson & Johnson COVID-19 .

Trong hội chứng Guillain-Barre, hệ thống miễn dịch của bạn - thường chỉ tấn công các sinh vật xâm nhập - bắt đầu tấn công các dây thần kinh. Trong AIDP, dạng phổ biến nhất của hội chứng Guillain-Barre ở Mỹ, lớp phủ bảo vệ của dây thần kinh (vỏ bọc myelin) bị hư hỏng. Tổn thương ngăn cản các dây thần kinh truyền tín hiệu đến não của bạn, gây ra yếu, tê hoặc liệt.

Các yếu tố nguy cơ

Hội chứng Guillain-Barre có thể ảnh hưởng đến tất cả các nhóm tuổi. Nhưng nguy cơ của bạn sẽ tăng lên khi bạn già đi. Nó cũng phổ biến hơn ở nam giới hơn nữ giới.

Hội chứng Guillain-Barre có thể được kích hoạt bởi:

• Phổ biến nhất là nhiễm campylobacter, một loại vi khuẩn thường được tìm thấy ở thịt gia cầm nấu chưa chín.
• Nhiễm virus: cúm, cytomegalo, Epstein - Barr, zika, viêm gan (A, B, C, E), HIV, COVID-19
• Nhiễm khuẩn Mycoplasma pneumonia
• Ca phẫu thuật
• Phẫu thuật
• U lympho Hodgkin
• Tiêm phòng cúm hoặc tiêm phòng cho trẻ nhỏ (Hiếm gặp)
• Vắc xin COVID-19 Johnson & Johnson (Hiếm gặp)

Các biến chứng

Hội chứng Guillain-Barre ảnh hưởng đến thần kinh của bạn. Bởi vì các dây thần kinh kiểm soát chuyển động và chức năng cơ thể của bạn, những người bị Guillain-Barre có thể gặp phải:

• Khó thở. Điểm yếu hoặc tê liệt có thể lan đến các cơ kiểm soát hơi thở của bạn, một biến chứng mà có thể gây tử vong. Có tới 22% người mắc hội chứng Guillain-Barre cần sự trợ giúp tạm thời của máy để thở trong vòng tuần đầu tiên khi họ nhập viện để điều trị.
• Cảm giác tê còn sót lại hoặc các cảm giác khác. Hầu hết những người mắc hội chứng Guillain-Barre đều hồi phục hoàn toàn hoặc chỉ bị yếu nhẹ, còn sót lại, tê hoặc ngứa ran.
• Các vấn đề về tim và huyết áp. Huyết áp dao động và nhịp tim không đều (loạn nhịp tim) là những tác dụng phụ thường gặp của hội chứng Guillain-Barre.
• Đau đớn. Một phần ba số người mắc hội chứng Guillain-Barre bị đau dây thần kinh nghiêm trọng, có thể giảm bớt bằng thuốc.
• Các vấn đề về chức năng ruột và bàng quang. Chức năng ruột và bàng quang kém có thể xảy ra do hội chứng Guillain-Barre.
• Xuất hiện các cục máu đông. Những người bất động do hội chứng Guillain-Barre có nguy cơ hình thành cục máu đông. Cho đến khi bạn có thể tự đi lại một cách độc lập, bạn có thể nên dùng thuốc chống đông máu và đeo tất hỗ trợ.
• Vết loét do tì đè. Bất động cũng khiến bạn có nguy cơ phát triển vết loét (vết loét do tì đè). Thường xuyên thay đổi lại tư thế có thể giúp tránh vấn đề này.
• Tái phát. Từ 2% đến 5% những người mắc hội chứng Guillain-Barre bị tái phát.

Các triệu chứng nghiêm trọng xuất hiện sớm của hội chứng Guillain-Barre làm tăng đáng kể nguy cơ biến chứng lâu dài nghiêm trọng. Hiếm khi xảy ra tử vong do các biến chứng như hội chứng suy hô hấp và đau tim.